Territoriumgedrag is een van de basisinstincten van veel groepsdieren. Hyena's (Crocuta crocuta), wilde Afrikaanse honden (Lycaon pictus) of wolven (Canis lupus) bakenen hun territoria af met vocht uit klieren, met urine of andere geursporen die worden achtergelaten op bomen of rotsen. Als deze dieren vaststellen dat andere groepen een poging doen om hun territorium in te nemen of te betreden, ontstaan conflicten die soms gewelddadig zijn. - Dit dierlijk gedrag zit nog steeds gedeeltelijk verankerd in de mens, hoewel zijn ontwikkeling hem geleerd heeft dat een vreedzaam gedrag de beste uiting van beschaving betekent. Toch zien we bij de mens, de zogeheten Homo sapiens of 'wijze' mens, dat zijn innerlijke territoriumdrang hem parten speelt: een buurman die zijn haag wat te ver op uw grond plant, mensen uit vreemde streken of met een andere taal die bij ons 'binnen dringen', etc. Zo ontstaan wrijvingen bij hen die te weinig verdraagzaamheid aan de dag leggen. - Het duidelijkste voorbeeld van aggressief territoriumgedrag zien we momenteel bij Poetin, die met extreem geweld zijn grondgebied - dat toch al immens groot is - nog wil uitbreiden. Dit gaat niet alleen gepaard met grootheidswaan maar evenzeer met haantjesgedrag. Het feit dat veel meer empathie ontstaat ten overstaan voor de bedreigde groep, toont aan dat geweld nooit een goed middel kan zijn om uw gelijk te halen. "Het Darwiniaanse principe van 'survival of the fittest' hoeft niet altijd te ontaarden in een woeste concurrentieslag. Kijk maar eens naar de manier waarop dieren vaak voorbeeldig samenwerken", schrijft de Nederlandse wetenschapsfilosoof Chris Buskes.
Zowat twee miljoen jaar geleden is een aapachtig wezen, dat ergens in Afrika leefde, op zijn achterste poten beginnen lopen. De reden om dat te doen, is nog steeds niet heel duidelijk. Sommige antropologen - die hem de naam Homo erectus gaven - denken dat het wezen dan de mogelijkheid had om verder te zien over de savanne en dus sneller voorbereid te zijn op bedreigingen. Anderen denken dat het erom ging, in zijn 'armen' voedsel mee te dragen. Een derde theorie is dat ze vaker door ondiep water moesten geraken (je moet maar eens een chimpanzee zien die door een rivier waadt). Ze zijn er nog niet uit, de wetenschappers. - Maar of het feit om rechtop lopen nuttig was, blijft twijfelachtig. - Uiteraard heeft de Homo erectus daar niet bewust voor gekozen maar is er een moment geweest, dat rechtop lopen (bipedie) een voordeel bood, dat aan de nakomelingen werd doorgegeven. Dat de evolutie geen rekening hield met de ongeschikte constructie van deze hominide (mensachtige) speelde geen rol. Maar de natuur zat opgezadeld met vierpotigen, die plots maar twee poten gebruikten om zich te verplaatsen. De gevolgen waren vaak dramatisch voor de nakomelingen. - Ons lichaam lijkt wel een onwezenlijk bouwwerk van Piranesi of Escher. Het logge zware gedeelte boven de navel wordt gedragen door één kolom en het minder zware gedeelte onder de navel steunt dan op amper twee poten. - Het lijkt wel alsof we bij een tafel met vier poten, er twee zouden wegzagen. - De gevolgen voor onze gezondheid zijn talrijk. Vaak voorkomende lage rugpijn. Knieën, enkels en voeten die zeer kwetsbaar zijn. Scheurende ligamenten in de onderbenen. Let maar eens op al de vele 'blessures' van sportmensen die toch een optimaal lichaam zouden moeten hebben. En dan lopen ze lang niet zo snel als een jachtluipaard...
Toen ik lessen biologie volgde bij professor Philip Polk, werd steeds opnieuw de nadruk gelegd op de onvolmaaktheid van de mens. Hij kan niet vliegen, hij beweegt zich meestal amper tegen vijf kilometer per uur, hij moet zich kleden om warm te hebben enz. In deze blog zou ik het af en toe even willen hebben over enkele onvolkomenheden in ons lijf. En meteen gaat mijn mening regelrecht in tegen die van de zogeheten 'creationisten', die in alles een volmaakte schepper zien. Het zal dan ook duidelijk worden dat de 'maker' van ons lichaam een regelrechte klungelaar was.
In 1942 verscheen het boek "Man the mechanical misfit" van professor George Hoben Estabrooks, psycholoog en antropoloog, waarin hij beweerde dat de mens door de evolutie zo weinig is aangepast, dat hij tot verdwijning gedoemd is. Volgens hem is Homo sapiens uitstekend geëvolueerd om in een wilde omgeving te overleven, maar is hij ongeschikt voor een beschaafde samenleving. (In een later bericht zal ik nog dieper ingaan op alle wilde trekjes in de mens). Intussen heeft Estabrooks wel gelijk met zijn bewering dat de 'constructie' mens, op veel niveaus niet deugt. - Voorlopig wil ik alleen het klassieke voorbeeld geven van onze keelvorming. Langs één en hetzelfde kanaal moeten wij onze voeding inslikken èn ademen. Komt de voeding verkeerd terecht, dan 'verslikken' wij ons, of we stikken. Deze slechte aanpassing is begonnen bij de longvis, die moest ademen en een doorgang kreeg die via de slokdarm liep. - Dit is natuurlijk pure Darwiniaanse evolutie want die vis 'zocht' geen opening om te ademen, maar kreeg die omdat daar per toeval een opening ontstond naar de longen. Met die 'oplossing' (die geen enkele goede loodgieter zou begaan) zijn al de nakomelingen - ook de zoogdieren - opgezadeld tijdens de volgende miljoenen jaren.
