.

Gedichten en popmuziek

Teksten rijmen zodat je ze makkelijk kunt onthouden

In de middeleeuwen kon het volk niet lezen. Toch bestond de behoefte om belangrijke gebeurtenissen of wijze lessen over te dragen van generatie op generatie, zodat ze niet vergeten zouden worden.

Verhalen werden van mond tot mond doorgegeven, in plaats van te worden opgeschreven. Om het onthouden van deze verhalen makkelijker te maken werden ze in rijmvorm gegoten. Ook werden ze vaak melodieus voorgedragen. De eerste gedichten waren dus eigenlijk liederen.

Geheugen
Een voorbeeld van een verhaal dat uit de middeleeuwen komt is het lied van de heer Halewijn. Dit lied gaat over een vrouwenmoordenaar, die uiteindelijk door een koningsdochter wordt onthoofd. Een ander voorbeeld is het Egidiuslied, waarin een overleden vriend wordt bezongen. De dichters in de middeleeuwen kenden veel meer liederen uit hun hoofd. Veel dichters kenden vele duizenden dichtregels uit het hoofd. Dichters hadden mede daarom een groot aanzien.

bedenker van het Wilhelmus

Wilhelmus
Het schrijven zingend voordragen van liederen hield niet op na de middeleeuwen. Ook in de 16e en 17e eeuw schreef men nog gedichten die gezongen werden bij allerlei gelegenheden zoals huwelijken en verjaardagen. Een beroemd voorbeeld van een historisch gedicht is het Wilhelmus. Veel van deze gedichten werden gemaakt op bestaande populaire melodieën, zo is het Wilhelmus gebaseerd op psalmen. Dit waren melodieën die bij een groot publiek bekend waren, waardoor het lied makkelijk aansloeg.

Volks- en kunstliederen
In de 19e eeuw ontstond er een onderscheid tussen het volkslied en het kunstlied. Het volkslied vertolkte, vaak in eenvoudige taal, een groepsgevoel en werd geschreven om gezongen te worden. Volksliederen kon je horen in de kroeg. Kunstliederen werden bijvoorbeeld voorgedragen in kastelen, door troubadours. Bij een kunstlied zette een componist een bestaand gedicht op muziek, ook al was dat gedicht oorspronkelijk niet geschreven om gezongen te worden. Een voorbeeld hiervan is de liederencyclus “Die schöne Müllerin”, van Franz Schubert (1797 - 1828).

Het kunstlied betekende een enorme ontwikkeling: niet langer was het lied een middel om een verhaal over te dragen van generatie op generatie. Het lied werd een doel op zich, en de tekst werd onderdeel van de muziek.

Dit staat in het Oosterpark in Amsterdam

Moraliserend
In de negentiende eeuw was dichtkunst, of poëzie, een zelfstandige kunstvorm geworden. 19 Eeuwse poëzie had een sterk moraliserend en opvoedend karakter. Vaak had een gedicht een religieuze grondslag: in gedichten werden mensen opgeroepen zich te houden aan de wetten van de bijbel.

Tachtigers
Als reactie hierop ontstond eind 19e eeuw de groep ‘de Tachtigers’: een groep dichters die zich wilden afzetten tegen het sterk moraliserende karakter van het gedicht. De Tachtigers vonden dat een gedicht een persoonlijke uitdrukking van een persoonlijke emotie moest zijn. In plaats van dienstbaarheid aan de maatschappij, en het opvoeden van de bevolking, waren originaliteit en eigenheid hun drijfveren.

Spreektaal
Ook de beleving van het gedicht werd geïndividualiseerd: de Tachtigers vonden dat poëzie niet voorgedragen moest worden, maar in stilte door het individu worden gelezen. De gewone spreektaal in gedichten werd door hen vervangen door een meer persoonlijke en zintuiglijke taal. Mede hierdoor kwam het gedicht steeds verder van de bevolking af te staan.

Ben ik te min

Boodschap
Begin twintigste eeuw bestond er een scherpe scheidslijn tussen dichters en zangers. Het maatschappelijke aanzien van de dichter en de rol die hij eeuwenlang had, lijkt in de tweede helft van de twintigste eeuw over te zijn genomen door popmuzikanten. Vanaf de jaren zestig van de vorige eeuw ontstond een generatie maatschappijkritische popartiesten, zoals bijvoorbeeld Boudewijn de Groot (‘Welterusten, meneer de president’) en Armand (‘Ben ik te min’). Hun liederen gaan over politiek en over misstanden in de maatschappij. Ramses Shaffy zette met zijn teksten mensen aan het denken over hoe ze in het leven staan (‘Mens, durf te leven’), en vertelt in zijn teksten net als de dichters tijdens de Middeleeuwen verhalen op muziek.

Jaren '80
Maatschappelijke misstanden zijn ook twintig jaar later nog een belangrijke inspiratiebron voor popmuzikanten als Frank Boeijen (onder andere in het nummer ‘Zwart Wit’) en het Klein Orkest (‘Over de muur’, ‘Koos werkeloos’)Met de keuzes van hun onderwerpen nemen de Nederlandse popartiesten een bijzondere plaats in ten opzichte van Amerikaanse en Engelse popteksten, die veel vaker ‘sex, drugs en Rock & Roll’ als thema hebben.

Poetry slam
Dichters blijven hun werk wel voordragen, maar dit gebeurt op dichtavonden die niet door een groot publiek bezocht worden. Vanuit Amerika komt het fenomeen poetry slam overwaaien. Een poetry slam, ontstaan in Chicago als reactie op het teruglopende animo voor dichtavonden, is een dichtavond in wedstrijdvorm. Het publiek bepaalt de winnaar. Onder invloed van de poetry slams ontstaat een nieuw soort dichter: de podiumdichter. Voordracht wordt, net als in vroeger tijden, weer een belangrijk aspect van poëzie. De scheidslijn tussen dichten en zingen, die in de loop er eeuwen was ontstaan, wordt mede onder invloed van de poetry slams in de loop van de twintigste eeuw weer deels opgeheven.

Grens dichten en zingen
Niet alleen vanuit de dichters wordt de grens tussen dichten en zingen opgerekt. Veel Nederlandse popgroepen kennen hun teksten zo’n belangrijke rol toe dat zij er toe overgaan deze uit te brengen in boekvorm. Denk aan de boeken van Doe Maar, Blof, De Dijk en The Lau van de Scène.

.

Je gezicht is je eigen weerbericht

Je gezicht
is je eigen weerbericht
als je in de spiegel kijkt
kun je je eigen bui zien hangen

.

Last

Ik kan vandaag niks hebben,
niks hebben om me heen.
Ik scheld en schop en schieten
kan ik op iedereen.
Vandaag kom ik uit bed,
maar met mijn verkeerde been.

De fiets van onze buren
beneden in de hal,
die stoort me nu al weken.
Vandaag krijgt hij een knal.
Vandaag ben ik geprikkeld,
een netelig geval.

Dat hondje in de Hoogstraat
doet er verstandig aan
vandaag zijn bek te houden,
wil het nog voortbestaan.
Vandaag ben ik een nare
en laat me lekker gaan.

En kom ik jou soms tegen,
maak dan je borst maar nat.
Let heel goed op je, woorden.
Ik ben op oorlogspad.
(En morgen vraag je maar, waar
ik gisteren last van had.)

.

Plastic

Waarom moet je het recyclen?

Plastic is geen natuurlijk product. Het is een kunstmatig product, door mensen gemaakt. Dat gebeurt met een ingewikkeld chemisch proces. Plastic wordt ook wel kunststof genoemd.

Plastic is in het begin van de vorige eeuw uitgevonden. Wetenschappers ontdekten het door goed te kijken naar stoffen zoals die in de natuur voorkomen. In de natuur zijn dingen soms opgebouwd uit hele lange schakels moleculen. Je kunt deze schakels moleculen voorstellen als een ketting die bestaat uit allemaal dezelfde soort kralen. Deze kettingen heten ‘polymeren’.

Polymeren

In hout en katoen zitten polymeren. Ook het menselijk DNA is een polymeer. Het zijn voorbeelden van natuurlijke polymeren. Scheikundigen gingen deze natuurlijke polymeren in een laboratorium namaken. Polymeren die door mensen gemaakt zijn, worden ‘synthetische polymeren’ genoemd. Plastic is een voorbeeld van een synthetische stof.

3 soorten kunststof

Er zijn heel veel soorten kunststoffen en bijna alle soorten worden gemaakt van aardolie. Je kunt kunststoffen in 3 groepen indelen:

·         Elastomeren: dit zijn kunststoffen die altijd zacht blijven, zoals elastiekjes.

·         Thermoharders: dit zijn kunststoffen die altijd hard blijven, zoals stopcontacten. Thermoharders kunnen niet smelten.

·         Thermoplasten: dit zijn kunststoffen die zacht worden als je ze verwarmt, zoals plastic tasjes. Thermoplasten kun je wel smelten.

Aardolie

De meeste plastics worden nog uit aardolie gemaakt. Aardolie wordt verwerkt in fabrieken: olieraffinaderijen. Daar wordt er brandstof voor auto's en vliegtuigen uitgehaald. Maar er gaat ook veel olie naar de chemische industrie. Daar worden uit aardolie andere stoffen gehaald. Deze stoffen hebben we weer nodig om bijvoorbeeld autobanden te maken. En er zit zelfs aardolie in wasmiddelen!

Een ander belangrijk product waar aardolie voor wordt gebruikt, is plastic. Eerst maakt de fabriek van aardolie plastic slierten. Van die plastic sliertjes worden bolletjes gemaakt. En die bolletjes krijgen allemaal een ander kleurtje en daarvan maken we bordjes, bekers, campingstoeltjes, mobieltjes, tv’s, tasjes en nog veel meer.

Codes voor kunststof

Op voorwerpen die gemaakt zijn van kunststof staat vaak een cijfer en een code. Daarmee kun je de kunststof herkennen. Misschien ben je onderstaande codes wel eens tegengekomen:

1: PET, frisdrankflessen worden hiervan gemaakt.
2: HDPE: hiervan worden plastic tasjes gemaakt.
3: PVC: een heel giftige kunststof! Elektriciteitsbuis is gemaakt van PVC. Die buisjes ken je misschien wel omdat kinderen er wel eens rookbommen van maken. Maar pas op: de rook van die rookbommen is zeer giftig!
4: LDPE: Lijkt erg op HDPE. Wordt ook gebruikt voor plastic tasjes en knijpflesjes.
5: PP: Van PP (polypropeen) worden onder andere chipszakjes en drinkrietjes gemaakt.
6: PS: PS (polystyreen) is de grondstof die gebruikt wordt voor CD-doosjes en plastic bestek. Maar ook schuimplastic is gemaakt van PS. Ze mengen PS dan met koolzuurgas.
7: PC: PC (polycarbonaat) is een harde, doorzichtige kunststof. Het wordt gebruikt voor CD’s, maar ook voor veiligheidsbrillen en brommerhelmen.

De nummers 3, 6 en 7 zijn het meest giftig en slecht voor het milieu. Maar ook alle andere kunststoffen mogen niet zomaar in de natuur komen.

Recycling van kunststof

Als je kunststof in het restafval stopt, wordt het verbrand. Dat is niet alleen zonde, maar ook heel vervuilend. Daarom is het belangrijk dat plastic recycled wordt. Het kan dan worden omgesmolten tot nieuwe voorwerpen. En daarom wordt kunststof voor hergebruik tegenwoordig op veel plaatsen apart ingezameld.

Natuurlijk plastic

Omdat aardolie steeds schaarser wordt en omdat plastic gemaakt van aardolie niet biologische afbreekbaar is, zijn wetenschappers op zoek naar andere manieren om plastic te maken. Steeds meer plastic voorwerpen worden gemaakt van natuurlijke polymeren uit aardappels of rietsuiker. Plastic wat hiervan gemaakt is, is wel natuurlijk afbreekbaar. Dat betekent dat je het bio-plastic gewoon in de GFT-bak kunt weggooien! En dat is beter voor het milieu dan plastic gemaakt van aardolie. Dit soort plastic blijft namelijk eeuwig in de natuur liggen. Nadeel is wel dat aardappelen en rietsuiker al voor iets anders gebruikt wordt, namelijk voedsel. Plastics gemaakt uit afval, zoals aardappelschillen, is nog beter

Het ontstaan van aardgas

Miljoenen jaren geleden

Aardgaswinning in Nederland

Gas is een belangrijke energiebron. Maar de voorraad is niet onbeperkt. Nederlands gas komt uit Groningen waar een grote ‘gasbel’ is. Maar eigenlijk is gas niet meer dan het resultaat van rottende plantenresten, bedekt met allerlei aardlagen.

Zo’n 310 miljoen jaar geleden leven er nog geen mensen op aarde. Wel veel reptielen en zeedieren. In Nederland is het tropisch warm. Dit land bestaat voor een groot deel uit drassig oerwoud. Op de moerassige bodem groeien veel exotische bomen en planten. Bladeren en dode bomen komen in de drassige bodem terecht en vormen een dikke laag van rottende plantenresten.

Nederland, een zandwoestijn

30 Miljoen jaar later is het klimaat veranderd. Het moeras is verdwenen. Nederland is veranderd in een zandwoestijn. De laag rottende plantenresten die op de bodem ligt, wordt bedekt met een dikke laag woestijnzand.

Nederland wordt overspoeld met zeewater

Weer 20 miljoen jaar later overstroomt ons land met zeewater. In het warme klimaat verdampt het water en blijft het zout achter. Een enorm pak zout stapelt zich op het zand uit het verleden. De druk op het zand en de dode plantenresten daaronder neemt toe.

Verandering van aardlagen

In de miljoenen jaren daarna komen er steeds meer lagen bovenop de oude grondlagen. De druk neemt verder toe. Het water en de gassen wordt uit de vochtige, rottende plantenresten geperst. De laag verandert in steenkool. De laag daarboven verandert in zandsteen en de laag daarboven in een harde ondoorlatende laag steenzout. Het aardgas uit de steenkool kan niet doordringen in het steenzout en blijft in het zandsteen achter.

Gas tussen zandkorrels

Het zandsteen bestaat uit samengeperst zand met daartussen kleine gaatjes. Dit zijn de poriën. Het aardgas blijft in de poriën achter, omdat het niet kan doordringen in de harde steenzoutlaag daarboven. De zandsteenlaag is een aardgasveld geworden.

Nederlands aardgas

Om het aardgas te bereiken, moeten we dus de bodem van de aarde in. Met een lange boor boren we een gat in de grond. 3 Kilometer diep tot aan de oude zandsteenlaag. Door het boorgat stroomt het aardgas nu vanzelf naar boven. Boven de grond vangen we het aardgas op en na een kleine bewerking kunnen we het gebruiken als brandstof voor onze verwarming en gasfornuis.

.

Belangrijk

Het is maar goed dat we ons zelf belangrijk vinden.
Als het eens niet zo was, waar moest het dan wel heen!
Och och, we hoeven en geen doekjes om te winden:
dan stortte werkelijk de maatschappij ineen.

Want stel u voor dat we onszelf ineens eens zagen
zoals de anderen ons zien. Hoe zou dat zijn?
Dat was afschuwelijk! Dat was niet om te dragen!
We wierpen ons waarschijnlijk voor de dieseltrein.

Ofwel, we zouden ons in ‘t kolenhok verschuilen.
Geen mens zou ooit nog meer geloven in zijn werk.
Meneer hiernaast zou in de gang gaan zitten huilen:
‘Ik ben een vlerk… ik ben een nietsnut en een vlerk…’

En al de grote directuren van bedrijven
gingen beschaamd en heel verdrietig naar hun bed;
ook de politici… ze zouden binnen blijven,
de ambtenaren kropen achter het buffet.

Geen enk’le spreker zou nog één keer durven spreken,
geen enk’le chef zou ooit een chef meer durven zijn,
geen enk’le predikant zou ooit meer kunnen preken,
de boel lag stil, volledig stil op elk terrein.

Gelukkig zijn we niet op die manier ontluisterd.
Wat is het eigenlijk toch prachtig ingericht,
dat de natuur ons stuk voor stuk heeft
ingefluisterd:
vergeet het niet, je ben een mens van groot
gewicht.

.

Vraag en antwoord

 Ik streelde haar; haar huid
smeekte mijn vingers: ga niet weg.
Ik ging niet weg, ik wilde ‘t telkens horen,
dit spreken van haar huid tegen mijn vingertoppen,
het antwoord geven en tevredenstellen,
zoals een moeder kinderen sust, een man
een vrouw zegt dat zij slapen moet,
terwijl zij in het donker ligt te wachten,
met grote ogen luistert
of hij het nog eens zeggen zal,
een laatste maal, omdat zij dan pas slapen kan,
wegglijden uit zijn gedachten, haar geduld
dat ongeduld geworden is.

.

Acteren in een soap

Zomaar van straat geplukt?

Soap is een fenomeen dat is overgewaaid uit Amerika. Na Peyton Place, de eerste soap die op de Belgische en Nederlandse televisie te zien was, is het publiek gewend geraakt aan het kijken naar soap.

GTST

In 1990 was de markt klaar voor de eerste Nederlandse soap: Goede tijden, slechte tijden. In deze soap kregen jonge mensen zonder opleiding of ervaring de kans acteur te worden. Sommige soapacteurs werden zo van straat geplukt. GTST werd een enorm succes: op een gegeven moment keken er 2 miljoen Nederlanders per aflevering. Geïnspireerd door dit succes kwamen de andere commerciële omroepen ook met een eigen soap. Na GTST volgden Onderweg naar Morgen en Goudkust. Vandaag de dag is de Nederlandse soap een volwassen genre geworden en is het geen taboe meer om er in te spelen.

Acteur versus soapacteur

'Rik' en 'Anita' uit Goede Tijden Slechte Tijden. Familie , Thuis . Buren en vele anderen

Het succes van soapacteurs heeft voor veel beroering gezorgd onder acteurs. Het beroep van acteur had met de komst van de bioscoopfilm een grote verandering ondergaan. Er kwam een duidelijke scheiding tussen het acteren voor het theater (waarbij alles in één keer goed moet, je een hele voorstelling achter elkaar speelt en waarbij je spel 'groot' moet zijn zodat het in de zaal overkomt) en het acteren voor film (waarbij per scène gefilmd kan worden, en het spel veel kleiner en natuurlijker moet zijn).

De soap heeft een derde dimensie toegevoegd aan het beroep van acteur. Een soapacteur heeft vaak maar tien minuten de tijd om een scène te oefenen. Ook kan de scène niet eindeloos opnieuw worden gedaan. De rollen zijn meer simplistisch: karakters blijven trouw aan hun eigenschappen en ontwikkelen zich zelden.

Voedselverspilling

Eten in de vuilnisbak

Onlangs is de campagne ‘Eten is om op te eten’ gestart. Hiermee wil de regering iedereen oproepen om minder eten te verspillen. Voedselverspilling is te voorkomen door slimmer boodschappen te doen, zelf te koken en eten te bewaren. Dat is nodig omdat we in België en Nederland veel bruikbaar eten gewoon in de vuilnisbak gooien. Gemiddeld 51 kilo per persoon per jaar. Hiervan kun je 80 warme maaltijden maken en het kost 175 euro.

Milieu

Het verspillen van eten is ook slecht voor het milieu. We gebruiken voor het maken en vervoeren van voedselproducten heel veel grondstoffen en energie. De weg die het voedsel aflegt van de akker van de boer tot aan de supermarkt is het voedselproductietraject. Als dit voedsel in de prullenbak belandt, is dit allemaal voor niets geweest.

Van de akker tot de koelkast

Veel voedsel komt van het land van de boer, bijvoorbeeld aardappelen. De verbouwde aardappelen worden met vrachtwagens, schepen of vliegtuigen vervoerd naar de fabriek waar voedsel wordt verpakt. Of het wordt verwerkt tot ander voedsel, zoals aardappelpuree. Vanuit de fabriek gaat het naar de supermarkt, waar het wordt verkocht en bijvoorbeeld in jouw koelkast terecht komt.

Zonde

Als voedsel te lang in de koelkast blijft liggen, bederft het. Dan kun je het niet meer eten en belandt het voedsel uiteindelijk ongebruikt in de vuilnisbak. Zonde van het werk van de boer, de benzinekosten van de vrachtwagen, het maken van de verpakking, het bewerken van de aardappels tot puree, het gekoeld bewaren in de supermarkt, de moeite die je hebt gedaan om naar de supermarkt te gaan en de plek in je vuilnisbak!

.

Prijsvorming op de markt

Het proces van vraag en aanbod

Volgens Adam Smith (1723 - 1790), de grondlegger van de moderne economie, werden alle handelingen in de maatschappij op elkaar afgestemd door 'The Invisible Hand' ofwel de onzichtbare hand.

In de eerste plaats heeft de onzichtbare hand een religieuze betekenis. De onzichtbare hand zou van de Schepper zijn. Door het gebruik van de onzichtbare hand wist de Schepper te voorkomen dat de maatschappij ontaardde in een chaos. Daarnaast heeft de onzichtbare hand een meer economisch praktische betekenis gekregen. De onzichtbare hand is een synoniem voor het prijsmechanisme of marktmechanisme.

Natuurlijke prijs
Het is een economisch mechanisme om vraag en aanbod op elkaar af te stemmen. Het prijsmechanisme zorgt ervoor dat de markt efficiënt werkt. Immers als de vraag toeneemt, dan zal de prijs van het product stijgen. De extra winst zal leiden tot een extra aanbod en uiteindelijk zal de prijs weer dalen tot het oude niveau. De prijs is nooit hoger dan noodzakelijk. Deze evenwichtprijs die ontstaat noemt Smtih de natuurlijke prijs: de prijs, die op lange termijn ontstaat. De feitelijke prijs van het product is echter voortdurend in beweging door een wisselende vraag en veranderend aanbod. Samengevat zorgt het mechanisme ervoor dat de gevraagde producten worden gemaakt met de inzet van de juiste hoeveelheid productiemiddelen.

Volkomen concurrentie
De markt waar het prijsmechanisme optimaal werkt, dat is op de markt van volledig vrije mededinging of volkomen concurrentie. Dit is een marktvorm waarbij zeer veel kleine aanbieders elkaar beconcurreren. Op korte termijn kunnen de bedrijven hier winst maken, maar op lange termijn zal de winst dalen tot nul. Daarom wordt bij de marktvorm de aanbieders ook wel hoeveelheidsaanpassers genoemd. De aanbieders moeten variëren in het aantal aangeboden hoeveelheden om maximale winst te maken. Deze marktvorm wordt gekenmerkt door: veel aanbieders, een homogeen product, vrije toetreding en transparante markt.

Veiling
In de werkelijkheid bestaat de markt van volkomen concurrentie niet. Het is een economisch model waarmee economen de werkelijkheid proberen te beschrijven. De markt, die het meest in de buurt komt van het model van volkomen concurrentie, is de veiling. Het principe van de veiling is beschreven door de econoom Walras (1834 - 1910). Hij is beroemd geworden met de metafoor van de veilingmeester.

"deel van een veilingklok"

Op de veiling wordt geveild bij afslag. De veilingmeester begint in dit systeem met een relatief hoge prijs en laat de klokprijs geleidelijk zakken. De vrager heeft baat bij een zo laag mogelijke prijs. Voor de vrager is de prijs een weergave van de kosten. De aanbieder heeft daarentegen baat bij een zo hoog mogelijke prijs. De prijs is immers voor hem de opbrengst. Zo zal de vrager willen zakken met de prijs zodat hij een maximaal voordeel behaalt.

Aftasten
Toch kan hij niet de prijs te veel laten zakken, omdat anders de concurrent met de partij gaat lopen. Aan de andere kant zal de aanbieder een prijs willen stellen die enerzijds zo hoog mogelijk ligt om zoveel mogelijk winst te maken en anderzijds een prijs waar nog voldoende kopers op komen. Dit aftasten door vragers en aanbieders op de veiling laat zien welke manier het prijsmechanisme werkt. Als vraag en aanbod met elkaar in evenwicht zijn ontstaat de evenwichtsprijs. De eerste koper die vervolgens afmijnt, dat wil zeggen op de knop drukt, is de koper van deze partij. Worden de marktpartijen het niet eens over de prijs, dan worden de overgebleven partijen doorgedraaid.

Concurrentiemechanisme
Achter de metaforen van de Onzichtbare hand en de Veilingmeester gaat het concurrentiemechanisme schuil. Ligt de feitelijke prijs hoger dan de evenwichtsprijs, dan zal er een aanbodoverschot of vraagtekort optreden. De aanbieders zullen hun prijs verlagen om zo hun producten te verkopen. Ligt de feitelijke prijs onder de evenwichtsprijs dan is er sprake van een aanbodtekort of vraagoverschot. De vragers zullen door de schaarste gedwongen worden een hogere prijs te betalen. Op de momenten dat er aanbodtekorten zijn dan zullen nieuwe aanbieders proberen toe te treden op de markt, want dan wordt er veel winst gemaakt. Op het moment dat er een aanbodoverschot is zullen bedrijven, die inefficiënt werken zullen met lege handen achter blijven. Zij zullen failliet gaan. Dat is de concurrentiestrijd waarin de bedrijven zijn verwikkeld.

.

niet huilen lieverd

 Papa papa
ik ben gevallen.
Tranen van een klein kind.
Pleister op mijn knie.
Niet huilen lieverd zegt hij.
Toen was ik klein.

Papa?
Hoe gaat het?
"Ik onhoud niets meer"
zegt hij.
Tranen van een vader
en van mij.
En weer zegt hij,
Niet huilen lieverd.