|
Ontwikkeling van
de dans
xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Ballet als voorloper van het moderne
dansen
Dans is
waarschijnlijk zo oud als de mensheid. Veel dansen hadden te maken met de
heersende landbouwcultuur en waren vaak religieus of ritueel van aard.
In de
Middeleeuwen is het klimaat minder gunstig om dans tot ontwikkeling te laten
komen. Het christendom keurt dans in het algemeen af, vanwege heidense
associaties met zinnelijkheid en de duivel. Toch blijft de wereldse functie van
dansen als vermaak en plezier bestaan.
Kunstvorm
Koning Lodewijk
XIV
In de
Renaissance wordt dans verheven tot een kunstvorm. Deze dans heeft regels,
vastgestelde passen met een voorgeschreven wijze van uitvoering. Juist daarom
maakte het hofballet tijdens de regeringsperiode van Lodewijk XIV een grote
bloei door. In de 17de eeuw is ook de belangstelling voor meetkunde belangrijk
voor de ontwikkeling van het klassieke ballet. De vormgeving van bewegingen
weerspiegelen de belangstelling voor perspectivische lijnen en geometrie.
Volledige theaterkunst
Rond 1700 wordt
het ballet een volledige theaterkunst. Professionele dansers in openbare,
burgerlijke theaters in de stad voeren de balletten uit. Dit zijn in het begin
vooral mannen. Zij beheersen een virtuoze techniek van springen en draaien. In
de tweede helft van de 18de eeuw ontstaat het handelingsballet. Voor het eerst
in de geschiedenis van de theaterdans, is het ballet in staat om zelfstandig
een verhaal uit te beelden. Het is een uitvoering zonder gesproken of gezongen
tekst.
Romantiek
Ballet van
Michel Fokine, de Sylfides, 1990
In de
negentiende eeuw bekleedt de Romantiek een positie als belangrijkste stroming in
alle kunsten. Het romantische levensgevoel komt tot uiting in de onderwerpen
van het ballet: onmogelijke liefdes, verre landen en sprookjes. Ook de techniek
wordt aangepast aan het karakter van de romantiek. Om de indruk van 'zwevende'
danseressen te wekken, ontstaat de spitzen techniek. Ook de witte, halflange
tutu als kostuum suggereert dat de danser een licht, bovennatuurlijk wezen is.
Vrouwelijke dansers
De rol van de
mannelijke dansers beperkt zich in deze balletten veelal tot het ondersteunen
van de schijnbaar gewichtloze, vrouwelijke danseressen. Het eerste romantische
ballet is van de Italiaanse choreograaf Taglioni uit 1831. Het heet 'De
Sylfide'. Een Sylfide is een gewichtloze sprookjesfiguur, een luchtgeest. Met
haar spitzen en zeer gracieuze houdingen tart zij voortdurend de zwaartekracht.
Revolutionair
Martha Grahams Dance Company, Night Journey, 1960
Voor de compositie 'le Sacre du Printemps' van Igor
Stravinsky maakt de danser en choreograaf Niijnsky in 1913 een moderne en
revolutionaire choreografie. In plaats van het suggereren van gewichtloosheid,
wordt in het Sacre-ballet juist de zwaartekracht bevestigd. Dansers stampen en
springen blootsvoets op het toneel. Het publiek reageert geschokt op zoveel
primitieve kracht en verlangt terug naar de romantische sfeer van het klassieke
ballet.
Nieuwe technieken
Modern-dance
wordt de verzamelnaam voor nieuwe danstechnieken, waarin meer
bewegingsmogelijkheden ontstaan voor individualiteit en expressie. Martha
Graham is een danseres en choreografe, die een belangrijke impuls gaf aan deze
ontwikkeling met haar 'contraction and release' techniek, gebaseerd op het
uitbeelden van spanning en ontspanning.
|
