Ook in de oudheid speelden worstelaars vals

Wie dacht dat sport in de klassieke oudheid een nobel en eerlijk tijdverdrijf was, zal zijn mening moeten herzien. Onderzoekers hebben een Griekse papyrus vertaald die toont dat een belangrijke worstelwedstrijd verkocht werd. Het is de eerste keer dat een geschreven contract uit de oudheid gevonden wordt, waarin afgesproken wordt om een wedstrijd te vervalsen.

In het contract gaat de vader van een worstelaar genaamd Nicantinoes ermee akkoord om de "borgstellers", waarschijnlijk de trainers, van een andere worstelaar, Demetrius, een omkoopsom te betalen.

Het contract stelt dat Demetrius "bij het uitkomen in de competitie voor de jongens, drie keer moet vallen en zich overgeven" in ruil voor 3.800 zilveren drachmen. Bij deze Griekse stijl van worstelen ging het er niet om om de tegenstanders tegen de grond te drukken. Om te winnen moest een worstelaar zijn tegenstander enkel drie keer op de grond gooien.

De tekst gaat zelfs nog meer in detail en stelt dat Demetrius nog betaald zal worden als de scheidsrechters door hebben dat de wedstrijd verkocht is en weigeren Nicantinoes tot overwinnaar uit te roepen. Als Demetrius echter zich niet houdt aan de afspraak en de wedstrijd toch wint, moet hij als straf drie talenten zilver betalen, een veel grotere som dan de 3.800 zilveren drachmen.

Volgens de vertaler van de tekst, professor Dominic Rathborne van het King's College in Londen, is 3.800 drachmen niet zo'n heel groot bedrag, ongeveer genoeg om een ezel te kopen, zo blijkt uit een andere papyrus. Dat zei Rathborne op de site Live Science.

"138e Grote Antinoeade"

De verkochte wedstrijd vond plaats tijdens de 138e "Grote Antinoeade", een belangrijke reeks regionale sportwedstrijden die al meer dan een eeuw gehouden werden in Antionoplis in Egypte, samen met een religieus festival.

De spelen werden opgezet ter ere van Antinoes, de overleden mannelijke minnaar van de Romeinse keizer Hadrianus, die regeerde van 117 tot 138 van onze tijdrekening. Nadat Antinoes in de Nijl verdronken was, stichtte Hadrianus de stad Antinopolis om hem te eren, en Antinous werd vergoddelijkt. Beelden van hem worden gevonden doorheen het Romeinse Rijk.

Nicantinous en Demetrius kwamen uit in de "jongens-afdeling", de afdeling van de teenagers.

Oxyrhynchus

Het contract werd gevonden in Oxyrhynchus in Egypte, waar meer dan 500.000 papyrus-fragmenten gevonden zijn door de Egypt Exploration Society. Er staan data op die aantonen dat het uit 267 van onze tijdrekening stamt.

Het werd al meer dan eeuw geleden gevonden en nu pas getranscribeerd door John Rea van de universiteit van Oxford, vertaald door Dominic Rathbone en gepubliceerd in het meest recente deel van "The Oxyrhynchus Papyri", een reeks die papyri van deze site publiceert.

Dure competities

Vandaag de dag staat omkoping van atleten of scheidsrechters in de sportwereld vaak in verband met weddenschappen of met pogingen om een atleet van een bepaald land een medaille toe te spelen.

In de klassieke oudheid kregen de winnaars van een wedstrijd soms aanzienlijke sommen geld, of ze kregen zelfs een toelage van hun thuisstad voor de rest van hun leven, zei Rathbone. Maar dat gold enkel voor de winnaar, wie tweede werd, kreeg absoluut niets. "In de klassieke competities is eerste eindigen het enige wat telt, geen zilver, geen brons", zei Rathbone aan Live Science.

Bovendien kostte de training van de atleten een behoorlijke duit. Atleten van rijke families konden zelf instaan voor de kosten, maar sportlui van minder rijke afkomst hadden vaak heel wat schulden bij hun trainers. "De trainer betaalt je eten, je onderdak en dergelijke voor je training, en dus krijg je schulden bij hem", zei Rathborne.

In een situatie waarin de winnaar alles krijgt en de verliezer niets, kunnen de beide partijen besluiten hun risico te verkleinen door de wedstrijd te verkopen. "Als je er vertrouwen in had dat je zou kunnen winnen, zou je er normaal gezien voor gaan", zei Rathborne. "Als je echter niet zeker was dat je zou winnen, kan je misschien je risico verkleinen door te zeggen; 'Dan heb ik op zijn minst de omkoopsom nog'."

Waarom een contract?

De onderzoekers vragen zich wel af waarom de trainers van de atleten een geschreven contract hebben opgesteld met hun overeenkomst. Rathbone noemt dat bizar en merkt op dat als een van de partijen zich niet zou houden aan de overeenkomst, het moeilijk zou zijn om de zaak voor een rechtbank te brengen.

Volgens Rathborne is er overigens iets vreemd aan de manier waarop het contract is opgesteld, wat er op wijst dat de betrokkenen niet zover zijn gegaan van een schrijver met kennis van  wettelijke zaken te raadplegen.

Hoewel dit het enige bekende geval is van een contract over een omkoping van atleten uit de oudheid, zijn er aanwijzingen in oude bronnen dat omkoping in sportwedstrijden niet ongebruikelijk was. Tegen de tijd van het Romeinse Rijk kwam het nog meer voor, naarmate de sportwedstrijden lucratiever werden.

"Er zijn bronnen die aantonen dat het in het Romeinse Rijk erger was geworden, naarmate er meer wedstrijden kwamen, en meer financiële beloningen, vooral dan de gemeentelijke toelagen", zei Rathborne. Zoals gezegd waren die toelagen betalingen van de thuisstad van de atleet, die wel heel hun leven konden voortduren, en uiteraard zeer in trek waren. 

Foto: Egypt Exploration Society

Meest gelezen