Een dierbare of geliefde verliezen maken we in onze sterfelijke wereld allemaal mee. Maar dan erover (laten) praten, emoties delen, de ander (h)erkennen in zijn verdriet? Dat leren we kennelijk niet in onze maatschappij. Dat is een beetje de rode draad in de reacties
Gelijkgestemden vinden elkaar wellicht op deze blog. Als vriend of familielid kunnen we heel wat opsteken om een luisterend oor te bieden met aandacht en begrip voor de rouwende.
Voorts kan je je mening delen, je waardering geven en je tips voor boeken of websites kan je onderaan deze blog kwijt.
We beginnen dit blog met een getuigenis, die veel tips en steun kan bieden.
Mijn man is vorig jaar in mei overleden. Mark was net 53 geworden. Er werd eind november terminale longkanker geconstateerd en de oncoloog vertelde dat hij nog ongeveer 18 maanden had.De chemotherapie zou in januari starten.
Kerstmis en de oudejaarsfeesten brachten we door in ons favoriete hotelletje in de Hoge Venen. Prachtig met al die sneeuw ! Niettegenstaande het drama dat ons boven het hoofd hing, probeerden we zoveel mogelijk te genieten van de tijd die ons nog restte Toch kon ik me niet ontdoen van het voorgevoel dat dit zijn laatste kerst zou zijn Mark reageerde goed op de chemo. We kregen zelfs weer (valse) hoop. Tijdens het prachtige voorjaar gingen we zoveel mogelijk wandelen aan zee en genieten op een terrasje Toen kreeg Mark een longontsteking die maar niet wilde genezen, ondanks de zware antibioticakuren. De wandelingen werden korter Op 9 mei hadden we afgesproken met goede vrienden; het werd de laatste keer
s Nachts kreeg Mark een hoestbui en stikte Ik herken veel van wat de psychologe schrijf. Na Marks toch plotse doodben ik heel kalm gebleven en heb alle praktische zaken alleen afgehandeld.Ik deed alles op automatische piloot. Ik besefte precies niet dat Mark er niet meer was, alhoewel ik elke dag naar hem in het rouwcentrum ging.Ik kon niet geloven dat zijn naam op een doodsbrief stond, zijn foto op een herinneringsprentje.Het is toch niet werkelijk dat ik hier nu mensen opbel of schrijf om te zeggen dat Mark overleden is.
Alles is in een droom voorbijgegaan.Ik heb dikwijls gedacht dat ik zou wakker worden en horen dat het niet waar was.Op de afscheidsdienst heb ik een zelfgeschreven tekst voorgelezen maar ik voelde me meer een toeschouwer. Ik begon te twijfelen of dat wel normaal was. Pas dagen na de afscheidsdienst, nadat ik het rouwregister en de rouwbetuigingen las, is het langzaam beginnen doordringen. Een vloed van emoties volgde. Een verschrikkelijk gemis. Huilbuien waarbij ik letterlijk pijn voelde tot in mijn vingertoppen. Een hartverscheurend medelijden met Mark voor alles wat hij had moeten meemaken (al die onderzoeken, de therapie en vooral het leven met de wetenschap dat hij niet lang meer had). Angst: hoe moest het nu met mij zonder hem? Ik was de helft van mezelf en mijn leven kwijt. Spijt omdat ik zelfs geen afscheid meer had kunnen nemen Het ziekenhuis waar Mark behandeld was, steldepsychologische hulp voor maar ik heb het geweigerd. Ik wou het op mijn eentje doen en er op eigen kracht uitraken. Ik wou ook niks van medicatie. Die eerste weken had ik veel energie. Ik sliep heel vast, maar slechts 5 uur per nacht. Ik heb de hele living geschilderd, alle meubels verplaatst, aan de slag gegaan met hamer, boormachine, vijzen en waterpas, kamers heringericht. Ik kon veel meer dan ik zelf ooit had gedacht. Ik hield voor mezelf een strikt schema aan : vroeg op, meteen in bad, meteen aankleden , eten en de dag beginnen. Ik verplichtte mezelf om elke dag buiten te komen, boodschappen te doen, mensen te zien, op een terrasje van de zon te genieten. Meestal lukte dat, maar sommige dagen kreeg ik een huilbui zomaar op straat en had het me niet kunnen schelen om zelf ook dood te gaan. Drie weken na het overlijden ben ik weer gaan werken. Ik mocht me van mezelf niet laten gaan. Op het werk merkte niemand veel van mijn gemis en verdriet maar elke avond toen ik thuiskwam, overviel me een verschrikkelijke eenzaamheid met weer een huilbui als gevolg. Alleen eten, alleen opstaan, alleen naar/in bed, alleen gaan winkelen, Het was heel erg. De ene dag ging het wel iets beter met me dan de andere.
Maar ik was de eerste maanden vooral kwaad: op de specialisten die het niet eerder ontdekt hebben, op slechte mensen die wel blijven leven, op zijn familie met wie hij jaren ruzie had, op koppels die elkaar ontrouw waren, op koppels die samen op vakantie gingen, op mensen die zeuren over details, op de notaris en het hele gedoe i.v.m. de successie, voor de parkeerboete die Mark nog kreeg een paar uur voor hij stierf, op mijn ene zus die haar eigen leven verknalt, op de bank die de rekeningen afsloot, op de mensen die zeiden dat ik teveel vermagerde of nog altijd rook, op de mensen die zeiden dat het leven verder gaat, dat ik moest denken aan de mooie herinneringen (precies die herinneringen deden de meeste pijn!), Heel confronterend was de post die soms nog op Marks naam bezorgd werd, of de belastingbrief waarop ik voor het eerst weduwe moest invullen of een omslag met Help het Kankerfonds in de bus,Het was genoeg om de rest van de dag diep depressief te zijn. Ik ben nu anderhalf jaar verder en het gaat. De wereld is niet blijven stilstaan maar het blijft heel moeilijk. Onverwacht overvallen me nog heel diepe emoties. Ik kan plots in paniek raken als ik besef dat Mark nooit meer terugkomt, dat het voor altijd is. Ik zorg dat ik iets te doen heb op de moeilijke dagen zoals een weekendje weg met zijn verjaardag, met vrienden gaan eten op onze trouwverjaardag. Op mijn verjaardag ga ik eten met een vriendin. Dit jaar heb ik in de tuin met familie, zijn beste vrienden en collegas een 1e herdenkingsdag gehouden en ik voel me niet schuldig als ik zeg dat het gezellig was. Overal in huis staan fotos van Mark ik moet hem van overal kunnen zien. Zijn urne staat in de leefruimte. Sommigen vinden dit wat macaber maar hij moet erbij zijn vind ik. Elke avond brand ik een kaarsje het brengt me tot rust . Het is mijn manier van rouwen en verwerken.Ik geloof vast dat Mark er nog is in een andere dimensie maar hij voelt dikwijls heel nabij.
Ik draag nu zijn polshorloge en het hangertje dat hij om had toen hij stierf.Ik heb ook een prachtig fotoboek met gedichten gemaakt.Ik gebruik nu steeds mijn familienaam met Marks erbij. Sommige dagen heb ik echt geen zin om iemand te zien of de telefoon op te nemen , maar ik sluit me niet op. Ik ging al op citytrip naar Spanje en Italië. Vorige winter was ik met collegas op wintervakantie om te vermijden dat ik die eerste kerst alleen zou zijn. Volgend weekend ga ik met broer en schoonzus naar Parijs. Ik heb geluk metbegrijpende vrienden en collegas, met een lieve broer enzus op wie ik altijd kan rekenen, met een job die ik enorm graag doe.En vooral geluk dat ik toch 25 jaar met Mark kon leven en van hem houden.Hij was een heel boeiend mens. Het verdriet blijft , maar de scherpe hoekjes gaan er langzaam af, iets wat ik echt niet voor mogelijk hield.Ik kan zelfs alweer anderen troosten. Ik weet dat ik niet de enige ben met verdriet .Vroeg of laat verliest iedereen een geliefde partner.Mij overkwam het vroeg Ik heb uit die verschrikkelijke periode veel geleerd :
·Het leven deelt rake klappen uit de dood van een geliefde is er één van.Geloof in jezelf, hoe ellendig de toestand ook is. Je bent sterker dan je denkt.
·Zie jezelf graag, je verdient het. Blijf je verzorgen , ga regelmatig naar de kapper, koop bloemen, een attentie, een leuke outfit voor jezelf.
·Durf nee zeggen -jij bepaalt wanneer je mensen ontvangt,wanneer je weggaat, met wie en naar waar.
·Maak grote schoonmaak in je kennissenkring: omring je niet (meer) met negatief denkende mensen.Beschouw al wie jou de laatste tijd niet meer contacteerde niet meer als echte vriend(in).
·Durf verdriet hebben en het te uiten maar koester het niet; maak van jezelf geen zielig slachtoffer.
·Leef je eigen leven luister niet naar mensen die het zo of zo zouden aanpakken.
·Maak duidelijke financiële afspraken -als je als alleenstaande uit bent met koppels, betaal je alleen wat jij drinkt of eet (tenzij je absoluut wil trakteren natuurlijk)
·Relativeer, maak je niet druk over futiliteiten.
·Geniet van kleine dingen en maak je geen zorgen over de toekomst alles gebeurt toch zoals het moet.
·Begin een nieuwe hobby, volg een cursus.
Ik wens allemensen die een geliefde verloren nog heel veel sterkte bij het rouwen en verwerken van het afscheid van een geliefde. Eigenlijk was het goed , zo eens alles zwart op wit op een rijtje zetten. Ik ben blij dat ik op jullie artikel gereageerd heb.
Mijn man is dit jaar al 20 jaar overleden. Ik bleef achter met 6 kinderen, waarvan de jongste 4 jaar. Hoe moest ik verder? Ik heb er met de kinderen altijd veel over gepraat en doe dat nog altijd. Ik ging dagelijks naar het kerkhof en ik voelde me daar goed. Als de jongste vragen stelde loste ik dat op door met haar naar het kerkhof te gaan. Ik zocht fotos van mijn man, plakte die in een mooie kader en hing die op. Ik heb al honderden kaarsjes gebrand, elke morgen is mijn eerste werk om een kaarsje aan te steken.
Ze hebben me gevraagd in de parochie om een werkgroep mee op te starten en daar ben ik nog steeds bij.
Wij brengen een bezoek bij mensen die een dierbare hebben verloren (jong of oud) en dat geeft altijd een goed gevoel.
Als ik het zelf moeilijk heb, dan bel ik een vriendin, een zus of zelfs de pastoor om eens te praten en dan voel ik me nadien stukken beter.
Het is nu ook weer de periode rond zijn sterfdatum en dan draait de film weer af en loop ik van de ene hoek van de kamer naar de andere. Maar dat gaat voorbij. Persoonlijk denk ik, dat ik het al die jaren goed heb gedaan en de band met mijn kinderen is er alleen maar sterker door geworden. Herinner je gisteren, droom van morgen, maar leef vandaag!
Jullie artikel heeft me weer eventjes wat rust gebracht!
Heb heel veel herkenningspunten gevonden! Dit jaar is het 10 jaar geleden dat mijn man overleed. Je kan het je niet voorstellen 10 jaar... het is net of het gisteren is gebeurd!
Het gemis went nooit, alleen wordt de stekende pijn milder. Gelukkig heb ik mij, tijdens de moeilijke periode, omringd gevoeld door heel fijne mensen, vooral mensen die op dezelfde golflengte zaten. Zij begrepen mij en we konden erover praten. Ook anderen die het nog niet aan de lijve ondervonden (gelukkig maar )steunden mij. Ook heb ik 2 kinderen die het verlies van hun vader elk op hun eigen manier verwerkten. Op die momenten zijn kinderen een RIJKDOM. Zij schonken mij ondertussen 4 lieve kleinkinderen, die me heel veel moed en liefde geven . Met de 2 oudste heb ik al over "bompa" gepraat, de 2 jongsten zouden het nog niet begrijpen maar dat komt nog. Zo "holt" het leven verder. Ik hoop nog lang voort te hollen samen met mijn lieve familie.
Bijna 7 maanden geleden stierf mijn man. Eddy was mijn alles. Hij zou in oktober 60 zijn geworden en op 1 november in pensioen gaan . Hij is maar 4 maanden ziek geweest enondanks de belofte dat de zeer zware operatie de enige manier was om te genezen, heeft het niet mogen zijn. De kanker was te agressief. Ik kan maar niet aanvaarden dat mijn man zo vroeg moest sterven. De tijd om ons op zijn dood voor te bereiden was te kort. Hij kon er ook niet over praten.
Ik werd al heel jong weduwe, ik was 28 jaar. Mijn man verongelukte op z'n werk en ik bleef achter met een dochtertje van 4 jaar. Dit is ondertussen 37 jaar geleden, Ik heb het allemaal in m'n eentje moeten verwerken. Na 4 jaar leerde ik opnieuw iemand kennen, m'n schoonouders waren er tegen. Toch ging ik samenwonen met hem. Hijhad een zoontje van 7 jaar, m'n dochter was toen 9 jaar. Het ging allemaal goed, tot hij in 2004 ziek werd (we waren toen 25 jaar samen). Tien maanden later overleed hij aan longkanker. Dat was teveel voor mij, ik kon het niet meer aan.
Op enkele jaren tijd waren de kinderen het huis uit, was m'n man overleden en bleef ik alleen achter. Ik werd depressief en werd zelf ziek. Ik had het geluk om toen kennis te maken met het SeniorenNet. Dat heeft mij er weer bovenop geholpen. Ik leerde er m'n nieuwe vriend kennen, waar ik nu mee samenwoon.
Ik ben vrijwilligster in de parochie en doe aan rouwbegeleiding. We bezoeken de families en bespreken de gebedswake, die ik dan ook samen met m'n vriendin lees op de vooravond van de begrafenis. Zo heb ik alles leren verwerken, alles een plaats leren geven in m'n leven.
Mijn vrouw is 7 jaar geleden overleden. We zouden nu 44 jaar getrouwd geweest zijn. Nog alle dagen spelen de herinneringen door mijn hoofd. Een tijd geleden leerde ik iemand kennen. Het klikt goed en ik ben nu tevreden met het leven zoals het nu is. Maar nog altijd heb ik veel beelden in mijn hoofd.
Het is nu 44 jaar geleden dat we samen in de kerk stonden. Ik, een mooie bruid in het wit, en jij zo fier en met zon lieve glimlach. Ik, zenuwachtig, en jij vol vertrouwen in onze toekomst samen.
Mijn liefste lieveling, hoe mooi begon het allemaal tussen ons en tot de dood ons scheidt was enkel maar een zin die bij onze huwelijksgelofte hoorde, maar waarvan de betekenis aan ons voorbijging.
Wie denkt er nu aan de dood terwijl je aan een leven samen begint? Je wist me zelfs te verrassen met de muziek, mijn lievelingsmelodie: Méditation de Thais. Prachtig klonk het vioolconcert in een overvolle kerk. Gelukkig te midden van zoveel familie en vrienden. Voor altijd samen in vreugde en in verdriet. En door de jaren heen kenden we inderdaad veel vreugde. Samen zorgden wij voor onze prachtige dochter en deden ons best om van haar een warme, lieve persoon te maken. En dat het ons gelukt is, dat hoeft geen verdere uiteenzetting.
Natuurlijk kenden we soms ook problemen, wie heeft die niet, maar het vechten voor onze liefde bracht ons alleen maar dichter bij elkaar, inniger, volmaakter.
Bestond er een betere vriend voor mij en een liefdevollere vader voor onze dochter?
Zou zij anders het gedicht dat ze schreef, waarin ze afscheid van je nam, begonnen zijn met de woorden: aan de allerliefste papa van de hele wereld ?
Slechts 25 jaar mocht ik me koesteren in jouw liefde, jouw warmte, jouw aandacht en genegenheid. Ik heb het altijd wel geweten dat je me doodgraag zag, ondanks mijn minder goede kanten. Jij hield van mij om wie en wat ik was.
Zoveel mooie herinneringen, maar ook al zoveel gebeurtenissen in mijn leven die ik niet met jou heb kunnen delen.
Ondertussen zijn er al bijna 21 jaar voorbijgegaan, maar er is geen dag geweest waarin je geen deel uitmaakte van mijn denken en voelen.
Zelfs op de trouwdag van ons dochter was je heel dichtbij toen ik heel diep in mezelf aan je vroeg: en heb ik het goed gedaan, papa?
En ik hoop uit de grond van mijn hart dat alles niet eindigt met de dood, dat je toch, al is het van heel ver, kunt zien welke prachtige kleinkinderen wij samen hebben.
Ik kan alleen maar blij én dankbaar zijn dat jij in mijn leven bent gekomen en mij, al was het veel te kort, hebt laten voelen wat échte liefde is er altijd zijn voor elkaar, ondanks alles
Mijn man is 12 jaar geleden overleden. Soms is het precies of het gisteren gebeurde. Ik herken me zeer goed in het artikel dat hier geschreven werd en het bevestigt mijn gevoelens. Tijdens de ziekte van mijn man kreeg ik veel hulp, maar daarna stond er ik ALLEEN voor. Ben wel gedurende vijf jaar bij een therapeut in behandeling geweest. Mijn raad: BLIJVEN DOORZETTEN, maar laat het verdriet toe.
Zaterdag heb ik samen met een massa mensen afscheid genomen van de man waarmee ik veertig jaar zeer gelukkig gehuwd was. Het was een prachtige dienst met zelfgeschreven teksten en muziek in het crematorium van Hasselt. Hij werd ziek de dag van zijn pensioen. Hij vocht drie jaar. Het was de hel. Ik heb een blog bijgehouden en schreef alles van me af. Een kennis heeft het blog uitgeprint en ingebonden. Een mooie herinnering om te koesteren. Nu probeer ik dapper mijn vroeger (zeer druk sociaal leven) op te nemen.
Noch mijn eega, noch ikzelf kunnen ons terugvinden in het artikel. De dood is onvermijdelijk , die moeten we dus aanvaarden. Woede? Waarom? Hoe ouder je wordt hoe meer je gaat inzien dat dit gewoon geen zin heeft. Vooral als je al de jaren met ups en downs, samen goede en slechte dagen had, lief en leed met elkaar gedeeld hebt en uiteindelijk kunt zeggen dat je samen gelukkig bent geweest (of nog bent). Nu het artikel zelf: met alle respect voor de psychologe, maar naar mijn gevoel komt het erg overtrokken over. Ik kan erin komen dat er mensen zijn die dat zo aanvoelen, maar dit stellen als de normale gang van zaken?
Twee jaar geleden heb ik een zoon verloren. Ik neem nog altijd medicatie, ga veel op reis en probeer me bezig te houden. Vrienden en vriendschap zijn zeer belangrijk.
Dood ben je als ze jou vergeten zijn! Op 1 november ga ik nooit naar het kerkhof, dat doe ik genoeg gedurende het jaar. Mijn dierbaren zijn bij mij, in gedachten, in mijn hart, ik spreek met hen iedere avond. Met regelmaat brand ik een kaarsje voor hen.
Twaalf jaar geleden is mijn dochter onverwachts overleden. Ze liet drie kleine kinderen achter. Het gebeurde in het buitenland, op vakantie. Men belt u op: hoe, waar , wanneer en wat moet je doen? Daar sta je dan als moeder. Ik heb het reisagentschap gevraagd wat ik zou moeten doen. Men gaf mij de raad mijn dochter daar te laten verassen.Ik kon en wou zoiets niet. Al kost het je je laatste geld je wil je kind bij jou.
En wat moest ik doen met de kinderen van 4, 5 en 11 jaar? Wat gebeurt daarmee? Wat moet je doen met het appartement? En dan nog het ergste hoe vertel je dit nieuws aan de kinderen? Dat hun mama niet meer terugkomt. Je slaat in paniek, schuift je eigen verdriet opzij want je moet handelen. Ik kreeg de raad om contact op te nemen met het ziekenfonds en via Eurocros werd mijn dochter naar België gebracht. Helemaal alleen was het drie weken wachten tot ik bericht kreeg dat er een vliegtuig mijn dochter naar Zaventem zou brengen. Maar tot daar en niet verder. Dan sta je er wéér alleen voor. Ik zorgde voor vervoer naar Byloke. Dan kon ik mijn kind zien. Ze lag in een open kist. Ik kon en mocht haar niet aanraken. De rest vertellen kan ik niet aan
Ik was al gelukkig dat ze hier was, bij mij, bij ons. Het kostenplaatje, daar geef je je laatste cent voor. Tot de dag van vandaag kan ik nog steeds niet begrijpen hoe ik zo veel kracht kon hebben. De voorbije vier jaren hebben ons alle vier getekend voor ons leven. En wie zegt dat het voorbijgaat en dat de tijd alle wonden heelt ? Lieve mensen, hopelijk maken jullie het nooit mee, want de weg die ik aflegde van na het overlijden van mijn dochter tot op heden Geloof me, dit zou ik geen tweede keer meer aankunnen.
Verjaardagen, feestdagen, Allerheiligen, alle dagen zijn gelijk en de kinderen hebben een zware tijd achter de rug. Toch dank aan Eurocros voor wat ze voor ons gedaan hebben (400.000 BF in het jaar 2000). Ik had het nooit gekund zonder hun hulp. Aan iedereen die een kind verliest wens ik veel sterkte toe en dat is nog niet genoeg.
Een heel goed artikel. Maar juist in die moeilijke momenten heb ik niet het geduld en de moed om zo'n artikel te lezen en laten door te dringen. Het is echt een grote hulp om ter hand te nemen als men zich rustiger voelt en dit dan kan laten bezinken. Het is de nagel op de kop en ook heel begrijpend en gevoelig geschreven en beschreven.
Als morgen mijn tijd komt zal ik er geen probleem mee hebben
Reactie van Marinus S.(68)Zwijndrecht
Ik heb altijd gezegd dat ze mij later mogen cremeren. Ik was absoluut niet voor begraafplaatsen. Maar toen mijn vrouw 2 jaar geleden overleed was het de wens van mijn kinderen om een gedenkplaats te hebben voor hun moeder. Dus werd het een graf en daar ben ik nu blij om. Ik ben dit jaar op de camping blijven wonen, ver van mijn kinderen vandaan, zodat ze hun eigen leven kunnen leiden. Om de veertien dagen ga ik even naar het kerkhof. Het gemis zal voor ons allen altijd blijven, maar we moeten ook vooruit kijken. Mijn vrouw en ik hoopten samen 80 te worden. Nu zeg ik, hoewel ik me heel goed kan bezig houden en tijd tekort kom, als morgen gezegd wordt Je ben aan het einde ,dan heb ik er geen problemen mee.
Het is nu 9 jaar geleden dat ik mijn zoon heb verloren. Hij was 36 jaar oud. Hij heeft zich zelf het leven ontnomen en liet vrouw en een tweeling na. Ik kan er nu over schrijven. Ons leven heeft zijn waarde verloren. Een kind mag niet voor de ouders heengaan. Ik wil gewoon niet denken aan onze lieve zoon, omdat ik nog steeds opstandig ben.
Mijn man is 18 jaar geleden plotseling overleden. Ik was 52 jaar en had nog geen ouderdom om alleen te zijn. Ik mis mijn man nog elke dag. Het grote verdriet is weg maar het gemis blijft heel erg. Ik ben nu lid van een groep Weduwen en weduwnaars (er bestaan groepen in elke Vlaamse provincie.) Wij doen samen activiteiten om te ontspannen. Ook kan er altijd gepraat worden over het verlies en praten is de beste methode om het verlies te verwerken. Waarom zijn er zo veel oude mensen die dood willen en jonge mensen hebben nog plannen en die gaan dood???
Mijn zoon is geboren in 1964 en overleden 1982. Hij werd doodgereden door een dronkaard en werd 25m meegesleurd onder de auto. Terwijl ik dit bericht schrijf komen de tranen weer in mijn ogen. Toen het gebeurd was hadden mijn vrienden en kennissen de moed niet om met mij te praten, ze durfden niet komen. Als er een familielid kwam ging ik naar mijn slaapkamer om te wenen en te roepen Johan, Johan. Daarna is mijn vrouwoverleden aan kanker (ze was 64 jaar). Over rouw en verlies heb ik een boekje geschreven. Het begint op 14.8.2011 en eindigt op 9.6.2005. Het gaat over vreugde en verdriet. Mijn kinderen kunnen het niet aan om het te lezen. Zelf laat ik mijn tranen lopen als ik erin lees.
Als ik het moeilijk heb met het verlies van 2 vriendinnen, dan probeer ik over die mensen te praten. Vaak vraag ik hen om me te helpen in sommige situaties. Erover kunnen praten geeft me opluchting en bevrijding.
Het verlies van een geliefde is onnoemelijk zwaar om te dragen. De leegte die ontstaat kan nooit meer worden opgevuld. Alles gaat dan zinloos lijken. En toch kan er aan sterven nog een zin worden gegeven: een orgaan schenken aan een zwaar zieke patiënt die, zonder dat kostbare orgaan niet verder kan leven. Zelf ben ik ontzettend dankbaar voor het ruilhart dat ik mocht ontvangen. Ergens leeft mijn lieve anonieme donor mee verder en zijn edelmoedigheid en die van zijn familie inspireren me elke dag voor de mooie jaren die ik zomaar cadeau kreeg...
Mijn vrouw is zes jaar en negen maanden geleden onverwacht gestorven, alhoewel ze al lang aan het sukkelen was. We hielden erg veel van elkaar en hebben een mooi gezin met zes kinderen gehad. Pas na twee jaar kon ik over dit verlies spreken zonder te emotioneel te worden. De kinderen hebben mij heel goed opgevangen en zorgen nog altijd met veel liefde voor mij. De genegenheid van kinderen en vrienden sterken mij zodat ik dankbaar ben en me ook weer gelukkig voelen kan. Laatst hoorde ik een man met een mooie bariton-stem een liedje van Herman van Veen zingen over de liefde. Het werd gezongen op een heel gevoelige manier. Het pakte mij heel erg en toen rolden de tranen vanzelf weer over mijn wangen.
Ouder worden is ook afscheid nemen van vele vrienden
Reactie van Therese H. (64) Canaules et Argentierese (F)
Ik word regelmatig geconfronteerd met het verlies van een familielid. We waren thuis met z'n elven, we zijn allemaal getrouwd, en ja, nu beginnen de ouderen ons te verlaten. Ik heb het er erg moeilijk mee. Dertig jaar geleden al overleed mijn vader, en 59 jaar geleden ons moeke. Moeilijk om te verwerken.
De opmerkingen zijn heel juist, vooral als het gaat over een dierbare vrouw. Onlangs is ze overledenaan die afschuwelijke Alzheimer ziekte. Zij is bij mij gebleven tot op het laatste ogenblik. Ze elke dag te zien achteruit gaan was ondragelijk. Na het overlijden komt dan nog al het administratieve gedoe, waarbij, over het algemeen, geen rekening wordt gehouden met je verdriet. En dan nog niet te spreken over de geblokkeerde rekeningen. De huishuur en bepaalde rekeningen moeten betaald worden. En om te overleven moet je nog eten ook. Gelukkig heb ik goede vrienden en geburen die mij gesteund en geholpen hebben, dat was nodig. Geen dag gaat voorbij zonder een traan. Dat is nu 3 maanden geleden.
Het overlijden van mijn man is inmiddels al bijna weer een jaar geleden. Ik merk dat ik er nog niet echt aan kan wennen. Na een huwelijk van 40 jaar blijft zijn plekje leeg, dit is moeilijk op te vullen. Aan hem denken doe ik natuurlijk iedere dag. Mijn man en ik hebben tijdens zijn ziekte overigens ook veel gehad aan de (Nederlandse) website www.ik-leef.nl, die een bijna onuitputtelijke informatie bron is voor ernstig zieken. Deze informatie bron wil ik graag delen met de lezers van dit artikel.
Sterven is voor ons: voortleven in een andere dimensie. Dat geloven we niet alleen, we WETEN het. Velen zullen het ontkennen, het is voor ons zoals homeopathie, die door de wetenschappers niet aanvaard wordt. Dat is hun zaak. Wij hebben het mogen ondervinden. We hebben onze zoon moeten afgeven op zijn 17de jaar, onze dochter op haar 34 jaar. Ik zou daar veel kunnen over vertellen. Diegenen die er in geloven: goed. Die er niet in geloven zullen het ondervinden bij hun overgang.
Eigen verdriet kan ik niet uiten, maar wél luisteren naar anderen
Reactie van M.V. (50) Spanje
Ik kan heel moeilijk mijn verdriet tonen en er ook niet over spreken. Het is heel persoonlijk voor mij. Ik zal dan ook zelden een graf bezoeken. Thuis heb ik een fotokader met al de mensen die me lief zijn en overleden zijn. Ook mijn dieren zitten er tussen. Tegen hun praat ik af en toe. Op die manier verwerk ik mijn verdriet. Maar als er in mijn omgeving mensen overlijdendan zal ik altijd aan de overgebleven laten weten dat ik er voor hen altijd zal zijn. Ze mogen me uren vertellen, op die manier kunnen zij uiting geven aan hun verdriet. Door te luisteren naar hen neem ik misschien een beetje van hun verdriet weg.
Mijn echtgenoot overleed enkele jaren geleden. De eerste maanden leefde ik als een sneltrein, die alle voorkomende problemen oploste en dan verder raasde. Nadien kwam de stilte, de eenzaamheid en de hartverscheurende pijn. Toen kreeg ik van een vriendin volgend gedicht, dat ondertussen een plaatsje heeft naast de foto van mijn man:
Tijd heelt geen wonden. Tijd leert je leven met verdriet... en wachten, zéér geduldig, tot je weer schoonheid ziet en tot de tederste herinneringen zo diep vertakt zijn in je ziel, dat ze die zere plekken kunnen overgroeien. (Kris Gelaude)
Onze dochter overleed op 39 jarige leeftijd aan een hersentumor. Dat is nu achtenhalf jaar geleden. Ze heeft euthanasie laten doen. Een kind verliezen is wel heel zwaar en of het nu plots gebeurt (bv. bij een ongeval ) of nog anders, het verdriet blijft even groot. Wij hebben wel veel steun gehad aan elkaar, maar het blijft een litteken voor de rest van ons leven. We hebben het al wat verwerkt, maar we zijn niet meer dezelfde personen als vroeger. Iedereen moet zijn verdriet verwerken op zijn manier, maar als koppel moet je er samen aan werken. Het elkaar moeilijk maken is zeker geen oplossing. Gedeeld verdriet geeft steun.
Een scheiding en je kinderen niet meer zien is toch ook verdriet?
Reactie van Geert D.(55) Roeselaere
Mijn ouders zijn allebei gestorven in 2006. Dat was een zeer pijnlijke periode. Maar nog een zwaar verlies is, na een scheiding van mijn vrouw, ook geen contact meer te hebben met mijn kinderen. Dat is ook een zwaar verlies. Het is ook al ongeveer 6 jaar dat ik niks meer hoor van hen.
Mijn zoon Jelle kwam om het leven toen hij met de fiets op weg was naar school. Hij reed aan de juiste kant van de weg, in de juiste rijrichting, maar kwam terecht onder de lading glas (voor ramen) van een vrachtwagen. Hij was net op de verkeerde plaats, op het verkeerde moment... Als...als...als... Het gebeurde op vrijdag de dertiende!!! Jelle was 15 en is begraven op zijn 16e verjaardag. Mijn rouwproces verliep héél moeilijk met hele diepe dalen en soms een beetje hoop. Telkens als ik dacht even over de rand van de diepe put te kunnen kijken, gebeurde er weer iets wat me een stap terug bracht in mijn rouwproces.
De collega's op mijn werk (kleuterschool) en de directie hebben mij zéér goed opgevangen. Ik heb ook hulp gekregen van slachtofferhulp en nadien heb ikzelf gezocht naar een rouwtherapeute waar ik heel veel aan gehad heb. Dat was om het scherpste verdriet van de eerste 5 jaren wat te verzachten. Ik ben ook aangesloten bij OVOK en OVK (speciaal voor verongelukte kinderen). Ik ga nog steeds naar de praatgroep niet meer zo frequent als vroeger. Ik werk al 7 jaar niet meer en nu vind ik troost in de kleinkinderen en in de vriendschap met lotgenoten. Mijn hobbys zijn fotografie en beeldbewerking. Ik heb een heel hechte band met de natuur en vind troost in het maken van mooie foto's, vooral van de zee . Ik heb sinds het ongeval ook een heel speciale band met het cijfer 13.
De verschillende fasen van rouw gaan voorbij. Juist zeven jaar geleden was de chemo van mijn man achter de rug, iedere dag stil, rustig afwachtende of het zou beteren en zo gingen de dagen voorbij. Het was toch maar na nieuwjaar dat er terug een controle zou zijn. Op kerstavond hadden we een familiefeest. Ja, 't zal nog wel gaan.Waar zijn de autosleutels? Ik zal rijden." Op 2de kerstdag was het onze huwelijksverjaardag, de 42ste. Op de foto's zag je hoe zn blik en uitstraling achteruit ging. We hebben toch nog genoten van het samen zijn. Op 11 januari is hij dan thuis overleden. Voor mij nu: de jaren gaan zéér vlug voorbij.Eerst trok ik mij op aan de natuurelementen: zon, groen, werk, kleine dingen.Het alleen zijn gaat, maar er zijn veel andere dingen die ik nu alleen moet doen. De gedachte aan zijn woorden "er is iemand van de twee die eerst moet gaan" geeft nog een kleine troost. Thuiskomen na het werk, dagtaak, hobby er is niemand meer. Het alleen zijn verbetert, maar de genegenheid, de verbondenheid, kortom hetleven is niet meer leven, maar alleen zijn.
Ik heb op 15 januari van dit jaar (2012) mijn jongste broer van 57 moeten afgeven. Hij had uitgezaaide longkanker. Ik ben 8 jaar ouder dan hij, maar ik heb hem wel van in de wieg tot hij getrouwd is groot gebracht. Er is bij mij precies iets uit mijn lichaam gerukt, zoveel verdriet heb ik
Gewoon naast elkaar zitten waren al gelukkige momenten
Reactie van Rieta P. (54) Herk-de-Stad
Mijn moeder die naast mij woonde is 3 maanden geleden overleden. Ze was in een demente fase maar met nog regelmatig heldere dagen. Na een herseninfarct is ze dan nog vrij onverwacht van ons heengegaan. Vandaag heb ik het heel moeilijk. Ik ben bloemen gaan kopen voor op het graf. Ik kan het nog niet vatten dat ze er niet meer is. Altijd stonden er bloemen bij haar in de zitruimte, waar ze, o zo blij mee was. Mijn inrit ligt vlak naast haar venster, waar ik ze steeds zag als ik binnenreed, Altijd wuifde ze , dat is er niet meer.
Om dit te verwerken heb ik een grote foto voor het raam gezet met het zicht naar buiten, zodat ik nu iedere keer even dag kan zeggen, tot straks... Ik bekijk nog heel vaak de foto's van haar, en probeer terug te denken aan de gelukkige momenten als we samen een tasje koffie dronken of gewoon zonder woorden naast elkaar zaten
In september 2011 is mijn echtgenoot overleden. Hij was 90 jaar geworden en op dat ogenblik was hij het leven wel beu. Ondanks dat was hij nog gezond van geest. Na een verblijf van 4 weken in het ziekenhuis heb ik hem laten gaan. Het heeft me veel pijn gedaan. Ik heb deze leegte nogal goed opgevuld met verschillende activiteiten maar nu na een jaar valt het me weer moeilijk. Ik denk dat het maar pas nu doordringt dat ik hem voor eeuwig kwijt ben. Toch zal ik de moed niet laten zakken en zal doorzetten. De moeilijkste opgave is om zijn fotos te bekijken, maar ze brengen ook troost en goedee herinneringen.
Voor iedere rouwende is er een verschillende manier om minder pijn te hebben. Het woord "verwerken" gebruik ik niet graag, verdriet onderga je, probeer je op vele manieren draaglijk te maken, maar het verlies van een dierbare kom je nooit helemaal te boven. Mijn leven is, na de dood van mijn zoon Luc, nooit meer hetzelfde geweest en het zal ook nooit meer worden als voorheen (ook al is het al 19 jaar geleden). Voor mij is 1 november een gewone dag, maar 18 augustus, de dag dat onze Luc verongelukte, is zeer moeilijk. Ook zijn verjaardag en alle feestjes zoals Kerstmis, dan missen we hem toch zo. Maar... blijf hun naam, de naam van de gestorvenen noemen, laat zien dat ook jullie hem of haar nog niet vergeten zijn!!!
Ik was pas 2 jaar toen mijn papa verongelukte tijdens de nachtploeg. Hij viel van 18 meter hoogte. Hij werkte daar pas 15 maanden. Een week later zou de akte ondertekend worden voor de aankoop van een sociale woning. Mijn moeder verdween met mij en verbrak alle contacten met de broers, zusters en ouders van mijn papa. Ik had altijd het gevoel dat mijn papa mij van boven uit volgde. Een poos na de plotse dood van mijn 8 jaar jongere broer, ook echt een drama , leerde ik wat dood gaan was.
Jean (mijn halfbroer) leed aan dezelfde ziekte als ik en stierf zonder dat ik hem had kunnen bijstaan. Een vol jaar verweet ik mezelf er niet geweest te zijn bij hem. Wat ik nu schrijf heb ik echt beleefd. Op mijn 55ste verjaardag verscheen Jean aan mij.Hij zag er zo mooi uit. Wie ons achter laat , waakt over ons. Het leed is nu verzacht. Enkel, je moet het toelaten.
Als de liefde heel diep was wordt het een moeilijke tijd als je geliefde sterft, een heel moeilijke tijd... Veel verdriet, ongeloof, praten (maar veel mensen houden er niet van om over dit onderwerp te spreken, ze begrijpen je ook niet), boeken lezen over dit onderwerp, spreekbeurten volgen ...(je hebt geluk als er iemand vanuit zelfondervinding met jou wil praten), mediteren, alles van je afschrijven, foto's bijvoegen, mooie teksten lezen (zoals die van Veronika), uiteindelijk zelf een afspraak maken met een psychologe, opnieuw alles opschrijven, opnieuw alles vertellen aan een luisterend oor. Dit lucht op, dit brengt hulp, maar uiteindelijk moet je hiervoor TIJD nemen. Je kan ook je gedachten opschrijven, het papier verbranden en met de wind laten meevoeren Dat alles in de hoop dat er ooit een einde komt aan dat verdriet
Rouwen is een werkwoord zonder onvoltooid verleden tijd
Reactie van Jeanny G.(54) Leiden
In grote lijnen kan ik me wel vinden in de verhandeling over rouwen. Zelf ben ik samen met mijn man al jarenlang regio contactouder van de Vereniging Ouders van een Overleden Kind geweest na het overlijden van onze eerste baby. Het blijft als een rode draad door mijn leven lopen. Het leven voor en het leven na die geboorte. Hij was al overleden voor de bevalling. Ik wist dat al maanden van te voren. Wat mij heel erg is bijgebleven is dat je met het verlies van een kind niet alleen je kind verliest. Ook familie en vrienden bleven weg. Zelfs na 20 jaar zijn mijn man en ik gescheiden omdat ik er nooit over heb kunnen praten met hem. Als contactouder praat je meer over het verlies van een ander. Dat was voor mij ook goed trouwens. Jarenlang heb ik lezingen gehouden en gastcolleges gegeven aan verloskundigen, gynaecologen, leerkrachten, verpleegkundigen en vooral aan uitvaartondernemers. Rouwen is een werkwoord zonder onvoltooid verleden tijd. Je bent er nooit helemaal klaar mee. Inmiddels ben ik compleet afgestudeerd in de post mortale zorg. Alleen mijn leeftijd belemmert een mooie baan. Het herinneringsboek is een groot goed. Dat maak ik nu voor andere mensen. Compleet met wat je ook maar kunt bedenken. Tijd heelt vaak alle wonden, ook bij mij. Maar er blijven littekens over en die kunnen van tijd tot tijd verdraaid pijn doen. Wat ik me zelf altijd heb voorgehouden is dat als onze eerste niet overleden zou zijn, we misschien niet onze jongste zoon gekregen zouden hebben, omdat we 'compleet' zouden zijn. Die gedachte vergoedt veel. Het overlijden van de baby heeft me sterker gemaakt. Al ben ik nu niet meer dagelijks bezig met de dood in het algemeen en zijn overlijden in het bijzonder, ik lees nog steeds alles wat met dood, dood zijn, overlijden, begraafplaatsen en uitvaarten te maken heeft. Ik geloof vanaf het moment van het overlijden van mijn kind ook niet meer in een God zoals ik dat altijd wel gedaan heb. Dat kwam mede door de reactie van onze dominee. Dat is wel een van de dingen die me altijd erg is bijgebleven. De mening van 'deskundigen'. De gynaecoloog zei: "Ach, maak je niet druk, je weet in ieder geval dat je kinderen kunt krijgen. De dominee zei: "Geeft toch niet. Onze Lieve Heer vond hem zo bijzonder dat Hij hem zelf wilde hebben." Het meest zeer deed de reactie van mijn schoonmoeder: "Begrafenisondernemer? Dat is zonde van het geld zeg. Trouwens, ziekenhuizen vernietigen miskramen hoor."
Matthijs is geboren na een zwangerschap van bijna 43 weken. Ik kan er nu nog, na 27 jaar een heel boek over schrijven. Want het is echt niet alleen dat je je kind verliest. Je raakt je sociale leven kwijt. Het heeft me mijn huwelijk gekost, en nog kan ik geen vriendschappen sluiten omdat ik me toen zo bedonderd voelde door mijn 'vrienden en vriendinnen'. Ik wil me ook nooit meer aan iemand binden, omdat ik het verlies van toen bijna niet aankon
Ik kan moeilijk loslaten. Tenslotte is je man/vrouw verliezen geen persoonlijke keuze. Je wordt ermee geconfronteerd. De leegte die je omhult, terwijl alles rondom je - gelukkig maar- gewoon zijn gangetje gaat, maakt je dubbel verdrietig. Na maanden huilen, klagen, slaapmedicijntjes, je door de dag slepen, besef je dat je je leven moet herpakken. Herpakken!? Ik ben geen uitgaanders type, heb een kleine sociale kring... Familie en vrienden vingen mij wel op maar na maanden hielden zij het ook voor bekeken. Tijdens gesprekken werd er -stiekem- met ogen gerold, hun lichaamstaal verraadde hun desinteresse; zij waren het treuren en klagen beu!!
Ben gestart met een cursus kleidraaien, zijde schilderen. Bij mooi weer ging ik regelmatig een koffietje drinken op een terrasje op de Groenplaats; ontmoette daar mensen met hetzelfde verdriet en eenzaamheid. Toen begreep ik dat dit niet de manier is/was om je verdriet te verwerken. Wat mij het meeste geholpen heeft is joggen in het park. Op 62-jarige leeftijd kocht ik mij een paar goede loopschoenen. Het was een uitzonderlijke, lange, prachtige zomer. Ik heb nooit een hoog niveau gehaald, maar het heeft me energie en blijdschap in mijn leven gebracht. Mijn verdriet heeft een plaatsje gekregen, ben nog steeds alleen, niet eenzaam
Iedereen krijgt wel met vormen van verdriet te maken in zijn of haar leven. Een luisterend oor of een hand op je schouder en ook bidden tot God kan enorm troosten. Maar je zoekt wel eens naar meer, op een moment dat je dat nodig hebt. Ik heb een boekje ontdekt met de titel Ik heb verdriet. Dat boekje is als een soort vriend die met je meeloopt, want na verloop van tijd kennen de mensen in je omgeving je verhaal wel en zoek je toch naar andere wegen
Ik heb op 3 jaar tijd 3 familieleden verloren die mij heel dierbaar waren. Mijn bomma vooral, die is op een spijtige manier moeten gaan. Ik had daar een hele goede band mee. Ik denk veel aan haar, ga regelmatig naar het graf en draai veel muziek waar ik mijn troost in kan vinden. Ik praat tegen haar foto en ween ook veel. Nu mijn opa weer bij haar is ben ik wat geruster toch? Nu is ze niet meer alleen.
Dit jaar heb ik nog een neef van 31 jaar moeten afgeven aan kanker. Dat was voor de familie een hele klap, hij was zo jong, had nog zoveel plannen. Al hun foto's staan in een kast met tekstjes, bloemen erbij. Zo zie ik ze nog elke dag een beetje terug. Ik ben ook iemand die er niet over praat, hoe groot mijn verdriet nog is. Ze zeggen dat slijt wel, maar dat is bij mij nog zeker niet het geval. Ik weet niet hoe sommigen dat kunnen. Ik mis ze verschrikkelijk erg.
Ons kind blijft voor altijd het zonneke in ons huis
Reactie van V.K. (61) Wilrijk
Verdriet moet je over je heen laten komen, als golven uit zee! Na enige tijd kom je weer tot het bewustzijn dat je iets heel belangrijks bent verloren in je leven! Wat nu? Wat te doen? Alles in het leven stel je als een vraag. Met heel veel geduld van je partner, veel tranen, veel pijn in heel je lijf, besef je dat het leven gewoon zn gang gaat. Hoe kan dat nu?
Dus wat hebben we gedaan?? We hebben ons leven totaal omgegooid en gezegd: Wij gaan nu zelf beslissen wat we met ons leven gaan doen! Wel, dat is gelukt. Wij luisteren naar niemand meer, beslissen van dag tot dag wat we willen doen of niet! Wij nemen nu onze maanden om in de winter in het warme zuiden te verblijven in plaats van in het kille België! Wij genieten iedere dag van het leven, gaan iedere dag een terras doen, gaan lekker eten en drinken! Naar het kerkhof gaan we niet veel, we herdenken ons kind thuis, ze leeft nog altijd thuis bij ons. Iedere dag zijn we met haar bezig op verschillende manieren. Ze is nog altijd het zonneke in huis bij ons.
Ik heb mijn zoon verloren toen hij 23 1/2 was bij een motor ongeval toen hij naar zijn werk ging. Hij woonde in Vallauris en is daar begraven. Dat was de slechtste periode in mijn leven. Met de jaren is de pijn verzacht, maar vergeten kan ik niet. Ik denk nog iedere dag aan hem. Mijn zoon heeft mij een prachtige kleindochter nagelaten, die ik ieder jaar ga bezoeken. Ik heb nu ook twee achterkleinkinderen en daar ben ik blij om.
Sennet is een ouderenmagazine, misschien zijn jullie dat vergeten? Op onze leeftijd heb je meestal al vaker met rouw en verlies te maken gehad... en alleen de vraag roept alweer rouw en verdriet op voor veel mensen. Ik vind het persoonlijk heel onbehoorlijk om daar zo'n item van te maken met een jonge mooie psychologe..
Helaas, weer een psychologe aan het woord die van de achterblijver een slachtoffer maakt. Na het overlijden van een dierbare is het zaak zo snel mogelijk weer "normaal" behandeld te worden. Natuurlijk wil je dat niet altijd, maar op straat of waar je ook bent mogen ze je aanspreken op je verlies maar ook over dagelijkse zaken. Je omgeving hoeft er geen 24 uur bij stil te staan wat jij meemaakt. Thuis uithuilen, schelden of tieren is helemaal goed en als je dat wilt is het prettig als je bij iemand terecht kunt in je omgeving, die de hele situatie kent. Er zijn gevallen waar je boos bent op degene die sterft, omdat hij tijdens zijn ziekte jouw leven tot een hel heeft gemaakt. Hierover praten mag niet: "van de doden niets dan goeds", een heel verkeerd standpunt.
Ben zelf mijn man verloren toen ik 49 was en weet waar ik het over heb. Ook als ik de adviezen van psychologen zie tijdens rouwverwerking. Vaak blijkt daaruit dat zij niet weten waar ze het over hebben omdat ze nog niets meegemaakt hebben. Ik erger me hier mateloos aan.
Boek: Helpen bij verlies en verdriet, een gids voor het gezin en de hulpverlener.
Geschreven door Prof.Dr. Manu Keirse, psycholoog, doctor in de geneeskunde en hoogleraar aan de faculteit geneeskunde van de K.U.Leuven. Keirse is voorzitter van de Federale Evaluatiecommissie Palliatieve Zorg, het Hoger Instituut voor Gezinswetenschappen in Brussel en diverse zorgvoorzieningen in Vlaanderen. Uitgeverij Lannoo.
Van dezelfde auteur: Boek: Later begint vandaag, Antwoorden over de laatste levensfase palliatieve zorg en euthanasie. Boek: Vingerafdruk van verdriet en Van het leven geleerd.
Prof.Dr. Keirse schrijft vanuit eigen ervaringen en brengt het moeilijke gegeven in een gewone en verstaanbare taal. Zijn voordrachten zijn een échte aanrader en een mooie aanzet tot zijn boeken. Ward S.(58) Laakdal
Gedichtenbundel: Pe dede de, libi de/Waar dood is, is leven.
Ik heb na de dood van mijn jongste broer een gedichtenbundel uitgegeven met gedichten van dierbaren. Die wordt in de familie veel gelezen bij begrafenissen en crematies.
"Pe dede de, libi de/Waar dood is, is leven" Carry-Ann Tjong-Ayong, Uitgave stichting Vice Versa Utrecht, 2005. Nog te bestellen na overmaken van 12 Euro op 206 3134, INGbank. Carry-Ann (71) Utrecht
Boek: Springdag. Ik stuur je graag even naar dit boek dat recent is verschenen. Het is een kinderboek, maar uit de reacties leren de illustratrice en ik dat ouderen het heel bruikbaar vinden om samen met hun kleinkinderen te lezen. Vandaar dat ik dacht dat het je misschien zou interesseren.
Reactie van Lut - Koksijde:
