Morgen komen de 28 staats- en regeringsleiders samen in Brussel voor een Europese Top die helemaal in het teken zal staan van de uitstap van de Britten. In principe kan aftredend premier David Cameron daar het beruchte artikel 50 van het Verdrag van Lissabon in werking stellen. Dat zou meteen het startschot geven voor de uittredingsonderhandelingen, die twee jaar mogen duren. Cameron heeft echter al aangekondigd dat dit hem niet toekomt. Hij laat de ‘eer’ aan zijn opvolger, die in oktober gekozen moet worden. Ook Europese diplomaten verwachten niet dat artikel 50 geactiveerd wordt.

De Britten kunnen duidelijk nog wat bedenktijd gebruiken. Afgelopen weekeinde drong het gewicht van hun beslissing pas echt door. Miljoenen Britten hebben al een petitie ondertekend voor een tweede referendum. Er gaan zelfs stemmen op een Brexit tegen te houden. De Schotse premier, Nicola Sturgeon, zei dat het Schotse parlement dit kan proberen.

Voorlopig lijken het vooral wensdromen die politiek niet haalbaar zijn. Premier Cameron heeft altijd gezegd dat de uitslag gerespecteerd zal worden. Maar niemand weet hoezeer het verzet de komende weken zal aanzwellen. Het Leave-kamp maakte dit weekeinde geen te beste beurt. Zo moest Nigel Farage terugkomen op zijn belofte dat alle geld dat naar de EU stroomde – de beruchte 350 miljoen pond per week – naar de gezondheidszorg zal gaan. Binnen de Conservatieve partij groeit ook het verzet tegen Boris Johnson als premier.

Maar ook Europa slaagt er niet in een eensgezind standpunt in te nemen. Martin Schulz, de Duitse voorzitter van het Europees Parlement, en Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker pleiten voor een snelle uittreding. Zij tonen niet te veel compassie met de Britten. Dat was zaterdag ook de teneur bij een bijeenkomst van de ministers van Buitenlandse Zaken van de zes stichtende leden van de Unie: Duitsland, Italië, Frankrijk en de drie Benelux-landen.

Maar gisteren werden ze teruggefloten door de machtigste vrouw van Europa, Angela Merkel. De Duitse bondskanselier staat erom bekend nooit overhaaste beslissingen te nemen. Dat wil ze ook nu niet doen. ‘Het moet geen eeuwen duren, maar we moeten ook geen strijd voeren over een strak tijdschema. Belangrijk is dat de onderhandelingen op een zakelijke manier en in goed overleg gevoerd worden.’ Daarmee sloot ze zich aan bij Europees president Donald Tusk. Hij waarschuwde voor ‘hysterische reacties’.

Het is geen toeval dat Merkel zich veel inschikkelijker toont. Nog voor de Brexit een feit was, lieten Europese diplomaten al verstaan dat Merkel er alles aan wil doen om het Verenigd Koninkrijk zo dicht mogelijk bij de EU te houden. Er is zelfs te horen dat ze wil proberen het VK een statuut te geven dat op maat van Londen is geschreven. Het economisch beleid van Berlijn en Londen vertoont dan ook grote overeenkomsten.