WETENS -en BEZIENSWAARDIGHEDEN

                                                            over -en in ANTWERPEN

DEEL 40 A

                                                     """plaatsen en ruimten, 

                       anderen dan die van de straatnaamborden van plaatsen en pleinen""" 

               Om het Nieuwe Jaar in te zetten, gaan we nu op zoek naar de plaatsen en pleinen, die deze naam niet dragen,  zoals bv : vlieten - markten - vesten- pleinen - weiden , enz...

               Maar eerst gaan we even duidelijkheid brengen met wat men verstaat door een 

RUI : is een natuurlijke (kleine) waterloop, soms als afwateringssloot of stadsgracht gebruikt en later veelvuldig tot 'open' riool gepromoveerd.

VEST of VAART : is een kunstmatig gegraven waterloop, voor ten eerste ter verdediging, en ten tweede in oorsprong als drinkwatervoorziening, en later bij uitbreiding als klein kanaal voor de scheepvaart.

VLIET : is een stukje natuurlijke waterloop, een kreek of een inham. Werd dikwijls in de verdedigingsakte van de middeleeuwse stad ingepost.  Later bij stadsuitbreiding ging de functie verloren.  Werd uitgegraven en van houten of stenen kademuren voorzien, en konden dan als aanlegplaats voor kleine vaartuigen gebruikt worden. 

Bron : Antwerpen, door het oog van de stadsgidsen.

               We beginnen aan de grens Kiel met het distrikt Hoboken, want aan de

HENDIKLEI - MAURITS SABBELAAAN

bevindt zich een driehoekig grasplein, dat geen naam heeft,

maar in het plantsoen bevindt zich het beeld 

DE AARDE              

Wist U dat ... ? 

- van dit beeld er 4 dezelfden bestaan.

- deze voor het 75 jarige bestaan van de maatschappij "SM Huisvesting" werden ontworpen door de beeldhouwer, tekenaar en graficus Wilfried Pas (° Londerzeel 1940).

- alleen het beeld op de Hendriklei, werd ingehuldigd en gebeurde op 8.11.1996.

- de andere identieke beelden gelegen zijn op Linkeroever (E.Verhaerenlaan, hoek Gloriantlaan), op Luchtbal (parkje tussen Canada- en Noorderlaan) en tussen de huizenblokken vooraan in de Prekerstraat (St.-Andrieskwartier, nabij Kloosterstraat).

- een door de kunstenaar opgestelde nota verklaart de tittel van zijn werk: Aarde is de naam van onze planeet. De "Aarde" is ook de naam van dit beeld. De figuur die dit beeld voorstelt is niet de indiaan uit de populaire westernfilm, is niet de held van uit onze jeugdverhalen van Karl May. Het gaat over de Indiaan die, zoals blijkt uit de verslagen van het Russelltribunaal te Rotterdam in 1980, door genocide, racisme, discriminatie, grondroof en uitbuiting, toit op de rand van de definitieve vernietigning wer gebracht [...]. Dit bronzen beeld is een mogelijk ontmoetingsplaats van europese zelfkritiek en indiaans zelfbewustzijn.

           In de onmiddellijke omgeving, tussen de blokken en de huizen van de Van Peenestraat en Max Elskampstraat is er een groot plein, zonder naam aan de

ALFONS DE COCKSTRAAT

Wist U dat ... ?

- Alfons De Cock, geboren te Herdersem op 12.1.1850 en gestorven te Antwerpen op 2.3.1850 een Vlaamse schrijver, volkskundige en folklorist was.

- hij in 1907 van Brussel naar Antwerpen verhuisde.

- hij in 1912 de Leopoldsorde ontving.

- zijn laatste werk "Vlaamsche Sagen Uit den Volksmond" was dat in 1921 verscheen, het jaar waarin hij op 71-jarige leeftijd overleed aan een beoerte.

- er buiten Antwerpen eveneens een straat naar hem werd vernoemd in Aalst (Herdersem). 

VAN PEENESTRAAT                                               

Wist U dat ... ?

- Hippoliet Jan Van Peene, ° Kaprijke 1.1.1811 en + te Gent 19.2.1864 een Vlaamse toneelschrijver was.

- hij bekend was van zijn in 1847 geschreven tekst voor De Vlaamse Leeuw en Het Vlaams volkslied dat gecomponeerd werd door Karel Miry          

 - Van Peene  de eerste auteur was, die de driejaarlijse Staatsprijs voor Toneelletterkunde ontving. 

MAX ELSKAMPSTRAAT

Wist U dat ... ?

- Max Elskamp geboren werd te Antwerpen op 5.5.1862 en aldaar overleed op 10.12.1931.

 - hij een Belgisch Franstalig symbolistisch dichter was.

- hij lid was van de Académie royale de langue et de littérature françaises de Belgique.

- hij tevens folklorist en grafisch kunstenaar was

           Verder richting Emiel Vloorsstraat, aan de paalblokken is er een plein aan de

LODEWIJK DE RAETSTRAAT

 Wist U dat ...

-  Lodewijk de Raet geboren werd te Brussel 17.2.1870 en + Vorst 24.11.1914 .

- hij een Vlaamse econoom, ambtenaar en politius was.

- hij een belangrijke rol speelde in de  Vlaamse Beweging en zich in  zette voor de vernederlandsing van de  Rijksuniversiteit Gent.

- hij de grondlegger was van de zogenaamde economische richting in de Vlaamse Beweging en was van mening dat de economische ontwikkeling van Vlaanderennoodzakelijk was voor de politieke en culturele versterking van de regio.    

               Meer westwaarts op het Kiel aan de Volhardingstraat en de 

POL DE MONTSTRAAT

is er een grasplein tussen de Volharding -en Pol De Montstraat met het

GEDENKTEKEN voor de GEVALLEN POLITIEBEAMBTEN van ANTWERPEN

Wist U dat ... ?

-  dit prachtig monument, met vier kloekgebouwde mannen die ingetogen de wacht houden bij een lijkbaar, begin de jaren 50 hier geplaatst werd ter nagedachtenis van de gevallen politiebedienden in de wereldoorlogen 1914-18 en 1940-45. -

- het door het aktiecomité "De Dag der Politie" op 4.1.1952 aan de stad werd geschonken.

- het een oorlogsmonument is, een werk van beeldhouwer Willy Kreitz (° Antwerpen 21.9.1903) en vermeldt de volgende opdracht : "De bevolking aan hare gevallen politiebedienden".

- Willy Kreitz stierf te Ukkel op 3.7.1982 op 78 jarige ouderdom. en de architect André-Camiel Fivez (° Rotterdam 1892 - + Antwerpen 1976) was. .

Wist U dat ... ?  

- Karel Maria Polydoor (Pol) de Mont geboren werd te Wambeek 15.4.1857 en + Berlijn 29.6.1931, niet te verwarren is met zijn neef Paul de Mont. hij eenVlaamse schrijver en dichter was.

             We verlaten de Volhardingstraat via de Camille Huysmanslaan tot aan de Jan Van Rijswijcklaan, waar we links tegenover de fontein, in een grasperkje, nl het

GENERAAL GEORGE ROBERTSPLANTSOEN tussen het voormalig BP gebouw en de Ring  de

CROMWELL TANK aantreffen                

Wist U dat ... ? - de bevrijding van Antwerpen gebeurde op 4.9.1944 door de 11th Armoured Division onder het bevel van Major-Generaal G.P.B. Robert, ook gekend als Pip. - deze tank voorheen op de splitsing aan de Boomsesteenweg stond tegenover "Permeke". - ze verplaatst werd om ruimte te maken voor de halte van tram 6 "Olympiade" -Major-Generaall George Philip Bradley Roberts  (November 5, 1906 – November 5, 1997), beter gekend als "Pip", een oudere officier was bij het Britse leger, en een uitzonderlijke legerofficier was in de WO II, bijzonder als commandant van het 11de Armoured Division                                                                                        Rechts Roberts met Brigadier Roscoe Harvey                                       - deze tank een geschenk is van het Britse volk aan de stad Antwerpen

                Via de Jan Van Rijswijcklaan, de Desguinlei en de Kielse Vest bereiken we een grote parking die de vorm heeft van een plein, nl de 

KIELSE VEST - DESGUINLEI

Wist U dat ... ?

- deze parking gelegen tegenover de PIPDA 

- de naamgeving in 1874 ontstond voor de weg aan de binnenzijde van de Brialmontvesting gaande van de Kielse Poort tot de Boomse of Sint-Bernardse Poort .

- het een eenzijdig bebouwde straat is evenwijdig aan de "Singel-Zuid".

               Als we nu naar links kijken, richting Kiel, dan zien we de blokken van de Jan Denucéstraat.  

               Aan de achterzijde van deze blokken in de richting van de Volhardingstraat, bemerken we een plein dat ingericht werd als een speelplein.               

Wist U dat ... ?

- deze  drie Silvertoptorens werden gebouwd begin jaren 70 door architect Jules De Roover.

                 We verlaten nu deze parking via de binnensingel en aan de overzijde zien we een grote oppervlakte, die door de Sinjoren wordt betiteld als de

KONIJNENWEI

Wist U dat ... ?

- deze plaats voorheen het openluchtzwemdok "Het Zuid" gelegen was en een stuk van de verlengde Brederodestraat en gans de blok Montignystraat - Brederodestraat en Kielsevest moest verdwijnen.

- er nu op deze plaats eveneens de blok "Het Hooghe Huys" gevestigd is.  

                Via de Montigny -en Brederodestraat komen we aan het eerste kruispunt met Broederminstraat, waar we rechts ingaan tot aan het kruispunt met de Balansstraat.  Hier zien we aan de splitsing, rechts, met de Lange Elzenstraat een pleintje die wij de naam van

ELZENPLEINTJE gaven.

Wist U dat ... ?

- dit pleintje niet voorkomt in de straatnamenlijst van Antwerpen.

- het buiten enkele zitbanken en speeltoestellen voor de kinderen niets bijzonders voorstelt.

- het gelegen is tussen Balansstraat en Kielse Vest.

- de oorspronkelijke Lange Elzenstraat ca. 1860 bij de bouw van de Brialmontvesting werd verdeeld in een deel intra muros en extra muros, l.g. sinds 1887 Kruishofstraat. 

              We gaan via de Broederminstraat richting Markgravelei om tegenover het park "Hof van Leysen" de Van Trierstraat in te gaan, waar we recht voor ons aan de

HAANTJESLEI    een groot binnenplein tussen de blokken aantreffen.      

Wist U dat ... ?

- dit groot plein gelegen tussen St.-Laureisstraat en van Schoonbekestraat ligt. 

- de weg Haantjeslei dateert van 1546, toen Gilbert Van Schoonbeke op het door hem aangekochte Hof ter Beke een groot aantal straten opende, o.m. de "Haantjeslei" en haar tegenvoeter "Hinnekeslei" (huidige St.-Laureisstraat).

- in 1846 deze weg die al in een straatnamenlijst van ca. 1830 als "Haantjes-straat" vermeld staat, onder dezelfde naam gewettigd. "Haantjes-lei" leefde echter in de volksmond voort en ca. 1875 werd deze benaming opnieuw officieel. 

                Verder in de Haantjeslei, voorbij de Pyckestraat en Ballarstraat, vinden we op de plaats waar vroeger een bijhuis was van Bell Telephone een open ruimte omgebouwd met appartementen, nl de

ZUIDERVELODROOM

Wist U dat ... ?

- van 1898 tot 1914 hier een overdekte houten wielerbaan was               

              We nemen nu een hele stap in de richting van de Mechelse Steenweg, waar aan de splitsing met Justitiestraat een plein bevindt met fonteinen en een standbeeldje van lopende of badende kinderen

 DE DRIE FONTEINEN + BADENDE KINDEREN

Wist U dat... ?

- dit beeldje de "Badende Kinderen", op het pleintje  met de 3 fonteinen tegenover het gebouw van de Antwerpse Waterwerken, (één van de grootste drinkwaterproducenten in de Benelux), aan de Mechelsesteenweg staat.

- dit van de hand is van Stig Blomberg (° Linköping 1935).

-  het hier werd geplaatst op 22 juni 1981 naar aanleiding van 100 jaar water voor Antwerpen.

- Wannes Van de Velde het volgende schreef : "een teken van leegte van een namiddag met blote kinderen lopend naar de toekomst". (bron : de Tijd). 

                In dit deel hebben wij de  "open ruimtes" besproken en hielden wij ons aan de kant van de onpare huisnummers van de leien.  Zo konden wij langs de Frankrijklei de drie hierna volgende plaatsen nog aantreffen.  Het zijn in feite geen leien maar ofwel parkings of grasperken.

Wist U dat ... ? 

- deze leien gelegen zijn tussen de Frankrijklei en de Rubenslei.

- deze Rubenslei een brede rechte laan aan de westzijde van het Stadspark is , sinds 1863 genoemd naar schilder Pieter Paul Rubens (1577-1640).

- de Rubenslei  het kruispunt van Maria-Theresialei, Quellinstraat en Quinten Matsijslei ten noorden verbindt, met het kruispunt van Maria-Henriëttalei, Van Breestraat en Van Eycklei ten zuiden.

- ze aan één zijde bebouwd is en, wordt de straatwand in het midden onderbroken door de Louiza-Marialei die als hoofdtoegang tot het Stadspark fungeert vanaf de Frankrijklei, en aan de uiteinden begrensd door de parallelle Maria-Theresialei en Maria-Henriëttalei.      

MARIA HENRIETTALEI

Wist U dat ... ?

- onder deze plaats een tunnel werd aangebracht die van de Lange Gasthuisstraat onder de Sint-Jorispoort, Leopoldplaats en Bourlastraat loopt om vervolgens onder de Frankrijklei te gaan en uitkomt op de Van Eycklei.

LOUIZA-MARIALEI

Wist U dat ... ?

- deze open ruimte omringd wordt door bomen, met in het grasperk langs de zijde van de Frakrijklei het standbeeld van Hendrik Leys en langs de zijde van de Rubenslei "het meisje met de geit".                                                                            

Wist U dat ... ?

- dit idyllisch beeldhouwwerk van de Franse beeldhouwer Marcel Courbier (1899-1976),gegoten werd door F. Barbedienne (Parijs).

- het in 1932 geplaatst werd in het plantsoen van de Louiza Marialei, zijde Rubenslei. 

- het beeldje in 1930, op de wereldtentoonstelling, tentoongesteld werd in het Frans paviljoen.
  
- het in 1925, 17jarige model, Marcelle Battu, werd later, op 30.8.1944, bij de bevrijding van
Nimes, schuldig werd geacht wegens het aanpappen met de Nazi's, en publiekelijk gekastijd en geschoren werd.

- zij op 3.10.1944,  na een twijfelachtig proces  wordt terechtgesteld.

- Marcel Courbier de persoonlijke vriend was van de grote weerstandsheld Jean Moulin, die,
voor hij prefect en begenadigd tekenaar was, zelf in 1943 door de Gestapo gemarteld en vermoord werd.

- Courbier een reeks memorialbeelden wijdde aan zijn vriend.   Marcel Courbier overleed in 1976.

- men ziet maar hoe wereldoorlog II,in al zijn gruwel gelinkt wordt aan een idyllisch beeldje,
symbool voor schoonheid, jeug, natuur en vreedzaamheid. 

Wist U dat ... ? 

- Hendrik Leys geboren werd te Antwerpen op 18.2.1815 en aldaar overleed op 25.8.1869.

- hij een Belgisch schilder was van historieschilderijen, genrestukken en portretten.

- hij ook graficus was..                    

MARIA-THERESIALEI. 

 Wist U dat ... ?  

- deze plaats meer weg heeft van een parking dan van een lei.

                Om deze drie leien te onthouden, wie waar ligt, hebben wij van ons vader-zaliger de volgende regel meegekregen.  """Henrietta ging haar geld op de Nationale Bank plaatsen - Louiza Maria ging samen met Van Kuyck(straat) en Baeckelmans (straat)- een stoopje(Stoopstraat) (namen van drie straten gelegen aan de pare zijde van de Frankrijklei)  drinken en Maria-Theresia ging graag naar de opera""", zodat we ons niet meer konden vergissen waar deze leien in feite lagen.  

                Hier zijn we dan aan het einde gekomen van ons eerste deel (40 A), zodat het volgende deel zal handelen over de kant  van de pare nummers van de leieen richting Schelde.

Bronnen : - Wikipedia

               - Antwerpse standbeelden van Piet Schepens

                                                                   -o-o-o-O-o-o-o-