Jezus sprak:"wie mij ziet,ziet de Vader" En ook: "Wat staart gij naar boven?" Onder de mensen is God te zoeken, in U en in Mij. Nergens anders. Draag het Idee God uit in je eigen omgeving. dat is een opdracht aan het wezen mens.
Godsbeelden
de mens als beeldhouwer van god
19-04-2006
Beste lezers
Het woordje God, met een hoofdletter, komen we dagelijks tegen. We spreken het uit als we bidden, lijden en ook wel als we vloeken. Het woord komen we in alle talen tegen, in bijna alle godsdiensten en hun geschriften, zoals de bijbel, de koran en de veda's( van het hindoeïsme). We komen het woord God, Alllah, Brahma ook vaak tegen kranten en tijdschriften. Kortom:God is dagelijkse actualiteit. Hij maakt deel uit van onze geschiedenis en maatschappij. Hij wordt geannexeerd door mensen die geloven, door kerkelijke instituten en zelfs door fanatieke terroristen die Zijn Naam gebruiken om anderen het zwijgen op te leggen. Zo wordt God ook aangeroepen in tijd van nood en lijden en bedankt men hem voor al het goede. En de uitdrukking God loont het goede en straft het kwade is ons ook niet vreemd, evenals God heeft gegeven en God heeft genomen. Bestaat een dergelijke God nu werkelijk of zijn het beelden van ons mensen die God tot God maken? Heeft God ons geschapen naar Zijn Beeld en Gelijkenis of is het toch meer dat wij mensen God scheppen naar ons beeld en gelijkenis. Moeten we de bijbel bijvoorbeeld zien als een boek met veel prachtige verhalen,die ons in mythische vorm vertellen over hoe mensen hun wekelijkheid beleefden? En daar interpretaties aan gaven. Of is de bijbel een door God zelf geschreven woord met gebruik van de menselijke hand? Wie was er het eerst God of de mens?
Ik ben geneigd te zeggen dat de mens er het eerst was en toen God en dat in de geschiedenis van ons bestaan wij de beeldhouwer zijn geworden van de vele godsbeelden. Wij zijn dan gaan aanbidden dat wat we zelf hebben opgericht, een soort gouden kalf.
In naam van het gouden kalf waren er de inquisities, de heilige oorlogen, terroristische aanslagen, brandstapels voor heksen en ketters, schisma's binnen godsdiensten, en wat al niet meer.
Zou de wereld er beter uit zien zonder godsdienst en kerken?
Een van de beelden die we van God hebben is dat Hij de schepper is van hemel en aarde. In allerlei geschriften van de wereldgodsdiensten treffen we scheppingsverhalen aan. In Het Oude Testament treffen we zelfs twee verhalen aan over het ontstaan van de aarde en de mens als hoogste wezen. In genesis hoofdstuk 1 van vers 1 tot en met hoofdstuk 2 vers 4a vertelt de schrijver het ontsaan van alles in 7 dagen en dan rust God uit van alle vermoeienissen. Dat is het zeven-dagen verhaal. Lezen we verder, dan volgt van hoofdstuk 2 vers 4b tot het einde van het hoofdstuk 3 een nieuw scheppingsverhaal, het paradijsverhaal met de val van de eerste mensen. Het eerste verhaal stamt van ongeveer de 6de eeuw voor Christus en het paradijsverhaal, dat veel ouder is,van ongeveer de 9de eeuw voor Christus. In beide verhalen gaat het erom dat God de schepper is van al wat bestaat en dat Hij zag dat alles goed was. Maar zo gauw de mens verantwoordelijk wordt gesteld over die schepping gaat het mis. In feite gaat de schrijver uit van de dagelijkse realiteit De mens maakt een puinhoop van de schepping en is geen goede rentmeester over wat hij als het ware in de schoot geworpen kreeg, om niet. De schrijver worstelt met dit gegeven en omdat hij heilig in de goedheid van God gelooft ( zijn Godsbeeld ) geeft hij in een mytisch verhaal de mens de schuld. De mens wil in zijn hoogmoed zijn als een God.
Zo is het nog steeds. Gelovigen zien God als de Algoede en de mens als een zondig wezen. Toch zouden we de vraag eens moeten stellen of er een dergelijk God bestaat. Eigenlijk is het meer een filosofische vraag, die ik stel: kan vanuit het Oneindige en het Algoede het eindige en zondige ontstaan. Met andere woorden, kan vanuit een dergelijk Wezen het eindige en gebrekkige voortvloeien zonder dat hij in zijn Wezenlijkste Zijn wordt aangetast?
Als God niet meer dan een woord is en beeld is van de mens, wat betekent dan de dood voor ons? Is er dan geen verrijzenis? Bestaat er dan geen hemel of paradijs in het hiernamaals? De filosoof Feuerbach(1804-1872) stelt dat als je dood bent, je komt te verkeren in de staat van voor je geboorte. Met andere woorden je weet niets meer van de geschiedenis die verder gaat zonder jou, net zo min als voor dat je geboren werd. Het volledige niets. Voor deze filosoof betekent de dood het einde van je leven. Godsdienst is slechts een hinderlijke droom van de mensheid. Het hindert je in je eigen werkzaamheid. De mens moet uit die droom ontwaken om aan datgene te beginnen wat hij door de godsdienst alleen in zijn verbeelding bewerkstelligt. In het geloof aan zijn God laat de mens nu veel over aan die God. Feuerbach zegt het zo:"wat hij zelf( de mens) niet is, maar wat hij wenst te zijn, dat stelt hij zich in de goden als werkelijk bestaande voor. En even verschillend als de wensen en verlangens zijn, zo verschillend zijn ook de goden". Is dat zo? Is het waar dat de goden van de verschillende godsdiensten niet meer zijn dan onze eigen onvervulde wensen en verlangens? Als dat zo is dan kunnen we met diezelfde Feuerbach ook stellen dat het dan niet meer gaat om het zijn of niet-zijn van God maar om het zijn of niet-zijn van mensen. "Niet daarom, of God met ons één is van wezen of geheel verschillend is - maar daarom, of wij mensen aan elkaar gelijk zijn of van elkaar verschillen; niet daarom, hoe de mens voor God - maar hoe hij bij de mensen gerechtigheid vindt; niet daarom,of wij in het brood het lichaam van de Heer genieten - maar daarom dat wij het brood voor ons eigen lichaam hebben; niet daarom, dat wij aan God geven wat Gode is, en de keizer wat des keizers is - maar daarom, dat wij eindelijk de mensen geven wat des mensen is..." Kortom: werken aan ons zelf in plaats van tot de goden bidden dat zij ons gelukkig maken en bevrijden van ellende. Maar heeft God dan helemaal geen bestaansrecht meer, ook niet binnen onze fantasie? Ook niet als een verhaal of mythe? Ook niet als onvervulde wens of verlangen? Ook niet als de Wegwijzer, die richting aan ons leven kan geven? Of mogelijk zelfs als een soort Politiek-Programma? Verhalen over God, over Diens wil en dergelijke als een soort programma voor een door ons op te bouwen ideale wereld? Wat kunnen we nog met het woord God?
Wie heeft er nooit gehoord van Job ? Job, die als het ware de vertegenwoordiger is van ellende en lijden. Die bovendien tot de bedelstaf werd veroordeeld en een wel zeer arm bestaan moest leiden. De uitspraak, "zoals arm als Job" komt hier vandaan. We kunnen over Job en diens belevenissen lezen in het Oude Testament, in het Boek Job. Het gaat in dit verhaal over het beeld van God. Job heeft een bepaald beeld van Hem maar ook zijn vrienden hebben hun beeld van God. Het boek is vermoedelijk geschreven tussen 500 en 200 V.CHR. Het is natuurlijk de schrijver van het boek Job die worstelt met het beeld van God, dat in die tijd bestond. Lijden en ellende stonden voor zonden. Je kreeg niet zomaar iets naars en vreselijks over je heen, dan moest je in de ogen van God wel behoorlijk gezondigd hebben. Althans zo dacht men in die tijd. Maar de schrijver van het boek Job kan dat niet helemaal plaatsen. Wat doet hij ? Hij voert iemand op, Job, die niemand kwaad doet en onberispelijk leeft en ook nog eens welgesteld is. Satan bij God op bezoek, zegt dan dat Job zich wel anders tegenover God zal gaan gedragen als hem alles wordt afgepakt. Stel hem maar op de proef zegt God dan tot Satan en aldus doet Satan. De vrienden staan voor het tradionele denken, waar ellende is, is schuld en zonde . God straft niet zomaar. Job staat als voorbeeld van de mens die beproefd wordt en aan God vraagt waar heb ik dit nu aan te danken? Ik heb altijd goed geleefd en de Heer gediend en toch krijg ik alle ellende van de wereld op mij. Het Godsbeeld van de schrijver is onderhevig aan zijn filosofie over wereld en mens en de plaats van God daarin. Waarom is er lijden in de wereld en waar komt dat vandaan. In feite komt hij er niet zo goed uit. Maar hij stelt wel de kwestie aan de orde. Uiteindelijk komt het met Job allemaal weer goed maar worden de vrienden van Job door God veroordeeld vanwege wat zij over God gezegd hebben. Het tradionele Godsbeeld van de schrijver is in ieder geval aan het wankelen gebracht.Zo vanzelfsrekend is het niet lijden en zonden te verenigen en terug te voeren op de almacht van een God.
In hoeverre is er ook nu nog sprake van schuld en boete, van lijden en zonde en een God die zich daar nadrukkelijk mee bemoeit? Ik denk dat het beeld van God veelal nog verbonden wordt met lijden en dood, armoede en nood, schuld en boete en dergelijke zaken. Zie je die verbinding vaak niet in overlijdensadverteties, in gebeden en preken?
Nooit wordt er zoveel tot God gebeden als men in de ellende zit. Je zult het zien. Breekt morgen de derde wereld oorlog uit, de kerken lopen vol en God wordt het aanspreekpunt om ons weer te verlossen van iets wreeds. God van de ellende. Als we ernstig ziek zijn, als er rampen plaats vinden, als we iets moois hebben verloren, als we in de woestijn van honger en dorst omkomen, God is er om ons te helpen. In de bijbel lezen we er ook genoeg over. Heel veel verhalen over God die de joden te hulp schiet. Het is toch wel sneu voor een dergelijke God om aangesproken te worden in tijden van tegenspoed. Natuurlijk wordt God ook wel eens bedankt maar dat is meestal toch na geleden schade. Gelukkig dat een dergelijk beeld van God langzamerhand afkalft. Gisteren zag ik op de televisie het beeld van een bisschop die in China werd geïnstalleerd door een regeringsvertegenwoordiger. Onmiddellijk reageerde het Vaticaan met een excommunicatie. Bisschoppen worden benoemd door de paus en niet door de regering van een land. Dat mag dan zo zijn, maar excommunicatie betekent uitsluitsel van de officiële kerk en van de God die achter de paus staat. Zo'n bisschop mag derhalve niet meer in de R.K.Kerk de communie ontvangen. God is van de R.K. Kerk en niet van de de kerk van China. Een goed voorbeeld van hoe een kerk met zijn macht omspringt. In plaats van de dialoog te zoeken stoot een dergelijke macht mensen af. Dat brengt geen vrede voort wel een blijvende verdeeldheid. De R.K.Kerk beroept zich op de traditie en het Nieuwe Testament. Zij is de Ware Kerk met de nodige dogma's waar niet vanaf geweken mag worden. Deze kerk heeft als het ware God geannexeerd en gemaakt tot wat Hij is. Dat noem ik nog eens ellende, ook voor God!!!!
Je kunt je de vraag stellen of echte objectieve feiten bestaan. Ik ben van mening dat dit niet het geval is en dat er slechts sprake kan zijn van interpretaties van feiten. Hier een voorbeeld er van. Je bekijkt een schiderij in een museum. Je kijkt naar wat het voorstelt en je geeft het oordeel van prachtig van kleuren en compositie. Iemand die naast je staat oordeelt over de dikke verflaag en vindt alles te donker.Weer een ander vraagt wat het schilderij nu eigenlijk moet voorstellen en vindt het dus maar niks. Drie mensen met alledrie een andere indruk en een andere interpretatie van wat ze zien aan werkelijkheid. Zo ook met de wereld waarin we leven. We zien er van alles en geven de dingen namen en betekenis. We zien de lucht, het water in de oceanen. We ondergaan stormen en rampen. We zien de planeten, de sterren en het onmetelijke heelal. We zien dat alles met eigen ogen en ondergaan er de werkelijkheid van. We geven er een eigen betekenis aan. De werels is van ons allen, we bewerken hem, cultiveren onze omgeving en geven er invulling aan. Maar wel met zoveel hoofden,zoveel zinnen!!! De een interpreteert de wereld als een door God gegeven schepping met een opdracht aan de mens om hier goed mee om te gaan,de ander ziet de aarde als een brok materie waarvan we het beste dienen te maken. Maar ook dan zijn er interpretatieverschillen en wel zoveel dat zelfs binnen het christendom, vanaf de oorsprong , al veel verschillende richtingen ontstonden.En in 2006 zijn dat er zeer veel. Een kleine 200 christelijke sekten,de R.K.Kerk, de Lutherse kerk, het Calvinisme, de Remonstranten, enz. Wat ze gezamenlijk hebben is de naam God. Maar dan komen de heel veel diverse opvattingen over God. En dat noem ik de Godsbeelden. Beelden die we zelf oprichten en overdragen door opvoeding, door de cultuur waarin we leven en vooral door de kerken met hun disciplines.Soms hele starre beelden, soms hele ruime beelden. In de bijbel lezen we in het Nieuwe Testament over Jezus,een rabbi die lerend en predikend door het land trok en volgelingen kreeg. Voor de volgelingen een uitzonderlijke man, voor de schriftgeleerden een joodse ketter.Ook hier dus verschillende werkelijkheden in het omgaan met Jezus. Zelfs bij het lezen van de vier evangelieën treffen we interpretaties aan van hoe men Jzus ziet en beleeft. Lucas laat Jezus optreden als een soort genezer. Waarom? Omdat Lucas zelf arts is en in Jezus de Genezer van de wereld ziet. Johannes ziet in Jezus het Vlees geworden Woord van God. Door Jezus spreekt God tot de mens. En binnen het christendom van de eerste eeuwen ontstond er een verschil van mening over de natuur van Jezus. Is Hij alleen mens of ook God? In de Romeinse wereld werd op het eerste concilie dat werd gehouden, besloten dat er sprake is van één natuur en twee personen. Jezus is mens en God tegelijk. Iemand die dat verwerpt en anders stelt is een ketter binnen de gemeenschap van gelovigen. De ketter wordt uitgestoten en soms tot de brandstapel veroordeeld. De subjectieve opvatting van de kerk wordt tot werkelijkheid verheven en verplicht aan anderen opgelegd.Het geloof van het individu wordt zodoende ondergeschikt gemaakt aan de absolute interpretatie van de kerk. Hun waarheid dient ieders waarheid te worden. In veel gevallen gebeurt dit nog steeds. Geen vrouw in het ambt bij de R.K.Kerk, geen vrouw op de kieslijst van de S.G.P. in Nederland. Wie verzint dit nog in de 21ste eeuw? Maar we zijn toch een stap vooruit. Hoewel binnen de R.K.Kerk condooms nog streng verboden zijn om zaadverlies te voorkomen en niet in te gaan tegen Gods natuur, mogen we God zij dank wel een paraplui opsteken tegen de regen, daken op onze huizen bouwen en tenten opslaan ondanks dat het hemelwater toch ook te maken heeft met de door God gegeven natuur en we dat dan wel tegenhouden. Je ziet maar wat interpretaties teweeg kunnen brengen. Soms ontbreekt ook de logica erin. Een objectieve werkelijkheid? Neen!!!!!!
Zo gauw een mens op de wereld komt, ervaart hij. Hij ervaart pijn, geluk, omgeving en familie, verklaarbare en onverklaarbare dingen. Kortom, hij ervaart alles en nog wat!! Hij geeft zin aan zijn ervaringen, leert ervan en geeft er betekenis aan. Soms ook zijn ervaringen ontdaan van alle zin en wordt dan ondergaan als zinloos en onnodig. En in een aantal gevallen leidt ervaring tot ontreddering en ontmenselijking. Vanaf het ontstaan van de wereld ervaart de mens de oneindigheid van de kosmos en de eindigheid van hemzelf als individu. Hij heeft religieuze ervaringen en benoemt die, geeft er namen aan. Vooral het onbekende wordt zo verbonden met mana ( kracht ) en anima ( geest ). De primitieve volkeren kenden het animisme en het manisme. Voorouderverering en het toekennen van krachten aan bepaalde voorwerpen, zoals bomen en dieren. In onze wereld ontstonden polytheïstische godsdiensten, waarin allerlei goden hun betekenis kregen. God van de oorlog ( mars), god van de zee ( poseidon ), oppergod zeus, enz. Dan ontstaan later de monotheístische godsdiensten binnen het jodendom, het christendom en de islam. En nog later binnen die godsdiensten vele afscheidingen en sekten met eigen riten en mythen. We mogen zeggen dat de basis van dat alles de menselijke ervaringen zijn. We zien, we horen, we ondergaan , we geven betekenis en benoemen. Maar de vraag die we ons het meest stellen luidt: waar komen we vandaan en hoe is de wereld ontstaan? Waarom zijn we hier en wat komen we doen? Op school leerden we , "waartoe zijn we op aarde?" En het antwoord dat we moesten geven was dan: "we zijn op aarde om God te dienen en daardoor in de hemel te komen". Later werd het antwoord veranderd in: om hier en hiernamaals gelukkig te zijn. In de filosofie gaat het erom de waarheid te vinden en op een systematische en methodische wijze en zo critisch mogelijk de verklaring van alles na te streven. Wereld en godsdiensten zijn dan object van studie en een eenduidend antwoord bestaat niet, althans niet gauw. Gaan we uit van eigen ervaringen, dan mogen die zeker niet als absolute waarheden verkondigd worden en aan anderen worden opgelegd. Bescheidenheid siert dan. Maar ook respect voor datgeen wat iemand ervaart brengt mensen tot elkaar. Ik vind dat de opdracht aan welke theologie dan ook is: breng mensen tot elkaar onder het motto "dat wat God verbonden heeft zal geen mens meer scheiden!"
Geen Cristendom zonder Jezus van Nazareth. Maar wie is hij eigenlijk? Voor veel christenen is Hij de Zoon van God, die mens is geworden en ons heeft verlost van de zonden . hij is op de derde dag verrezen en veertig dagen na zijn verrijzenis naar de Vader teruggekeerd. Dat is het verhaal en de geloofsbelijdenis van christenen binnen de R.K.Kerk en de Protetantse kerken. In de loop van de geschiedenis is deze geloofsbelijdenis ontstaan, niet in de geschriften van het nieuwe testament en zeker niet binnen de traditie van het joodse geloof. Jezus van Nazareth was een Jood en vermoedelijk een Rabbi met heel vernieuwende ideeën maar hij stond wel heel nadrukkelijk binnen de joodse traditie, gewoontes en met de Tora in de hand. Zijn volgelingen, de apostelen zonder Paulus, waren allen joden. Alles wat over Jezus geschreven wordt in de evangelieén, dient verstaan en begrepen te worden vanuit die joodse traditie en samenleving. De gewone joodse gelovigen leefden vooral van hun psalmen en schriften die in de synagoge werden voorgelezen en uitgelegd. De volgelingen van Jezus zullen dan ook Jezus joods interpreteren. Zowel het unieke dat zij met Jezus doormaakten en beleefden. Hun ervaringen brachten zij ter sprake binnen hun joods-religieuze ervaringshorizon. Alles wat zij met Jezus mee maakten werd in het licht gezien van het oudtestamentische denken en handelen. Jezus is mens en voorbeeld, een profeet en rabbi voor zijn getrouwen. De nieuwheid van Jezus en diens boodschap is alleen te verstaan vanuit het begrijpen van de door de eeuwen heen beproefde religieuze ervaringsmodellen van de joden. Ook het verstaan van het Nieuwe testament, dat tenslotte ook door joden is ontstaan. Met andere woorden we dienen de verhalen van de beide testamenten te lezen met de joodse ogen, joodse ervaringen, joodse interpretaties van de oude tijd. Zo heeft Jezus zelf nooit gezegd dat Hij de Zoon van God is. Dat zou een grove belediging zijn van alles wat met het joodse geloof te maken had. Een belediging van de joodse God. En aangezien Jezus een gelovige jood was kan hij dat zelf nooit gezegd hebben. Pas lang na zijn dood is buiten het joodse geloof dit beeld ontstaan en dan nog met veel discussie en verdeeldheid binnen de christelijke wereld. Voor de joodse volgeling van Jezus is de verrijzenis van Jezus innerlijk een heilsgebeuren. Jezus is het toonbeeld van Gods aanwezigheid in de wereld, in geestelijke zin en niet in de letterlijke betekenis van het woord. Het getal drie ( 3 ) neemt in de bijbel een zeer grote plaats in. Zo kan "Hij is verrezen de derde dag" alleen begrepen worden binnen de context van ander teksten die het getal drie hebben. Maar daar over meer in een volgende aflevering!!!
In het leven van de mensen nemen getallen vaak een grote plaats in. Zeven is een geluksgetal,13 is er een die ongeluk kan brengen. Zes juni 2006,666, was voor vele gelovige christenen het getal van de satan en velen trokken zich terug in gebed om die duivelse kracht af te weren. In de bijbel komen we veel getallen tegen met de daaraan verbonden symboliek. Denken we maar aan de veertig dagen in de woestijn van Mozes en zijn volk en van het vasten van Jezus, die ook veertig dagen daar voor uittrok. Het gaat dan om de bezinning en niet direct om het getal veertig maar veertig is wel het symbool daarvan.Het getal dat volheid aangeeft. Denken we ook aan de twaalf stammen van Israël en aan de twaalf apostelen van Jezus. Zo is het ook met het getal drie in de bijbel,dat veelvuldig voorkomt. Het gaat niet om het getal drie zelf maar om dat wat de schrijver er mee wil uitdrukken. Voor de schrijvers van het Oude- en Nieuwe Testament gaat het nooit om gebeurtenissen die letterlijk met de getallen te maken hebben. De getallen verwijzen naar iets. Naar de volheid der tijden, naar bezinning, naar omkeer en inkeer. Hier een aantal voorbeelden uit de bijbel zelf. De derde dag is de beslissende dag in het Oude Testament.Het wordt op wel dertig plaatsen zonder enige chronlogische volgorde gebruikt om de dag van heil dan wel onheil aan te duiden. Op de derde dag bevrijdt Jozef zijn broers uit de gevangenis in Egypte; na drie dagen wachttijd sluit God op de derde dag een verbond met Zijn Uitverkoren Volk; op de derde dag hoort David het nieuws van de dood van Saul;op de derde dag wordt de scheiding van het rijk Israël en Juda een feit;op de derde dag geeft Jahwe zijn volk nieuw leven en doet hij het opstaan( Hosea 6,2-3 ). Na drie dagen van moeilijke, zware, dodelijke ervaringen brengt "de derde dag" de redding. Dat is de grondbetekenis van het drie-dagen-motief. Het gaat uiteindelijk om de zekerheid van de beslissende victoriedag.De derde dag sluit dus geen tijdsbepaling in,maar wel een heilsbepaling. Dat Jezus de derde dag uit de doden is opgestaan betekent daarom in het oerchristendom: God heeft het laatste woord en de derde dag behoort God toe. De verrijzenis van Jezus betekent voor de leerlingen dat na een periode van lijden en dood zij tot bezinning kwamen en dat zij getuigenis gingen afleggen: De Heer leeft en is niet dood en wij gaan hier van getuigen. De apostelen leggen getuigenis af van een radicale nieuwheid en van een hoopvolle toekomst. In hen leeft Jezus voort en is Hij niet te vinden onder de doden maar onder de levenden. Als we God willen zien dan moeten we kijken naar Jezus van Nazareth en diens heilsboodschap. En die begint op "de derde dag".
De filosoof Immanuel Kant: Jezus Christus is een idee of ideaal of voorbeeld, die of dat gepersonificeerd is. De historiciteit van deze persoon is overbodig en zelfs schadelijk. Jezus verpersoonlijkt het ideaal van de menselijke zedelijke volmaaktheid. Geloven is dan primair een handelen pas daarna een "wetën".
Het woordje God, met een hoofdletter, komen we dagelijks tegen.
Als God niet meer dan een woord is en beeld is van de mens, wat betekent dan de dood voor ons? Is er dan geen verrijzenis? Bestaat er dan geen hemel of paradijs in het hiernamaals?
Wie heeft er nooit gehoord van Job ? Job, die als het ware de vertegenwoordiger is van ellende en lijden. Die bovendien tot de bedelstaf werd veroordeeld en een wel zeer arm bestaan moest leiden. De uitspraak, "zoals arm als Job" komt hier vandaan.
Nooit wordt er zoveel tot God gebeden als men in de ellende zit.
Je kunt je de vraag stellen of echte objectieve feiten bestaan.
Zo gauw een mens op de wereld komt, ervaart hij. Hij ervaart pijn, geluk, omgeving en familie, verklaarbare en onverklaarbare dingen. Kortom, hij ervaart alles en nog wat!!
