|
Enkele grote meesters uit de twintigste eeuwse schilderkunst.
-------------------------------------------------------------
Matisse
was twee jaar ouder dan de schilder Georges Rouault , die hij in een
schildersatelier leerde kennen .Matisse is beginnen schilderen toen hij
,ziek , bij een oom logeerde .Deze bezocht met hem de musea te Arras ,
Rijsel en Cambrai . In 1952 werd te Cateau-Cambrésis , een Matisse
museum geopend .. De slogan van Matisse was : " hoe eenvoudiger ,hoe
duidelijker " .
79 80
Men noemt Matisse in verband met het fauvisme
, met als kenmerken ,de accen-tuering van de zuivere kleur en de
vereenvoudiging van de tekening.De indeling van de ruimte op een
schilderij , stoort zich niet meer aan de perspektivische regels ,
waaraan
we gewend zijn.Het wezenlijk bestanddeel is de kleur , maar dan wel op
een speciale manier ,met stippeltjes aangebracht.Men tekent
beeldvlakken " ont-sprongen uit inspiratie " ,met daarop verstrooide
voorwerpen .Kleuren verspringen van oranje naar blauw , van groen naar
rood , op een wilde manier. (-> les
fauves ).De bedoeling is , taferelen een spontane uitdrukking te
geven , waarbij zoveel mogelijk zuivere kleuren gebruikt worden.
Rouault
(1871-1958) voelde zich verwant met zwervers ,
boeren,weggemaaiden in een opstand,lichtekooien en
verschoppelingen , en hij " wierp zijn gevoelens daar-omtrent ,op het
doek " .Hij had zijn vakmanschap geleerd in scholen voor Schone en
Decoratieve kunsten .
81 82
Kees Van Dongen had een voorliefde voor feesten en mondaine gelegenheden ,
misschien
omdat hij een ellendige jeugd achter de rug had.Rond 1920 schilderde
hij een groot aantal portretten van politieke figuren , toneelspelers
,academici ,personen uit de mondaine wereld ,en uit de rosse buurt in
Rotterdam, en hij maakte daarover soms grappen. Geboren te Delfshaven
in Nederland ,had hij grote moeilijkheden toen hij te Parijs eens wou
schilderen , omdat hij geen woord frans verstond noch sprak. Meisjes en
zeelieden interesseerden hem meer dan machines . In nacht-kroegen
maakte hij schetsen, die hij voor 5 franse francs aan liefhebbers
verkocht ,
alsook aan humoristische bladen die verschenen in
Montmartre. Picasso " leende " hem een van zijn vriendinnen , Fernande
Olivier ,als naaktmodel (geschilderd met groenachtige tinten),omdat hij
wist dat Van Dongen geen geld had om modellen te betalen .Zijn andere
geschilderde vrouwen hebben roodgelakte nagels ,geverfde ogen
,fonkelende juwelen ,glinsterende japonnen .Oorspronkelijk was hij
landschap-schilder in Nederland ,maar in Frankrijk schakelde hij over
naar cirkus-en music-hall taferelen met uitzinnige kleuren.Na een reis
naar Egypte,schilderde hij opnieuw landschappen .Hij schilderde ook in
Cannes , Deauville en Venetië .
83 84
Dufy
,geboren in le Havre ,uit een muzikale familie , is zijn leven lang
door muziek beïnvloed tijdens het schilderen .Hij schilderde orkesten
en stillevens met muziek-instrumenten en partituren.In 1905
installeerde hij zich in Montmartre . Als groot kolorist kon hij met
scherpzinnig gezette lijnen een onthullend schouwspel tevoor-schijn
toveren , zowel in olieverf als in aquarel .Hij maakte ook kartons voor
een tapijtweverij , en hield zich ambachtelijk met keramiek en
lithografie bezig .In 1963 kreeg hij een galerie in het Louvre ,nadat
hij ook reeds in de Verenigde Staten , na wereldoorlog II (1940-1945) ,
tentoongesteld had .Hij overleed in 1953 .Zijn werken zijn verspreid
over musea te Parijs , Nice en Le Havre
.
85
André Derain
studeerde voor ingenieur , toen een medestudent (Linaret) hem meenam
naar het Louvre om er enkele kopieën te maken .Hij ontmoette er De
Vlaminck en Matisse , en begon zelf te schilderen ,waardoor zijn
studies in het water vielen.Hij gebruikte op een systematische manier
,zuivere kleuren , dus verschillend van de onstuimige manier ,die hij De Vlaminck
deze had zien gebruiken . Roden en gelen overwegen bij Derain , sober
en matig .De oorlog 1914-1918 liet een diepe indruk op hem na .Hij
zonderde zich af ,maakte gekleurde etsen , schilderde decors voor Les
Ballets Russes,maakte gipsmodellen en in brons gegoten mooie meisjes en
renwagens .Op 10 september 1954 stierf hij door een ongeval .
86 87 88
Fernand Léger
bezit vaste esthetische en sociale overtuigingen ,die hij uitdrukt in
zijn schilderijen ,mozaïken ,gebrandschilderde ramen en polychrome
beeldhouw-werken .Hij maakt aanplakbiljetten en muurversieringen .Zeer
jong nog ,sterft zijn vader ,zodat hij opgevoed wordt door zijn moeder
en oom. Hij studeert voor architekt.Na zijn militaire dienst wordt hij
zo ziek ,dat zijn oom hem ter genezing naar het zonnige Corsica
stuurt,en daar begint hij te schilderen , brekend met ver-ouderde
methoden.In 1911 exposeert hij op het Salon des Indépendants. Als de
oorlog in 1914 uitbreekt ,verlaat hij Parijs en maakt als nieuwe
vrienden : mijnwerkers ,polderwerkers , timmerlui en smeden. Hij
schildert de lichtinval op de koperen loop van een kanon en maakt
kennis met allerlei nieuwe machines die in die jaren opduiken. Na de
eerste wereldoorlog ontmoet hij de bouwmeester Le Corbusier ,werkt mee
aan een blad Lesprit moderne , maakt decors voor de opera ,componeert
het Ballet Mécanique , en ontwerpt muurcomposities voor de
tentoonstellingen in 1925 en 1937.Hij versiert de grote zaal van de UNO
in New York , en maakt wandtapijten en keramieken.
Hij sterft in 1955,waarna zijn weduwe een museum liet bouwen te Gif-sur-Yvette.
89 90
Picasso
heeft een beslissende invloed op de schilderkunst uitgeoefend
,verwarring gezaaid , nieuwe wegen geopend , verrast en daarna
gerustgesteld.Hij was een bezieler , die tegen Jean Cocteau zei :
" ik zoek niet , ik vind " . Het woord fantasie is een te zwakke
uitdrukking om zijn talent te verklaren . Picasso is in 1881 te Malaga
(Sp) geboren uit een vader van gemengde Andalusische en Castiliaanse
afkomst,en een moeder , wiens naam hij heeft aangenomen van een uit
Italië afkomstige familie.Zijn vader was tekenleraar in Barcelona ,de
hoofdstad van Catalonië .In 1904 vestigt hij zich definitief in
Montmartre.Hij schildert eerst vrij klassiek ,zoals " de moeder en het
kind ", daarna kent hij tot 1915 een blauwe, roze,groene
kubistische en expressionistische periode .De spaanse burgeroorlog
grijpt hem diep aan ,en hij schildert Guernica,tentoongesteld op de
wereldexpositie van 1937 in Parijs .
91
92
93
De grote variëteit van de werken die hij geschilderd
heeft , ook op keramische vazen , wordt door de kunstkritici verklaard
door zijn wispelturigheid van geest , zijn liefdeservaringen met
minstens 8 vrouwen , zijn politieke opstelling , en een intens kontakt
met de toestanden in de wereld van die tijd . De data van zijn werken
vallen samen met perioden van vervoering voor een bepaald onderwerp,met
de daarmee gelijklopende scheppende aktiviteit.Die afwisseling
resulteert telkens in een andere uitdrukkingswijze .Hij is zowel
virtuoos als opstandig uitdagend origineel .
Georges Braque
schildert volgens de uitspraak van Apollinaire in 1913 , volgens een
volledig nieuwe kunstopvatting .Bracke zegt dat hij wel naar de natuur
schildert,
maar dat hij " zich daarbij van het model heeft
losgemaakt ". De ontmoetingen tussen Bracke en Picasso
vanaf 1908 heeft Bracke in de richting van de kubistische
voorstellingen geduwd . Hij kende ook Dufy uit Le
Havre , en het fauvisme van Derain na diens ontmoeting met De Vlaminck
.Bracke voelde ook wel voor het impressionisme ,dat hij net zoals het
fauvisme liet vallen na een reis naar Antwerpen in 1907 , toen hij "
Les demoiselles d ' Avignon " van Picasso gezien had . Hij
schilderde van toen afaan met geometrische vormen ,waarin Matisse die
zijn doeken zag "kubussen ontdekte".Met Picasso bracht hij de zomer van
1911 en 1912 door te Céret , waar zich nu nog een uitgebreid Picasso
museum bevindt .In 1914 breekt hij met Picasso nadat ze samen
stillevens hebben geschilderd en collages gemaakt met vierkante en
ronde blokjes .In 1938 schildert hij nog een stilleven met mandoline
,
in 1950 ruimetelijke schilderingen .Hij overlijdt in 1963.
94
Maurice Utrillo
s moeder ,Marie Valadon ,was schilderes .Ze was nog opgetreden als
cirkus-acrobate , en ze poseerde bij voorkeur naakt voor zo jong
mogelijke schilders omdat dit haar een kick gaf .Ze hing rond in de
café s en ateliers van Montmartre ,leerde er Degas kennen , en poseerde ook nog voor Renoir . Ze veranderde haar naam in Suzanne Valadon .
Utrillos vader was een dronkaard ,aan alcohol
verslaafd.Misschien daardoor voelde Utrillo zich als 14 jarig kind niet
thuis in de hem omringende omgeving.Hij had geen vrienden en droomde
enkel, om zich af te schermen tegen een voor hem vijandige
wereld.Daarom ook , schilderde hij het rustige landschap .
95 96
De dromerige Utrillo mislukte in zijn studies aan het
Lyceum ,en hij werd ,omdat hij niets meer te doen had ,en enkel nog
door de straten slenterde , door zijn moeder gedwongen om te gaan
tekenen en schilderen .Zijn troosteloosheid verdronk hij ,
want
hij werd zoals zijn vader , alcoholieker en op 17-jarige leeftijd
onderging hij een ontwenningskuur in een ziekenhuis.Ondertussen
ontmoette hij de schilders Modigliani , Sisley en Pissarro
, en tot 1908 schilderde hij met dikke verf , landschappen ,min of meer
door de twee laatst vermelde impressionisten beïnvloed .
Er zijn
serene landschappen bij ,maar ook tragische ,waarin hij zijn wanhoop
uit-drukt .Voorbijgangers in de straten zijn slechts figuranten met
karikaturale vormen .
Hij schilderde ook naar gewone
prentbriefkaarten .Tussen 1911 en 1914 reisde hij naar Bretagne en
Corsica , om daar te schilderen. Suzanne Valadon scheidde van haar
echtgenoot en hertrouwde met een schilder die even oud was als haar
zoon Utrillo ,waarna hevige twisten tussen beide mannen uitbraken
.Suzanne kocht een vervallen kasteel in Beaujolais en arrangeerde in
1935 nog een huwelijk tussen haar zoon Utrillo en een van haar
vriendinnen.Van dan afaan schilderde Utrillo nog enkel kathedralen en
kapellen in een " mystieke" bui.
Modigliani Amadeo werd te Livorno (It.) geboren in 1884 uit een rijke familie ,
waarvan de grootvader , bankier van de paus was . Hij was een zwak kind ,
waardoor
hij zijn studies moest afbreken ,en hij begon te tekenen en te
schilderen als vrije tijdsbesteding .Zijn familie liet hem lesgeven
door een landschapsschilder uit Livorno.Vanaf 1902 verbleef hij te
Florence waar hij aan de School voor Schone Kunsten studeerde .Daarna
vindt men hem terug in Rome ,Veneti en Frankrijk .In Montmartre zocht
hij vertier bij drinkebroers , hetgeen hem aanspoorde om portretten te
schilderen,met een zekere melancholie ,onder invloed van de drank .Hij
had nog enkel belangstelling voor het vrouwelijk lichaam.Hij vestigde
zich in Mont-parnasse onder invloed van Picasso en Van Dongen ,en
schilderde in vijf tot tien jaren tijd vierhonderd schilderijen en
duizend aquarellen.
Sommigen die hij achteloos op papieren tafellakens in
restaurants maakte ,werden aan zeer lage prijzen verkocht. Met
virtuositeit , schilderde hij de portretten van zijn vrienden .Zijn
enorme werklust dankt hij aan een overmatig aantal vrouwen ,en drank
,waarbij een engelse dichteres (Hastings) hem zelfs hasjiesj leerde
roken .Men vraagt zich af , hoe hij midden van wanorde , de tijd heeft
gevonden om zoveel naakte vrouwen ,maitresses , en portretten (onder
meer van Picasso ,Jean Cocteau ,
De Vlaminck ,Kisling),in soepele
harmonie ,met stijl ,te schilderen .In 1917 werd hij verliefd op een
zeer jong meisje Jeanne Hébuterne ,die hij zwanger maakte ,terwijl ze
thuis bleef wonen bij haar ouders ,die zich sterk verzetten tegen de
verhouding met een oude dronkaard.Ondanks die tegenkanting werd in 1918
een dochter geboren.De schilder zette zijn nachtelijke uitspattingen in
kroegen voort en maakte Jeanne opnieuw zwanger . Hij stierf aan
tuberculosis in 1920 .Twee dagen na zijn overlijden ,sprong Jeanne met
haar ongeboren tweede kind uit het raam op de hoogste verdieping van
het ouderlijk huis .
97 98
Chagall Marc
s werken worden beheerst door zijn kinderjaren ,waarin hij als het
ware leefde in een ghetto ,namelijk zijn vaders winkel , waar enge
tradities hem door zijn familie werden opgedrongen,in Vitebsk,zijn
geboorteplaats in Rusland .Op zijn twintigste had hij aan de School van
Schone Kunsten niet de middelen om zich het nodige materiaal aan te
schaffen.Hij schilderde met aardkleuren naar het beeld van het grauwe
milieu waarin hij leefde.Dat veranderde toen een afgevaardigde van de
Doema hem naar Sint Petersburg zond,waar hij reprodukties zag van
Gaugain , Cézanne en Van Gogh en hij zijn eerste naakt schilderde
,namelijk Bella , zijn verloofde.In 1910 ging hij naar Parijs waar hij
in 1911 exposeerde .Zijn composities , opgedragen aan mijn
verloofde en aan Rusland getuigen van zijn gehechtheid aan zijn
geboorteland en aan zijn joodse jeugd aldaar . Enkele weken voor
het begin van de oorlog van 1914 verlaat hij Parijs terug naar zijn
geboortestad om daar te trouwen , na zijn eerste grote tentoonstelling
in Berlijn georganiseerd te hebben .In 1937 schildert hij " de
(Russische) revolutie ".Hij vestigt zich in Moskou,
daarna Berlijn
en dan terug naar Parijs ,waar hij in Montparnasse woonde .Vanaf 1922
tot 1940 schildert hij een groot aantal doeken en in 1941 vertrekt hij
naar de VSA tot 1946 , maar vergeet Parijs niet ,waar hij tot 1966
verder schildert .
99
Gromaire Marcel had een voorliefde voor eenzaamheid.Hij schildert met doffe kleuren zoals Permeke
.Hij schildert kermessen en de vlooienmarkt ,boeren , bierbrouwers
,schippersvrouwen.Al jong tekent hij , en kan zich pas aan een academie
inschrijven na tegenstand geboden te hebben aan zijn vader die hem
rechten wilde laten studeren.Geboren in Frankrijk , reisde hij naar
Duitsland , Engeland , België en Nederland.Hij geeft les aan de Ecole
Nationale des Arts Décoratifs , schildert eerst kubistisch,later
honderden tekeningen naakt met het vrouwelijk lichaam als
onuitputtelijke bron .Voordat hij een doek schildert ,maakt hij
daarover voorafgaandelijk 20 pentekeningen.Niets wordt aan het toeval
overgelaten ,
en alles gebeurt ernstig zonder
improvisatie,doorwrocht . Hij is zowel portretschilder als
landschapsschilder , zowel met olieverf als met aquarel
100
|
