|
De choreograaf
Merce Cunningham
Aanstichter van het danspostmodernisme
De Amerikaanse
choreograaf Merce Cunningham was een van de belangrijkste vernieuwers van de
twintigste-eeuwse dans. Hij richtte de Merce Cunningham Dance Company op en
heeft meer dan 200 choreografieën op zijn naam staan.
Cunningham is
naast Martha Graham en George Balanchine een van de belangrijkste vernieuwers
van de twintigste-eeuwse dans. Cunningham werd geboren in Washington in 1919.
Hij studeerde dans aan de Cornish School in Seattle. Vanaf 1939 tot 1945 danste
hij solo in het dansgezelschap van Martha Graham.
Van verhalend naar visionair
Zijn eerste
choreografie werd in 1944 in New York met John Cage als pianist uitgevoerd. In
het begin waren zijn choreografieën nog verhalend en bedacht op bestaande
muziek. Maar al snel liet hij verhaallijn en logische opbouw los. Hij liet zijn
dansers geen verhaal vertellen op muziek met een bijpassend decor, maar liet de
choreografie zelf het verhaal vertellen. Dansers hoefden voor Cunningham dus
niets uit te beelden; ze hoefden alleen te laten zien welke mogelijkheden het
menselijk lichaam heeft. Dat was de kern van zijn visie op dans. Hij vond dat
alle soorten bewegingen in elke gewenste combinatie konden worden gebruikt en
geordend, dat elke ruimte als dansruimte kon worden gebuikt, en iedere danser
als solist kon optreden. Dans ging volgens Cunningham op de eerste plaats over
het menselijk lichaam en zijn bewegingen.
Choreografie gebaseerd op toeval
In de jaren 50
kwam het abstract expressionisme in de beeldende kunst op en ook in de muziek
werden nieuwe wegen ingeslagen. Cunningham vertaalde deze nieuwe ideeën naar de
dans. Hij ging op toeval gebaseerde methodes gebruiken bij het bedenken van
zijn dansstukken. Bijvoorbeeld door het gooien van dobbelstenen konden de delen
van een choreografie, de volgorde in een programma of zelfs de passen worden
bepaald. Ook gebruikte hij de I Tjing, het Chinese boek der veranderingen
voor de compositie van zijn dansstukken. Hij bevrijdde op deze manier de
choreografie van de keuzes van de maker en liet hij onverwachte combinaties
toe.
Dans, muziek en decor
Heel vernieuwend
was ook de methode van Cunningham en de componist/pianist Cage om geheel los
van elkaar tot een choreografie en muziekcompositie te komen. Dans en muziek
werden totaal losgekoppeld, om tijdens de première per toeval alsnog samen te
komen. Hetzelfde gold voor de decors. De kunstenaar Rauschenberg ontwierp jaren
lang de decors voor Cunninghams producties. De dans werd naast muziek en
vormgeving dus een zelfstandig, op zichzelf staand deel van de voorstelling.
Merce Cunningham Dance Company
Cunningham richtte in 1953 het Merce Cunningham Dance
Company op. In
het begin had het dansgezelschap soms maar 1 of 2optredens per jaar.
Cunninghams nieuwe weg sloeg niet meteen aan. Met name ook omdat Cunningham
gebruik maakte van avant-gardistische muziek van John Cage, David Tudor en
Morton Feldman. In Londen werd Cunninghams originele talent in 1964 herkend,
waarna de choreograaf en zijn dansgezelschap een begrip in de internationale
danswereld werden.
Postmodernisme
Cunninghams
opvattingen kregen na 1964 meer invloed in de danswereld. En zo werd de
postmoderne dansstijl geboren. De postmoderne dans is de nieuwe dans die
ontstaan is na de moderne dans. Merce Cunningham is de aanstichter van het
danspostmodernisme. Bij het postmodernisme kon elke beweging als dans worden
gezien; ook ieder mens zou danser kunnen zijn want danstechniek werd niet meer
als noodzakelijk gezien.
Inspiratiebronnen
Cunningham bleef
zijn dansen ontwikkelen en bleef werken aan de ontwikkeling van een
bewegingsstijl vol plotse wendingen, kleine sprongetjes, torso tilts en
ruimtelijke patronen. De energie van dansers die doelgericht hun weg over het
toneel aflegden, was volgens de choreograaf geïnspireerd op het gekrioel in de
straten van New York. Ook de natuur inspireerde hem, wat te zien is in
bijvoorbeeld de productie Beach Birds (1991). Zijn choreografieën werden
uitgevoerd door belangrijke balletgroepen zoals onder andere het Ballet van de
Parijse Opera, het New York City Ballet en het American Ballet Theater. Zijn
laatste dans optredens stammen uit 1999, hij was toen al 80 jaar oud. Merce
Cunningham overleed in 2009. Zijn dance company bestaat nog steeds.
|
.
.
