Direct naar artikelinhoud

Corruptie-rapport Fifa: bijna voltallige top liet zich paaien voor toewijzing WK Rusland en Qatar

Een onderonsje met Obama in het Witte Huis, Poetin die rondleidt door het Kremlin. En vooral: veel giften en privileges. Bijna de voltallige top van de Fifa liet zich paaien voor de toewijzing van de WK's van 2018 (Rusland) en 2022 (Qatar). Dat blijkt uit het Garcia-rapport, dat onderzocht wat er aan die stemming is voorafgegaan.

Hans-Joachim Eckert (rechts) leidde samen met Michael J. Garcia (links) de ethische commissie van de FIFA. Zij schreven samen aan het rapportBeeld afp

Dinsdag, na tweeënhalf jaar van vertragingstactieken, zette de wereldvoetbalbond het rapport eindelijk online. Nu bijna alle verantwoordelijken zijn gestraft, opgepakt of overleden ziet de bond kennelijk geen juridische bezwaren meer om openheid van zaken te geven. Al kon de Fifa ook weinig anders, nadat het dossier in handen was gevallen van de Duitse boulevardkrant Bild. Die had voor woensdag een verhaal klaarstaan over hoe het WK 2022 door Qatar werd gekocht.

Op de valreep besloot de Fifa de regie terug te nemen over het rapport dat volgens de bond aan Bild is gelekt. Veel persoonlijke gevolgen lijkt de publicatie niet te krijgen: van de 22 bestuurders die over de WK's beslisten, zijn er in de tussentijd vijftien geschorst door de Fifa, opgepakt door de FBI of allebei.

Wel verklaart het Garcia-rapport met terugwerkende kracht waarom er zo naar werd uitgekeken - en tegelijk waarom de Fifa het zo graag geheim wilde houden. Het leverde glasharde munitie aan de ethische commissie van de wereldvoetbalbond, die de meeste bestuurders uit de weg ruimde. Ook Fifa-voorzitter Blatter en Platini, baas van de Europese voetbalbond, moesten eraan geloven.

De Amerikaanse hoofdonderzoeker en advocaat Michael J. Garcia heeft niet onomstotelijk kunnen vaststellen dat Rusland of Qatar het WK kocht, al heeft het er - zeker wat Qatar betreft - veel van weg. En de Russen lieten computers vernietigen waarop mogelijk bewijsmateriaal van onoorbaar gedrag stond.

Ruim 400 pagina's

De ruim 400 pagina's van Garcia's hand schetsen een beeld van een wereld die mijlenver afstaat van de realiteit - of van wat de realiteit behoort te zijn - en waarin een paar handenvol bestuurders alle macht en al het geld onderling verdeelden. Ze vlogen in privéjets de wereld rond, werden ontboden door koningen en prinsen en lobbyden soms schaamteloos om een baantje voor een familielid.

'Diverse bestuursleden hengelden naar persoonlijke voordelen die hun statuur in hun eigen land of werelddeel zouden opkrikken', schrijft Garcia. De 22 bestuursleden wisten dat ze goud in handen hadden. De twee WK's tegelijk waarover ze in december 2010 stemden, zijn afgaand op de omzet van het WK in 2014, zeker 5 miljard euro waard. En de dubbele WK-toewijzing maakte een levendige koehandel mogelijk, tussen bestuursleden die op elkaars bid konden stemden. Garcia beschrijft het pact tussen Spanje/Portugal en Qatar uitgebreid.

In die innige dans tussen de bestuurders die over de WK's gingen en de landen die naar het toernooi hengelden, werden regels opgerekt of met voeten getreden. Qatar liet stemgerechtigden ophalen met het regeringsvliegtuig om te gaan feesten in Rio de Janeiro. Engeland sponsorde een voetbalcongres op de Cariben, waar Fifa's totaal corrupte vicepresident Jack Warner de touwtjes in handen had. Op hotelkamers lagen fototoestellen, sjaals en handtassen klaar voor de Fifa-functionarissen en hun vrouwen die een kandidaatland bezochten.

Voormalig FIFA-preses wijst het WK van 20122 toe aan QatarBeeld afp
Diverse bestuursleden hengelden naar persoonlijke voordelen die hun statuur in hun eigen land of werelddeel zouden opkrikken
Hoofdonderzoeker Michael J. Garcia

Nederland van meet af aan kansloos

'Vele, zo niet alle' landen met een WK-bid schakelden volgens het rapport hun koningshuis of politiek leider in om Fifa-bestuurders te overtuigen op hen te stemmen. Obama ontving ze in het Witte Huis, Poetin ontmoette ze bij zes gelegenheden, waaronder in het Kremlin. Ook de Britse koningin Elizabeth en haar kleinzoon Prins William promootten hun WK-bid, zoals Nederland en België in Brussel een tournee voor de stemgerechtigden organiseerden, inclusief bezoek aan het koninklijk paleis. Die inzet is niet strafbaar, maar maakt wel duidelijk welke immense belangen er op het spel stonden.

In dat krachtenveld was de Nederlands/Belgische poging om het WK binnen te halen van meet af aan kansloos. Garcia refereert er in zijn rapport kort aan: 'Het bidteam van België en Nederland gaf volledige en waardevolle medewerking bij het vaststellen van de feiten en omstandigheden van het bid. Getuigen werden beschikbaar gemaakt voor interviews; documenten werden overlegd; en vervolgverzoeken werden gehonoreerd. Er zijn geen problemen vastgesteld.'

Garcia zal niet hebben geweten dat Nederland en België, net als Qatar, zaken deden met de omstreden stemmenronselaar Amadou Diallo. Over de man uit Guinee is Garcia duidelijk. 'Het gedrag van meneer Diallo versterkt de noodzaak voor bid teams om transparant te zijn over hun relaties met aannemers en adviseurs', schrijft hij.

Al dat plezieren en paaien had voor Rusland en Qatar het gewenste resultaat. Nederland en België gingen roemloos onderuit bij de stemronde die ook Garcia verbaasde: 'Merkwaardig genoeg stemden minstens twee bestuursleden van de Fifa, die op het Belgisch-Nederlandse bid stemden in de eerste ronde, op een ander bid in de tweede ronde. Gezien het feit dat de bids niet veranderden in de paar minuten tussen de stemrondes - het Belgisch-Nederlandse bid was net zo sterk in de tweede ronde als het was in de eerste - is de logische verklaring dat sommige bestuursleden niet altijd stemden voor de kandidaat waarvan ze het bid het sterkst achtten', schrijft hij met gevoel voor understatement.

Meer over corruptie in het voetbal leest u hier:

Tegelwinnend interview met Sepp Blatter
Sinds zijn besluit om te vertrekken als Fifa-president zocht Sepp Blatter de schaduw. Maar in augustus 2015 sprak hij met de Volkskrant over zijn herverkiezing, de FBI, het verraad door 'zoon' Michel Platini en de beschuldigingen van corruptie bij de Fifa (+).

Het voetbal is zijn geweten kwijt
Alles wat mis is in het voetbal komt samen bij de organisatie van het WK in Qatar, vindt sportjournalist Willem Vissers (+). Hij weet dat het niets uithaalt, maar in 2022 blijft hij thuis.

In de hel van Qatar
Midden in de woestijn, buiten het zicht van de wereld, leven in Qatar honderdduizenden buitenlandse arbeiders. Ze zijn veelal onder valse voorwendselen naar het oliestaatje gelokt. De Volkskrant duikt in een wereld vol dwangcontracten, angst en verklikkers (+).