.

Hiërogliefen

Het schrift van de Egyptenaren

De Egyptenaren schreven niet met behulp van letters, maar tekens. Het schrift dat zij ontwikkelden heet het hiërogliefenschrift. Hiëroglief betekent heilig teken.

Het is een heilig teken, omdat dit schrift alleen werkt gebruikt door de priesters als ze over hun goden schreven. Het was erg ingewikkeld. Daarom werd later dit schrift iets gemakkelijker gemaakt, zodat iedereen kon leren lezen en schrijven.

Ons alfabet kent 26 lettertekens, maar het schrift van de Egyptenaren meer dan 700 verschillende tekens. En die moest je allemaal uit je hoofd kennen. De tekens doen meer aan kleine tekeningetjes dan aan letters denken. Zie afbeelding 2-13. Zo’n tekeningetje stelt ook niet een letter, maar een woord of een begrip voor. Ze geven een bepaalde klank aan en die klank verwijst weer naar het begrip of woord dat staat ‘geschreven’. Best ingewikkeld. Ook de manier van lezen is anders dan bij ons. Wij schrijven van links naar rechts, maar de Egyptenaren schreven oorspronkelijk van boven naar beneden. Later werd er èn van links naar rechts èn van rechts naar links geschreven.

Steen van Rosetta

De Egyptenaren schreven op steen of op papyrus. Papyrus is gedroogd riet, dat langs de Nijl groeit. Pas in 1822 heeft men het schrift kunnen ontcijferen. De Fransen vonden namelijk de steen van Rosetta of Rosette. Dat is een steen waar in 2 talen (maar in 3 soorten schrift) dezelfde boodschap op geschreven stond. Dat was namelijk in een ander Egyptisch schrift, in het Griekse schrift en met behulp van hiërogliefen. Nu konden ze het verhaal van de hiërogliefen ontcijferen met behulp van de Griekse en Egyptische tekst. We weten precies wanneer deze steen is beschreven. Er staat namelijk een datum op: 27 maart 196 (voor Christus). Het origineel bevindt zich in the British Museum in Londen, maar een kopie kun je ook in het Rijksmuseum voor Oudheden in Leiden bewonderen.

Dodenboek van Hunefer

De Egyptenaren gaven de doden zogenaamde dodenboeken mee het graf in. Hierin stonden afbeeldingen en spreuken die de dode moesten beschermen in het hiernamaals. Op afbeelding 2-12 zie je een tafereel uit het dodenboek van Hunefer. Het laat zien hoe het hart van Hunefer op de weegschaal wordt gewogen. Als het hart minder weegt dan de veer, mag hij naar het hiernamaals.

.

Kraaienmars

Toen zijn kist
in de diepte zakte
was er geen hond
want al hief hij
met velen het glas
zij vluchtten
omdat hij
zo verrekte
ongelukkig was

in zijn stamcafé
memoreerde de kastelein
onderwijl met
trillende stem
gedurende dat korte
erbarmelijke leven
draaide de brouwerij
vaak enkel voor hem

.

Couscous met artisjok en walnoten





Ingrediënten:

.

.

Vis ontdekt met gekleurde anus en weerhaken op penis

 In het oosten van Mexico is een zoetwatervis ontdekt met bijzondere eigenschappen. De mannetjes van deze vis hebben vier weerhaken op hun penis, terwijl de vrouwtjes een felgekleurde anus hebben. Biologen van de North Carolina State University presenteren deze vis in Journal of Fish Biology.

Officieel heet het visje Gambusie quadruncus. Het valt onder de muskietvissen, kleine visjes die veel weg hebben van guppy's en voornamelijk leven van muskietenlarven. De nieuw ontdekte soort wordt hooguit zes centimeter lang. De soort komt voor in de meren, rivieren en poelen van Oost-Centraal Mexico, even ten westen van de Golf van Mexio.

Levendbarend
Mannetjes van deze muskietvis hebben ten doel zoveel mogelijk seks te hebben, vrouwtjes zijn juist selectief omdat ze liefst bevrucht worden door de beste mannetjes. Muskietvissen zijn net als guppy's levendbarend. Ze leggen dus geen eitjes, maar brengen levende babyvisjes ter wereld.

De onderzoekers ontdekten dat sommige vrouwtjes dikke ballen weefsel ontwikkeld hadden die de ingang van hun vrouwelijk geslachtsorgaan grotendeels blokkeren. Hierdoor is paring alleen mogelijk als ze meewerken.

Functioneel
Volgens de onderzoekers dienen de weerhaakjes op de penis van de mannetjes om de weigerachtige vrouwtjes alsnog tot overgave te dwingen. Het zou volgens hen ook kunnen zijn dat de weerhaakjes het vrouwtje stimuleren om een soepel transport van het sperma naar de eicel te bewerkstelligen.

Met hun vrolijk gekleurde anus zouden de vrouwtjes signalen afgeven over hun bereidheid tot seks en hints over de plek van hun geslachtsingang. De anus kan enigszins van kleur veranderen. Ook zouden de vrouwtjes door deze kleur voorkomen dat mannetjes van een andere soort hen belagen.

.

Groeidieet

ik volg een groeidieet
want ik ben veel te licht
ik ben wat ze wel noemen
een waar licht-vlieggewicht

ik moet 's ochtends beginnen
al met 3 repen spek
3 eieren en broodjes
en dan meteen een snack

die moet het liefst met mosterd
en met mayo erop
dan 10 uur, na de koffie,
een halve kilo drop

de lunch is macaroni
met spek en heel veel kaas
daarna weer bij de koffie
wat gevuld speculaas

om 4 uur cup-a-soup
- zouden meer moeten doen -
maar wel extra gevulde
en een hele kapoen

dan voor het avondeten
eerst koffie, dan heel vlot
met rookworsten en spekjes
een grote pan stamppot

de avond rustig aan doen
- de broekriem zit wat strak -
totdat ik voor het slapen
10 boterhammen pak

met kaas en veel salami
tomaten en wat sla
zodat ik zeer voldaan
uiteind'lijk slapen ga

eventueel een "nightsnack"
appel, peer of banaan,
zo kom ik ied're dag door
en langzaam ook iets aan

..

Broccoli in paprika-roomsaus

Ingrediënten:

Geschiedenis van de fotografie

Hoe fotografie schilderwerk ging vervangen

Voor de uitvinding van de fotografie, lieten alleen rijke mensen een portret van zichzelf maken door een schilder of beeldhouwer. Toen vanaf 1850 de fotografie in zwang kwam, verhuisde de portretkunst naar het domein van de fotograaf.

Eigenlijk waren de benodigde ingrediënten om de fotografie uit te vinden al langere tijd beschikbaar: wetenschappelijk, optisch en chemisch bestond er voldoende kennis.

Camera obscura
In de renaissance (16e eeuw) gebruikten schilders de camera obscura. Hiermee projecteerden ze beelden van voorwerpen op een wand van een donkere kamer door licht via een heel kleine opening binnen te laten vallen. Schilders gebruikten dit apparaat, een doos met lens, spiegel en matglazen scherm, als hulpmiddel voor het schilderen van stadsgezichten.

Negentiende eeuw
De uitwerking van deze fotografietechniek zou tot in de negentiende eeuw op zich laten wachten. Op meerdere plekken in Europa waren uitvinders en kunstenaars er tegelijkertijd mee bezig. Kennelijk was de tijd er toen rijp voor. De Fransman Nièpce, die zich met lithografie en andere druktechnieken bezighield, slaagde erin om de beelden van een camera obscura op platen van metaal en glas vast te leggen. De Franse kunstenaar Daguerre ontwikkelde de mogelijkheden van dit procédé verder. In 1837 legde hij een straattafereel in Parijs vast op een verzilverde koperen plaat.

Lichtgevoelig papier
Ook de Engelsen experimenteerden met het vastleggen van geprojecteerde beelden. Talbot kwam via een andere procédé, met lichtgevoelig papier, uit bij een eerste vorm van fotografie. Het procédé van Daguerre werd technisch verbeterd. Na ongeveer twintig jaar werd die techniek vooral toegepast in Amerika, maar ook soms in Europa. In Amerika ontstond een snel groeiende vraag naar gefotografeerde portretten. De eerste studio opende in 1853. Binnen dat jaar openden er vervolgens alleen in New York al 86! Opeens was het portret bereikbaar geworden voor een veel groter deel van de bevolking. Een foto kostte een fractie van het bedrag voor een geschilderd of gebeeldhouwd portret. Bovendien: een foto liegt niet.

Onthullend
Dit onthullende aspect was echter niet altijd een voordeel. Mensen waren eraan gewend geraakt, dat schilders het onderwerp dikwijls idealiseerden of verfraaiden. Aanvankelijk probeerden fotografen dit schoonheidsideaal in hun werk te handhaven. De eerste gefotografeerde taferelen met kunstzinnige bedoelingen lijken nog braver dan de braafste stillevens van de braafste schilder.Toen in 1822 Niépce de eerste foto maakte, werd dit zeker niet beschouwd als kunstwerk. De fotografen van het eerste uur legden 'gewoon' een uitsnede uit de zichtbare werkelijkheid vast. Het idee dat fotografie een artistiek expressiemiddel was of zou kunnen worden, riep op zijn minst weerstand op.

Bedreiging schilders
Hoe vaardig en virtuoos schilders ook in staat waren om een mens te portretteren, toen de uitvinding van de fotografie een feit was, voelden vele schilders zich enorm bedreigd. Aanvankelijk gebruikten schilders de techniek van de fotografie om de tijdrovende fase van voorstudies te bekorten. Zij fotografeerden taferelen uit het dagelijks leven en mensen die ze op groepsportretten moesten schilderen. Behalve als voorstudiemateriaal gebruikten schilders foto's ook als letterlijk vertrekpunt, hetgeen soms direct is af te lezen aan toevallige elementen in de compositie. Zo sijpelde de invloed van de fotografie de schilderkunst binnen.

Realisme
Tussen 1850 en 1860 kwam in Frankrijk in de schilderkunst een realistische school op, die een extreme schilderkunstige objectiviteit nastreefde. De schilder Courbet gaf zijn beweegreden voor zijn naturalistische aanpak als volgt weer: "Ik kan geen engel schilderen, want ik heb nog nooit een engel gezien." Tegenstanders van dit realisme in de schilderkunst wijzen op het gevaar van vervlakking en geven fotografie de schuld. De Franse schilder Delécluze stelde in een artikel in 1851, dat kunstenaars die net zo registrerend als fotografen te werk gaan 'zichzelf zonder wil, zonder smaak, zonder het te weten, aan de verschijningsvorm van dingen onderwerpen'.

Rechter
In 1861 werd er zelfs een rechtszaak gewijd aan de kwestie of fotografie nu slechts een wetenschappelijk procédé was om zaken visueel te documenteren of een vorm van kunst. De rechter bepaalde dat 'foto's de vrucht zouden kunnen zijn van menselijke denken en geest van kunstzinnige smaak of intelligentie, het stempel van een persoonlijkheid zou kunnen dragen en daarmee tot kunstwerken worden.' Ondanks deze beloftevolle uitspraak duurde het nog tot ver in de 20e eeuw voor fotografie als volwaardige kunstvorm op tentoonstellingen werd toegelaten.

Stromingen
In de ontwikkeling van de fototechniek ontstonden, net als bij de film, twee verschillende stromingen:

·       De documentaire of reportagefotografie: daarbij ligt de nadruk op het registreren van de werkelijkheid. Ook journalistieke fotografen registreren. Ze maken portretten, terwijl mensen zich niet bewust zijn van het feit, dat ze gefotografeerd worden. (Ook in de film, zijn de documenterende mogelijkheden van begin af aan onderzocht.)

·       De geënsceneerde fotografie: de fotograaf construeert datgene wat hij wil fotograferen zorgvuldig. Hij laat niets over aan het toeval.

Uiteraard ontstonden er allerlei mengvormen uit deze twee stromingen, maar de basis van de fotografie wordt nog steeds bepaald door deze twee principes.

Mogelijkheden
Sinds de uitvinding van de fotografie zijn er kunstenaars geweest, die de mogelijkheden van de fotografie omarmden. De dichter Alphonse de Lamartine zei zelfs: "Fotografie is meer dan een kunst, het is een solair fenomeen, waarin de kunstenaar samenwerkt met de zon." Hoe dan ook, het was zoeken naar de eigenlijke toepassing van een nieuwe techniek, ook voor enthousiaste kunstenaars. Het is duidelijk dat mensen fotografie inmiddels tenminste even interessant vinden als schilderkunst.

Sommige kunstcritici menen dat de schilderkunst van zijn troon is gestoten door de fotografie. Grote musea organiseren regelmatig prestigieuze fototentoonstellingen. Portretfotografie is een veel gebruikt genre.

Tegenwoordig
In hedendaagse exposities lijkt de fotografie af te willen rekenen met het verleden, waarin een foto vooral als 'kiekje' werd aangeduid. Misschien dat daarom ook de meeste tentoongestelde foto's worden afgedrukt op monumentaal formaat en in een beperkte oplage. Het is alsof de toeschouwer definitief moet vergeten, dat de eerste fotografische producten in een heel klein albumpje konden worden geplakt.

.

Beelden maken

Het kan op twee manieren

Bij het maken van een beeld kun je voor verschillende materialen kiezen. Het gekozen materiaal bepaalt de werkwijze: opbouwen of weghalen.

Een beeldhouwer werkt volgens het laatste principe. Het beeld zit als het ware al in de het materiaal verborgen, en door steeds kleine stukjes weg te hakken ontstaat de uiteindelijke vorm.

Luisteren
Beeldhouwen is een ingewikkelde vorm van beelden maken, omdat je een stuk dat je hebt weggehakt niet meer kunt aanplakken. Ook moet je goed begrijpen hoe het materiaal in elkaar zit. Daarbij gebruiken steenhouwers hun oren: geeft de beitel een helder geluid dan is het veilig om steen weg te hakken, klinkt het dof dan loopt op die plek een ader, en is het risico aanwezig dat de steen splijt.

Uitdagingen
Beelden opbouwen gebeurt met allerlei soorten materiaal, van heel grote staalconstructies tot beelden van klei. Deze materialen hebben hun eigen uitdaging. Aan een beeld van natte klei kan je nog heel gemakkelijk iets veranderen, maar als er per ongeluk een luchtbel in de klei zit zal het beeld bij het bakken uit elkaar knallen, warme lucht zet immers uit en zoekt zijn weg naar buiten.

Materiaal
Bij het kiezen van materiaal gaat een kunstenaar niet alleen van zijn/haar persoonlijke voorkeur uit. Soms bepaalt het ontwerp het materiaal. Dit is het geval bij een heel groot beeld dat verplaatst moet kunnen worden, of bij een beeld dat in weer en wind mooi moet blijven.

.

Naar de maan.

 Ik wilde je heus niet haten
maar het kwam vanzelf bij mij
'k voelde me nooit uitgelaten
geen seconde een beetje blij
of het jou fout was ?
vast en zeker, daar bestaan geen twijfel aan
ook al won je nooit een beker
'k stuur je morgen naar de maan.

.

Onze reporter volgde een workshop ‘eten zoeken in de vuilbak'uit de  krant Het Nieuwsblad

ANTWERPEN - Jaarlijks gooit Vlaanderen 500.000 ton voedsel weg. Een verspilcultuur die niet goed te praten valt, vinden ‘dumpster divers'. Hopend op een lekkere maaltijd, riskeerde onze reporter lijf en leden tijdens een workshop containerduiken.

Uit economische noodzaak of uit protest: het snuffelen in vuilnisbakken is duidelijk aan een opmars bezig. Het ‘dumpster diven' of ‘skippen' is vooral populair bij Amerikanen en Britten, maar ook bij ons duiken mensen in containers. Op de website Trashwiki staat zelfs een heuse dumpster diving guide, met de beste adresjes. In het spoor van onze cursist Jimmy waagden wij onze kans.

‘Uit één container haal je soms een maaltijd voor tien personen, maar net zo goed een fonkelnieuw koffiezetapparaat', verzekert onze instructeur vanachter zijn blitse zonnebril. Stevige stapschoenen, een hoofdlampje en zwarte kledij maken zijn outfit compleet. ‘Containerduiken is nog steeds niet helemaal toegelaten. Daarom ga je het best bij nacht en ontij.'

Dat ik niet aan zijn vestimentaire voorwaarden voldoe, heeft hij dan al in de smiezen. Toch wil hij dat zijn cursisten zelf hun ‘boodschappen' doen. Niet in kraaknette gangen met rustgevende achtergrondmuziek, maar in een vervaarlijk uitziende container. ‘Normaal zijn die vergrendeld en staan ze achter hoge muren. Jullie hebben dus nog geluk', verzekert hij.

Muren of geen muren, de rand van de container zorgt voor de nodige drempelvrees. ‘Iedereen heeft zijn eigen stijl om erin te klauteren. Het hoeft niet elegant te zijn', sust Jimmy, die wel aanraadt om nooit alleen op pad te gaan. ‘Als je in je eentje op een verlaten terrein in een container valt, dan heb je een probleem', klinkt het droog. Voor we aan boord gaan, peilt een vrouwelijke medecursiste nog snel naar het ongedierte. ‘Ratten? Hooguit een paar fruitvliegjes en een verdwaalde mier', knipoogt de leraar.

Enkele acrobatische toeren later zit ik eindelijk waar ik moet zitten: op een berg van broccoli, melk en conserven. Sommigen al over datum, anderen nog net op het randje.

Blauw-groene vlekken

‘Een containerduiker eet altijd op eigen risico. Maar met gezond verstand kom je al een heel eind. Een pizzabodem met blauw-groene vlekken kan je het best laten liggen', adviseert Jimmy. Dan al staat vast dat het vanavond geen biefstuk-friet wordt. ‘Vlees is bedrieglijk en bederft heel snel', waarschuwt de ervaringsdeskundige, ‘met wat geluk vind je een groenteburger.'

Een halfuurtje later zit onze rugzak afgeladen vol en wordt de buit eerlijk verdeeld. Met de ingrediënten voor een aparte maaltijd trek ik huiswaarts: een blikje tonijn, een bloemkool en een pak spaghetti. Maar heb ik nu zonet een supermarkt beroofd? ‘De winkels moeten betalen om hun afval kwijt te raken. Wij bewijzen hen dus een dienst', stelt Jimmy me gerust.