In tegenstelling tot wat veel buitenstaanders denken, is geloven niet iets voor wereldvreemde mensen
Is het ongepast om als wetenschapper over God te schrijven?
"Met zijn ophefmakendboek God verborgen en nabij uitte de prominente Nederlandse cultuurwetenschapper Gerard Rooijakkers zich in 2002 als katholiek geëngageerde wetenschapper."
In verband met het 'totalitairantie' (zie vorige dagboeknotities!) vind ik in het artikel van Bart De Nil (in Tertio van 15 juni 2005, p.14) een 'zielig' voorbeeld. Wij citeren:
" U schreef God verborgen en nabij samen met Jan Bluyssen, de oud-bisschop van Den Bosch. Welke reacties kreeg u op het feit dat u als wetenschapper over God schreef?"
"Er bestaat een enorme kloof tussen geloof en wetenschap. Het is ongepast voor een wetenschapper om gelovig te zijn. Je kunt als wetenschapper wel onderzoek doen naar religie en godsdienst als een object, maar daar moet het dan wel bij blijven. Als je ervoor uitkomt dat je gelooft en dan nog een boek schrijft over God, dat is in wetenschappelijke zin bijna blasfemisch te noemen. En dan ook nog eens samen met een oud-bisschop. Ik ben daar op twee manieren rechtstreeks op aangesproken. De eerste keer toen ik bij het verschijnen van het boek werd uitgenodigd bij Barend en Van Dorp, een van de meest beken televisieprogramma's in Nederland. De reden waarom ik werd uitgenodigd was niet dat ze geïnteresseerd waren in godsdienst, maar dat het bijna als ongehoord werd beschouwd dat een serieuze en gelauwerde wetenschapper als Rooijakkers een boek had geschreven met een bisschop, een vertegenwoordiger van een achterlijke instelling als de rooms-katholieke kerk. De columnist Jan Mulder merkte in het programma op dat op elke pagina van het boek wel eens het woord God voorkwam. Hoe kun je als wetenschapper over God schrijven, was zijn commentaar. Nochtans kun je als gelovige heel goed kristische wetenschap bedrijven. Sterker nog: als gelovige moet je juist kritische zin hebben. Want je wordt uitgedaagd om kritisch te zijn. Geloven is niet iets voor wereldvreemde mensen, wat veel buitenstaanders denken en het is zeker niet in tegenstelling met wetenschap." (De tweede manier kan je nalezen in het bewuste artikel!)
Leidt het huidige discours over de veelgesproken tolerantie niet tot intolerantie? De sterke dwang tot correctheid vertoont alvast totalitaire trekjes die niet met de kern van echte tolerantie stroken: respect voor het kwetsbare in de andere. (...) Gaat onze tolerantie niet te ver? Moeten we zonder protest aanvaarden dat de openbare tv-omroep een persiflage brengt op religieuze symbolen als 'het laatste avondmaal' of het kruis, waarbij je kunt voelen dat het motief het choqueren is? Moeten we accepteren dat de reclame gebedsformules gebruikt voor de verkoop van keukeninrichtingen of kwaliteitsvlees? Moeten we aanvaarden dat, zoals in Griekenland gebeurde, een museumconservator met het geld van de belastingbetaler een kunstwerk aankoopt dat een penis afbeeld die ejaculeert op een kruisbeeld?
Als verontwaardiging om gebrek aan respect totaal onmogelijk is geworden of als ze in naam van vrijheid van meningsuiting gecensureerd wordt in de media, dan is dat een veeg teken. Voor de betrokken religie zou dat wel eens kunnen betkenen: het heilige is zodanig gebanaliseerd dat een groot aantal gelovigen nauwelijks nog kan worden beledigd. Voor de samenleving is het een teken dat het heilige uit de cultuur is verdwenen of althans dat men de laatste resten ervan de kop wil indrukken. (...) Onze samenleving cultiveert te uitbundig de tolerantie. Het hebben en verkondigen van een - afwijkende - overtuiging is zelfs verdacht. Er zit in de huidige tolerantie zo'n sterke dwang tot correctheid, dat ze totalitaire trekjes krijgt. Nick Spencer van et London Institute for Contemporay Christianity spreek in dat verband van totalitairantie. De tolerantie wordt zodanig vergoddelijk dat het proclameren van particuliere waarden en overtuigingen onder druk komt."
Enkele citaten uit een meer dan lezenswaardig artikel van Tertio (15 juni 2005, p.13) van de hand van Frans Van Looveren, theoloog.
Tweede maal vijf vingers tellen voor onze vakantie
6. De zondagse eucharistieviering niet aan de haak hangen: wat het zwaarst weegt het zwaarst laten doorwegen. Christenen vormen gemeenschap rond het Woord en de Tafel van de Heer.
7. Onze 'contemplatie' bijschaven: mensen die het contact met het schone verliezen, verzuren. Wij kunnen de schoonheid van de natuur 'contempleren'. Ook de schoonheid van de kunst kan ons op het spoor brengen van de Onzichtbare. Bovenal dankbaar zijn voor de onuitputtelijke schoonheid van de menselijke wezens. Leren ervaring opdoen van deze stralen van Gods schoonheid.
8. Getuigen: Waarom niet? Het is een recht voor elke mens Gods onvoorwaardelijke goedheid te leren ervaren in de omgang met zijn medemensen. God heeft zich met ons gecompromitteerd. Als wij Gods goedheid niet laten zien, voelen,..., ervaren, dan brengen wij God in diskrediet.
9. Dienen: God is mens geworden om te dienen en niet om gediend te worden. Onze weg naar God volgt dezelfde richtingswijzer. Tijdens de vakantie laten wij ons graag dienen, soms op een tirannieke wijze. Wij betalen toch om gediend te worden? Het is goed om ook tijdens de vakantie de dienaar van zijn broers en zusters te worden..
10. Leren deugd hebben van de vakantie, van het leven: God is mens geworden opdat wij zouden leven, ja, leven in overvloed. Vertaald in het Vlaams: opdat wij leren van het leven deugd te hebben en dat 'deugd hebben van het leven' leren delen met onze mede-mensen. Dat wordt dan dubbel deugd hebben. Als God dat ziet, zegt Hij: 'Eindelijk mensen die begrepen hebben wat ik bedoelde!'
Met onze tien vingers maken wij onze vakantie tot een christelijke vakantie
Wij gebruiken onze tien vingers om van onze vakantie een echt 'christelijke' vakantie te maken!
1. Elke dag kijken naar het weerbericht van de liefde: Daartoe moeten wij ons op de eerste plaats de vraag stellen 'hoeveel gewicht' wij tijdens de vakantie aan de liefde willen geven. Deze 'programmatie' is van wezenlijk belang. Anders lopen wij het risico dat de vakantie 'een monster van egoïsme' wordt, maar dan onder de gedaante van ontspanning. Wat doen wij met de liefde tot God en de naaste tijdens de vakantie?
2. God meenemen in onze bagage: Misschien moeten wij onze bagage opnieuw inpakken? Is God wel aanwezig in onze bagage? Het makkelijkst kan dat door een kleine bijbel mee te nemen én er natuurlijk regelmatig in te lezen. Of als lectuur het leven van een 'aansprekende' heilige! Of heel gewoon de tekst van Magnificat! Vergeten wij ook niet in te pakken de kleine middelen of 'tekens' die ons kunnen helpen de grens van het zichtbare naar het onzichtbare te overschrijden: een paternoster ( 'Het dragen van een paternoster is op sommige plaatsen in!'); een kleine (reis)icoon; een mooi kruisbeeldje; laat je verbeelding maar werken.
3. Maak er een gelovige reisweg van: Het geloof is onze verbinding met God. Het is goed en billijk God mee te nemen op onze héle reisweg en Hem te laten meereizen en niet alleen tijdens de enkele ogenblikken voor wij in slaap vallen. God meereizen tijdens onze vakantie moet zijn als bij een verloofde die de foto van zijn beminde op het hart draagt en alles en iedereen bekijkt vanuit het geheim van die lichtende ontmoeting.
4. De plaatsen zonder God vermijden: Wij weten het wel allemaal: er bestaan vervloekte en perverse plaatsen. Wij moeten de moede hebben, ja inderdaad de moed, om er niet naar toe te gaan.
5. Waarom geen tijd inbouwen voor God alleen?: De vakantie is als een lange zondag, een uitbreiding van de zondagsrust en dus een anticipatie op de eeuwige rust. Laten wij daarom bepaalde voornemens maken: bijvoorbeeld om elke dag persoonlijk te bidden; regelmatig een kerk binnen te lopen en voor alles eerst de voornaamste bewoner bezoeken; van de gelegenheid gebruik maken op een bedevaartsoord te bezoeken of een retraite als herbronning mee te maken.
Een beetje dichter bij moeder aarde en zuster zon leven elke dag. Het kan, zo blijkt
Een beetje dichter bij moeder aarde en zuster zon leven en elke dag proberen gelukkig te zijn met wat het komende etmaal te bieden heeft... Het kan, zo blijkt;
"Zaterdag 'Broer op bezoek'. Mijn broer slaapt nog. Het is 9 uur. Hij heeft veel slaap nodig. Zou zijn mentale handicap daarvan de oorzaak zijn? Hij logeert bij ons. Het begint te lukken om elders te slapen dan in zijn eigen vertrouwde omgeving. Geert is 40 jaar en woont bij moeder die op haar 74ste nog elke dag moedig de zorg voor hem op zich neemt. Gelukkig kan hij enkele dagen per week naar het dagcentrum 'Mariënstede'.
Vandaag gehoord op de radio n.a.v. het pas uitgegeven boek van een Duitse mevrouw over het dagdagelijks leven in Duitsland tijdens Hitler. Uit haar straat verdween het zusje van haar vriendinnetje. Het was een mongooltje. Gehandicapte mensen verdwenen in stilte, werden vernietigd, pasten niet in het kraam, werden vermoord.
Mijn broer leeft. Hij lacht graag, eet en drinkt graag lekkers, is zo ordelijk, gaat graag uit, is kwetsbaar en gekwetst, houdt van huishoudelijk werk, doet volwassen, zingt uit volle borst, houdt van muziek en ambiance.
We gaan met hem naar zee. Eten in een restaurantje en dan wandelen. Mensen met een mentale handicap zijn in zeer hoge mate steeds zichzelf. Daarom ben ik zo graag bij hen. Ze zijn echt, laten zich kennen in hun eenvoud. De valse gemaaktheid om erbij te horen is afwezig. Ze zijn wie ze zijn. Weinig zogezegd 'normale' volwassen mensen slagen hierin.
Er staat een stevige wind als we onze wandeling aanvatten. De zee is onstuimig, de wolken groot en vol. De vriesheiligen komen er voelbaar aan.
's Avonds brengen we Geert terug naar moeder. Ze is dankbaar, heeft een té zeldzame congédag gehad. 'Het is voor mederdag' zeg ik en hoop dit wat vaker te kunnen doen.'"
Dit mooie getuigenis met heel veel ontroerende levenswijsheid wou ik graag opnemen in mijn blogdagboek. Het is DAGBOEK (p.43) in De Bod van 17 juni 2005 en geschreven door Hilde Decoene
"Middernacht in de Aziatische miljoenenstad Taipei. De boulevards zijn uitgestorven, er is zelfs geen enkele scooter meer te zien - en meestal tuffen die hier met honderdduizenden rond. Toch staan vijf jonge Taiwanezen braafjes bij het kruispunt te wachten tot ze mogen oversteken. Ik klok het verbaasd op mijn horloge af: het wachten duurt ruim vier minuten, maar niemand maakt misbaar. Ik merk zelfs geen teken van ongduld. Men slaat een babbeltje of bestudeert aandachtig de punten van zijn schoenen in het neonlicht. Is dit de geest van Confucius: sociale regels gaan voor individueel recht, iedereen moet buigen voor het heil van de gemeenschap? In de metro van Taipei zie je passagiers in vierbubbele rijeen achter de witte veiligheidsstreep aanschuiven. Soms staat de file tot op de trappen en er komt geen enkele vaart in, maar niemand denkt er zelfs maar aan tijd te winnen door voor zijn buurman te spingen. Taiwan is een overbevolkt eiland, op sommige plekken zitten mensen er al even erg op elkaars lip als in Bangladesh. Dat schep verbondelijkheid. Het samenleven is al moeilijk genoeg zonder dat we elkaar ook nog eens de hele tijd dwarszitten, denken de Taiwanezen allicht filosofisch. Wij westerse individualisten, zien dat helemaal anders. We doen het zoals het ons invalt in het dagelijks verkeer. Niet alleen de automobilisten, maar ook de zogeheten zwakke weggebruikers. In groep fietsende scholieren houden vrolijk babbelend het verkeer op. Voetgangers spurten om de haverklap de straat over, terwijl tien meter verder een zebrapad wacht. Naderende automobilisten moeten maar afremmen. Calimero - "ik ben klein en zij zijn groot" - speelt voluit zijn beschermde status in de verkeersjungle uit. (...) Niemand vraagt dat de Belgen midden in de nacht geduldig op groen licht staan te wachten, terwijl er in geen velden of wegen een auto te bekennen valt. Wij zijn tenslotte geen Taiwanezen. En we heten ook niet allemaal Louis Tobback, een politicus met zo'n hoogestemd respect voor de wet dat hij ooit verklaarde: "Zelfs in de woestijn zou ik stoppen voor een rood licht.". Maar wat minder navelstaarderij en een klein beetje meer aandacht voor de anderen zou het verkeer in onzen binnensteden beslist veel leefbaarder maken. Overigens hoef je niet jarenlang Confucius bestudeerd te hebben om acht te slaan op stoplichten. In Zweden bekijken ze je als een hersenloze barbaar als je op goed geluk de straat overloopt. En ook in Duitsland vindt iedereen jay-walking ongehoord. (...) Misschien vallen de Belgen ook wel met een wat vriendelijker aanpak tot meer discipline te bewegen. Het model halen we - nog maar eens uit Taiwan. Verkeerslichten zijn daar voorzien van een 'verkeersmanneke', dat voetgangers gezwind over het zebrapad gidst. Een beetje zoals in het vroeger Oost-Duitsland, behalve dat het Taiwanese Ampelmännchen bijzonder vinnig doorstapt. Je begrijpt meteen waar het economisch wonder te lande vandaan komt. En terwijl je zijn goede voorbeeld volgt, zie je op een schermpje de seconden wegtikken die je resten voor het licht weer op rood springt."
Gilbert Roox in De Standaard van woensdag 15 juni 2005, p. 37.
JA! Onze vakantie is christelijk, als: 1) wij op vakantie zijn; 2) en men ook christen blijft tijdens de vakantie. Zo eenvoudig is dat! Christen zijn is niet alleen zijn christelijke 'plichten' nakomen, bijvoorbeeld tijdens de vakantie. Christen-zijn omvat heel het leven. Of beter, wij proberen het te zijn. Er is trouwens geen of nauwelijks een alternatief. Voor een christen kan het NIET christen-zijn enkel beleefd worden in één en dezelfde realtiteit. De Bijbel noemt dat de realiteit van de zonde. God, Christus, de Kerk tijdens de vakantie tussen haakjes plaatsen, of als je wilt ook op vakantie zenden, betekent zich van God verwijderen, zich van Hem distantciëren! Dat is de definitie van de zonde zelf. Bijgevolg kan de vakantie enkel christelijk zijn als zij ons helpt dichter bij God te komen. Of als je wilt, om de LIEFDE te beminnen. In plaats van het trouw-zijn te onderbreken, tussen haakjes te plaatsen, op vakantie te sturen, kunnen wij tijdens de vakantie andere manieren ontdekken om te beminnen. Dan wordt de alledaagse sleur van van werken, school lopen, van de omgang met familie en vrienden, doorbroken! De verandering die de vakantie meebrengt laat ons toe te kiezen ofwel weg van geloof en wet, ofwel de weg te nemen om anders te beminnen. Wij kunnen onze vakantie beschouwen als een nieuwe 'initiatie in de liefde van en voor God'. Dat is dan een echte christelijke vakantie!
Volgende keer duiden wij enkele richtingwijzers aan om een christelijke vakantie 'practisch' aan te pakken.
Bestaat er zo iets als een NIET christelijke vakantie?
Voor niet-christenen is de vraag zo beantwoord. Voor christenen is antwoord genuanceerder.
Let op het verloop van een metamorphose in drie bewegingen:
1. Eerst de karikatuur: Een christelijke vakantie zou dan een vakantie zijn die in alle vroomheid wordt doorgebracht. Het gaat er dan om om tijdens zijn vakantie veel te bidden, eventueel een retraite te volgen in een abdij, ver weg van stranden en bergen. Eigelijk leven als kikvorsen in een wijwatervat. Elke vakantieganger zal vlug verontwaardigd reageren: "Wij zijn toch geen monniken!" (wij mogen dan wel bedenken dat de traditionele betekenis van 'monnik' betekent 'in vakantie zijn...'voor God'.
2. Kritiek op de karikatuur: Men bedenkt blijkbaar deze karikatuur om de idee zelf van 'een christelijke vakantie' belachelijk te kunnen maken. Men kan dan ook makkelijk afstand doen van dit onmogelijk mengsel, namelijk vakantie en God. Wij horen dan: "De vakantie moet vakantie zijn voor iedereen, ook voor de godsdienstige plichten!"; "Trouwens, wij hebben toch ook het recht om even uit te blazen en godsdienst mag geen dwang zijn!".
3. Het gevolg van de twee vorige stappen: Zonder de zaken zo vierkant te formuleren, kiest men dan maar voor een algemeen 'dolce farniente' (of bijna). De hitte van de zomerdagen en het overvloedige aanbod van ontspanningen helpt daarbij zonder meer. Dus: tijdens de vakantie is men 'minder' christen of soms helemaal 'geen' christen meer. Men geeft zichzelf de toelating om zijn christenzijn tussen haakjes te zetten. Het wordt een groot feest zonder God of gebod. Het wordt een toeristisch 'no God's land'. Men stelt zich in veiligheid voor engelen en gaat flirten met de demonen.
Bestaat er een ECHTE christelijke vakantie? Daarover hebben wij het morgen!
De lectio divina: in contact blijven met bronnen van waarde
De lectio divina: in contact blijven met bronnen van waarde
Lectio divina is het volstrekt tegenovergestelde van het met een groene markeerstift diagonaal scannen van een tekst, om eventjes snel dié trefwoorden en aandachtspunten zichtbaar te maken die voor onderhandelingen of een vergadering belangrijk zijn. Daarna kun je ze weer vergeten.
De geestelijke lezing die Benedictus zijn monniken voorschrijft had in de oude kloosters juist onder meer de intentie teksten by heart te leren, zoals de treffende Engelse uitdrukking luidt. Het gaat bij lectio divina om een heel langzame lezing van een tekst, bij voorkeur hardop, zodat je de woorden echt in de mond neemt en proeft.
Er wordt gelezen tot een woord of frase je raakt, tot je iets beluistert waaraan je als het ware blijft haken. Dit woord of deze frase wordt hardop herhaald, als het ware herkauwd. In het Latijn heet dit proces ruminatio - gewoon wat je koeien op rustig plekje ziet doen, het product van een eerste verteringsproces gereedmaken voor de volgende fase in de transformatie van grassen in melk.
In tussenpozen wordt rond dit woord of deze frase geassocieerd: wat zegt het me? Wat raakt me erin? Waarom raakt het mij? Wat zou het in mijn context kunnen betekenen? Hoe zou ik hier vruchtbaar respons kunnen geven? Het gaat er als het ware om zo'n tekst van alle kanten te bekloppen en met de stethoscoop te beluisteren - niet uit vrijblijvende interesse, maar om er adequaat respons op te geven. Met de ruminatio wordt geprobeerd om een maximum aan voedzame sappen uit een stukje tekst te kauwen. Dan wordt er weer langzaam verder gelezen, totdat je vermoedt weer bij iets voedzaapm aan beland te zijn.
