|
Vergeten groenten Pastinaak.xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />
Oude groente terug van weggeweest,
De laatste tijd zien we tussen andere knolgewassen op de markt in de groentenwinkels een soort vaalgele wortels opduiken, waarvan velen onder ons de naam niet (meer) kennen. Hoewel deze groente oorspronkelijk in haar wilde vorm en later in gekweekte, voorkwam in streken van Europa met een gematigd klimaat en dus ook in onze contreien een geschikte bodem vindt, is ze met de jaren "uit de mode" geraakt. Zoals met vele goede oude dingen is de pastinaak nu aan een "comeback" toe, net zoals postelein, spitskool en andere
Pastinaca sativa is een tweejarige schermbloemige met een vlezige aromatische witgeelachtige wortel die voorkomt in verschillende lengtes en diktes, naargelang de soort. De pastinaak heeft een lange weg afgelegd. Archeologische opgravingen brachten aan het licht dat hij gekweekt werd rond 3000 jaar oude woningen van nederzettingen in de Zwitserse en Italiaanse Voor-Alpen. Ook de "verzamelaars" uit de oude steentijd wisten hem naar waarde te schatten. Kelten, Germanen, Slaven en Romeinen cultiveerden pastinaak. Het eerste zaadgoed in de Nieuwe Wereld dook op in de staat Virginia in 1609 bij de Pocahontas Indianen via kolonisten. Nadien brachten pelgrims het zaad in 1620 naar Massachusetts, waar ze zich vestigden. Van de Iroquois Indianen in Canada is geweten dat ze maïs, pompoen, bonen, noten en... pastinaakwortel kweekten als wintervoorraad.
Door de Romeinen zeer gewaardeerd, door de Fransen genegeerd, had de pastinaak de Engelsen nodig om in ere te worden hersteld en via lekkere, zeer gevarieerde bereidingen opnieuw op het menu te geraken. Tot in de 18de eeuw was de pastinaak geliefder dan de wortel. Hij is minder krokant, maar volumineuzer en voedzamer.
In de tijden van ridders en minnezangers was pastinaak één van de basiselementen van de voeding. Er werden verfijnde gerechten mee bereid: gestoofd of gebakken met amandelen, kastanjes, rozijnen, muskaat en dure specerijen sierde de pastinaak de tafels van de rijkere burgerkeukens. Maar ook bij het simpele volk was de pastinaak zeer geliefd. Vóór de aardappel z'n intrede deed was de pastinaakwortel een belangrijke verzadigingsspijs en een vast bestanddeel van boerensoepen en eenpansgerechten.
Zijn grote hoeveelheid koolhydraten en etherische oliën maakten hem zeer geschikt om oudere, zwakke en herstellende mensen te versterken. TBC-lijders in de 19de eeuw kregen pastinaakwortel in melk toegediend.
Wanneer de bevolking in de vastentijd slechts beschikte over karige voorraden, werd verse pastinaak opgegraven, die precies deze voedingsstoffen leverde die het traag geworden organisme na het lichtarme jaargetijde nodig heeft om weer fit te worden. De vitamine C voorkomt scheurbuik tijdens en na de wintermaanden en zet de klieren aan tot werken. De zaden van pastinaak worden gebruikt om spijzen te kruiden zoals vele schermbloemigen: dille, bevernel, karwij, kervel, koriander, kummel, lavas, peterselie, selder, venkel...
Vee dat pastinaakwortel gevoederd kreeg, werd er gezond en rond van. Zo werd vermeden dat varkens 's winters zouden vermageren. Het vetgehalte van koemelk ging erdoor tijgen en de smaak van de boter verbeterde er door. Maar al deze oude vakkneepjes dienden plaats te maken voor modernere methodes waarover we de laatste jaren maar al te vaak hoorden.
Een nutriëntentabel wensen we hier niet te brengen. De gegevens uit meerdere bronnen vertonen nogal wat verschillen, maar de meest in het oog lopende eigenschappen van pastinaak, die we bij alle auteurs terugvinden, zetten we hier even op een rijtje:
· pastinaak bevat een hoog gehalte aan licht verteerbare eiwitten
· een flinke hoeveelheid koolhydraten maakt van pastinaak een goede energiebron
· kalium (potassium) is het dominante nutriënt dat de spierontwikkeling bevordert, de vertering van zetmeel vergemakkelijkt en zorgt voor het juiste vloeistofbehoud in de weefsels.
· het fosforgehalte draagt bij tot het versterken van het zenuwstelsel
· de overvloed aan de mineralen chloor en sulfer is goed voor een efficiënte lichaamsreiniging en werkt preventief tegen infecties.
· de aanwezigheid van kiezelzuur (silicone) is bevorderlijk voor gezond haar, huid en nagels
· magnesium houdt de zenuwen gezond
· het spoorelement broom houdt de klieren in orde
· pastinaak bevat vitaminen van het B-complex met zeer uiteenlopende functies
· vitamines A en C (waardevolle anti-oxidanten) zijn vooral in verse, rauwe pastinaak goed vertegenwoordigd
· foliumzuur, dat zovele belangrijke functies vervult in het lichaam en vooral bij zwangerschap om verhoog gebruik vraagt is ruim aanwezig in pastinaak.
Voorts lezen we nog dat het sap van rauwe pastinaak (al dan niet gemengd met ander vers groentensap) urine- en galafdrijvend werkt en in staat is kleine korrels en gruis (evenwel geen stenen) uit blaas en nieren met de urine uit te scheiden.
Hongergevoel tussen maaltijden hoeft niet noodzakelijk gestild te worden met snoep, chocolade of gebak. Een glaasje pastinaak-wortelsap kan met zijn hoog koolhydratengehalte met succes een knagende honger wegwerken.
De smaak van pastinaak is beter nadat hij 's winters in de aarde bevroren is geweest. In het voorjaar smaakt hij zoeter omdat veel van het opgestapelde zetmeel is omgezet in suiker. 's Zomers is de pastinaak niet meer lekker, en wordt hij papperig. Het is een uitdaging voor mensen om de woelmuizen, die de pastinaak een lekkernij vinden, vóór te zijn.
Pastinaak laat zich goed bewaren op een koele, vochtige plaats.
Sinds de terugkeer van pastinaak in het groentenaanbod zitten moderne fijnkostrestaurants en Michelen-sterrenkoks niet om edele pastinaakgerechten verlegen.
|
.
.
Liefs,
Carine
xx
...mateke
