Wat is dissociatie?
In toenemende mate raken we doordrongen van de omvang van geestelijke en lichamelijke kindermishandeling. In de media worden we steeds vaker geconfronteerd met gevallen van seksueel misbuik door ouders, verzorgers, hulpverleners en anderen aan wiens zorgen de kinderen zijn toevertrouwd. De hulpverleners worden dagelijks geconfronteerd met de ernstige gevolgen van allerlei wreedheden begaan jegens kinderen.
Kinderen zijn uiterst creatief, fantasierijk en vindingrijk. Wanneer een kind geregeld angstige gebeurtenissen meemaakt, creëert het een strategie om hier zo goed als mogelijk mee om te gaan: een overlevingsmechanisme. Een voorbeeld van zo'n overlevingsmechanisme is dissociatie, dat letterlijk uiteenvallen betekent (het tegenovergestelde van associatie, hetgeen zoveel betekent als verenigen). Dissociatie is geen ziekte, maar een wijze om te ontsnappen aan een angstige realiteit, die niet meer bewust beleefd wordt. Het kind sluit zich als het ware af en hoort, ziet en of voelt niet meer wat er gebeurd. Dissociatie kan ook op latere leeftijd ontstaan naar aanleiding het doormaken van een levensbedreigende ervaring, zie ook > posttraumatische stress-stoornis < (klik met de muis erop).
Dissociatie wordt in de psychiatrie gedefinieerd als het verbroken raken van normaal geïntegreerde functies van identiteit, geheugen of bewustzijn. Een ander definitie (Hilgard) beschrijft dissociatie als het verschijnsel dat de continuïteit van de persoonlijke ervaringen en gedragingen is verminderd of verbroken.
Bekende voorbeelden van dissociatie zijn: dagdromen, ergens mee bezig zijn zonder er met de gedachten bij te zijn. Direct na het overlijden van een dierbaar iemand of direct na een verkeersongeval is het heel gewoon dat men in een soort verdovingstoestand (trance) uiterst adequaat handelt, zonder een emotie te voelen. Ook dat is een vorm van dissociatie, een tijdelijke ontsnapping aan de realiteit. Achteraf komen de emoties los en weet men soms niet meer precies wat men gedaan heeft of wat er allemaal gebeurd is.
Onderzoek heeft uitgewezen dat de oorzaak, bij de overgrote meerderheid van de dissociatieve stoornissen, is gelegen in traumatische ervaringen.

Voorkomen
Dissociatieve stoornissen komen circa vijfmaal vaker voor bij vrouwen. Klik op het boekje . De oververtegenwoordiging van vrouwen zou te maken kunnen hebben met erfelijke of culturele factoren die vrouwen predisponeren tot dissociatief gedrag, een groter risico dat vrouwen lopen om getroffen te worden door lichamelijke en seksuele mishandeling of onderdiagnostiseren bij mannen. Er wordt wel vermoed dan mannen met dissociatieve stoornissen meer dan vrouwen geneigd zijn tot crimineel gedrag. Zij zouden daardoor eerder met justitie dan met hulpverleners in aanraking komen.