De mannen die Ranomi Kromowidjojo maken en breken

De carrière van Ranomi Kromowidjojo kent een paar geweldige pieken: het dubbele olympisch goud van Londen in 2012; fraaie afrondingen van gewonnen estafetteraces, zoals bij de Zomerspelen van van Peking in 2008; en vele titels in het korte bad (25 meter), het resultaat van haar ongelooflijke starts en keerpunten.

Maar de loopbaan van Kromowidjojo kent ook onvolkomenheden. Was er tussen 2012 en 2016 niet veel meer goud te behalen geweest? Nu, anno 2017, staat zij, pas 26 jaar oud en veel ervaring wijzer, voor de beslissing: gaat zij na de WK zwemmen verder? Blijft ze zwemprof? Of gaat ze een nieuw leven buiten het zwembad tegemoet?

Sinds ze twaalf jaar geleden debuteerde bij EK kortebaan is ze door vele mannen van advies voorzien. Soms liep dat goed, soms minder soepel. Bij wie zal ze te rade gaan na de WK zwemmen in Hongarije? In Boedapest jaagt ze vanaf zondag op medailles op vier afstanden: de 4x100 meter, de 50 en 100 meter vrije slag en de 50 meter vlinderslag.

Rudi Kromowidjojo - vader (1990 - heden)

+
Hij was de sensei van karateclub Ka-Zura. Hij leerde zijn dochter onbevreesd te zijn, onverschrokken naar voren te treden bij het non-contact karate. Hij, kind van Javaanse voorouders, durfde zelf nog altijd de jungle van Suriname in. Hij hield Ranomi voor haar doelen uit te spreken. Echtgenote Netty was voorzichtiger, maar van vader Rudi mocht Ranomi zeggen dat ze in Londen voor het olympisch goud op de 100 meter vrije slag ging.

Op afstand, op de tribune, leefde hij mee. Zijn signalen: vuist is kracht, duim omhoog is succes. Zij gaf een knipoog terug. 'Als het goed zit, zie ik het gauw', sprak hij vorig jaar. Hij kent zijn rol: 'Als ouders ben je in dienst van de topsporter. Er is geen andere rol. Als andere mensen denken dat het anders zit, jammer dan, maar deze jaren moeten wij er voor haar zijn. En sporten voor je ouders, dat moet je echt niet doen.'

-
Zijn Surinaamse kookkunst, waardoor Ranomi jarenlang een gevecht moest voeren om op topsportgewicht te blijven.

Jacco Verhaeren - coach en technisch directeur (2008 - 2012)

+
Na Jeanet Mulder, haar eerste coach van TriVia in Groningen, kwam met de verhuizing naar Eindhoven kampioenenmaker Jacco Verhaeren in 2008 in het leven van Ranomi Kromowidjojo. Hij was voor haar een goeroe. Zijn woord was waarheid. Hij leidde haar naar twee olympische gouden medailles.

'Ik had het geluk haar op het juiste moment te treffen', zei de huidige hoofdcoach van Australië deze maand nog. Hij wist haar topfit te krijgen nadat ze was getroffen door een hersenvliesontsteking in 2010.

Fitter dan in 2012 werd ze nooit meer gezien. Verhaerens aanpak is er een van relaxed ogen, maar zeer gericht werken aan de momenten die er toe doen: de grote toernooien. De rest is kinderspel.

-
De enorme focus op de Olympische Spelen werd overdreven. Andere toernooien telden nauwelijks. Gevolg, aldus Verhaeren, een motivatieprobleem: 'Als je bij de Spelen je droom hebt verwezenlijkt, gaan sommigen fris verder. Zo zit zij niet in elkaar.'

Marcel Wouda - jeugdcoach en coach (2012 - 2013)

+
Toen Kromowidjojo de opvolger van Jacco Verhaeren in 2013 na een jaar samenwerking - met als oogst één wereldtitel - aan de kant zette, bleef Marcel Wouda hoffelijk en onbaatzuchtig. Hij gaf haar gelijk. Als zij zich sociaal niet gelukkig voelde bij hem (er was 'geen klik' en er was 'geen plezier' aldus de zwemster), dan was het goed het bij een andere coach te proberen. Hij leidde zijn opvolger, Christiaan Sloof, zelfs op. In technisch opzicht is er volgens velen geen betere trainer dan Wouda.

-
Marcel Wouda is geen tweede Jacco Verhaeren. Diens Brabantse aanpak, met een lach en duidelijke taal, ontbreekt bij hem. Beroepsernst bleek geen pre. Sociaal talent ontbeert hij, hij is geen gezelligheidsdier. 'Ja, ik ben een serieuze man, niet van de grap en de grol', sprak hij. Alles was goed aan Marcel, zei Kromo in 2013, alleen de sociale factor, de gezelligheid, ontbrak. Zo kon ze het niet nog eens drie jaar volhouden, was haar overtuiging.

Christiaan Sloof - coach (eind 2013 - medio 2014)

+
De aanwezigheid van de pas 26-jarige assistent-bondscoach open water hield Ranomi Kromowidjojo in het Eindhovense zwembad. Ze beëindigde haar loopbaan na de breuk met Wouda niet. Ze vond zwemmen te leuk. Christiaan Sloof, slechts drie jaar ouder, maakte het gezelliger. Naar verluidt draaide hij, in zijn vrije tijd een hardcore Feyenoord-aanhanger, zelfs muziek in het zwembad. Ranomi was fan van hem. 'Chris heeft natuurlijk leiderschap.' Ze vergeleek hem met de jonge Jacco Verhaeren.

-
Sloof was onvoldoende gediplomeerd. Zijn schema's had hij aanvankelijk van hoofdcoach Wouda, die in Eindhoven zijn eigen ploeg trainde. Er was een gewapende vrede. Sloof moest haar in dertig maanden klaarstomen voor de Spelen, een onzalig plan. Hij kwam naar buiten met de mededeling dat ze te zwaar was. Na acht maanden zette de nieuw aangetreden interim-directeur, Joop Alberda, hem aan de kant. Hij vond de aanstelling een totale misgreep.

Pieter van den Hoogenband - Ex-vriend sportadviseur (2012 - 2014)

+
Niemand kon haar beter vertellen hoe het was olympisch zwemkampioen te zijn dan voormalig topzwemmer Pieter van den Hoogenband. Niemand wees er vaker op dat maar één ding in het zwemmen telt: olympische titels. Kromowidjojo kreeg eind 2012 een relatie met hem. Zij leek te profiteren van zijn inspirerende aanwezigheid en zijn ervaring. In woelig water, dat zich aandiende met de wisseling van de wacht bij haar coaches (van Verhaeren naar Wouda), leek hij een baken.

-
De twee stippelden een zwemtoekomst voor haar uit, waarbij met de nadrukkelijkheid die Van den Hoogenband eigen is een wijziging van coach besproken moet zijn. Hij was in het verleden ploegmaat van Wouda en had een duidelijk ander karakter: harder, doortastender. Het stevige besluit van Kromowidjojo met Wouda te breken was bedoeld om nieuwe motivatie aan te boren, maar het leidde tot grote onrust. Toen in 2014 Kromo's relatie met Van den Hoogenband eindigde, belandde zij in een crisis.

Joop Alberda - technisch directeur (2014 - medio 2016)

+
Net als Kromowidjojo een noorderling, met een eigenzinnige kijk op topsport. Hij bewonderde haar om haar successen, aan de hand van een coach (Verhaeren) die hij ooit, in 1997 als technisch directeur van NOCNSF, de vrije hand en een zak geld had gegeven om tot olympische zwemsuccessen te komen.

Alberda had grote ervaring op olympisch gebied en op de terreinen van volleybal, roeien en atletiek. Hij pleitte voor meer competitie door Nederlandse zwemmers die te vaak in trainingsbaden verbleven.

-
Hij bleef als interim aan voor een langere periode. In 2014 was zijn krediet bij Kromowidjojo al op, omdat hij haar gewenste trainer, Sloof, aan de dijk zette. Alberda kreeg niet eens meer een hand van haar.

Zijn beperkte zwemkennis werd hem voortdurend voor de voeten geworpen. Het ontbrak aan chemie tussen de ploeg en hem. Tussen teammanager Aad van Groningen en Alberda was er puur gif. Dat leidde tot een voortijdig vertrek in 2016.

Aad van Groningen - teammanager (2005 - 2016)

+
Beschermde Ranomi Kromowidjojo als geen ander. Was haast haar bodyguard. Hij sprak de Verhaeren-taal. 'Sjaak', zoals hij zijn vriend Verhaeren vaak noemde, bleef leidend in de aanpak van deze grote zwemkampioen. Dat viel niet te handhaven na diens vertrek naar Australië, waar hij sinds 2012 hoofdoach is. Regelneef pur sang deed alles voor de vrouw die volgens hem royaal boven het doorsneeniveau van het Nederlandse topzwemmen stond.

-
Van Groningen besteedde extreem veel aandacht aan Kromowidjojo. Toen zij bij de Europese titelstrijd van 2014 (Berlijn) ontbrak, deed hij afstandelijk en kritisch over de verrichtingen van anderen. Hij was niet de invoelende begeleider op dat moment.

Hij beschouwde zich als deskundiger dan de officiële baas, Alberda. Bij toespraken van zijn chef zat hij er hoofdschuddend bij. Van loyaliteit was geen sprake. Van Groningen ging naar de Spelen van Rio in 2016. Alberda werd, wegens het bedorven ploegklimaat, thuisgelaten.

Patrick Pearson - coach (medio 2014 - heden)

+
Deze 'driekwart Brit' is aan de rand van het bad de rust zelve. Pearson stroomde door van PSV naar het RTC in datzelfde Eindhoven, tot hij gevraagd werd in de zomer van 2014 om Kromowidjojo 'tijdelijk' te begeleiden. Het werd later een vast contract, omdat het contact tussen de twee zo goed bleek. Hij werkte aan haar techniek, 'een opfriscursus'. Pearson, een Hagenaar, gaf Kromowidjojo de ruimte zich mentaal te laten begeleiden door mentor Jeroen van den Brink. Zelf schoof hij ook aan in gesprekken, waarin het over spiritualiteit, flow en focus ging.

-
De jonge coach had beperkte ervaring. Hij kreeg de leiding omdat Alberda geen buitenlandse coach kon vinden. Hij had een lelijke uitglijder toen hij bij de EK in Israël, in 2015, nog eens inging op vragen over het vermeende overgewicht van Ranomi. Topfit worden, ergo zo 'droog' mogelijk afgetraind zijn, was een opdracht die te vaak uit zijn mond viel te noteren. Een gebrek aan vertrouwen, zei mentor Van den Brink later.

Ferry Weertman - olympisch kampioen en geliefde (2015 - heden)

+
De jonge zwemkampioen uit Naarden heeft Ranomi Kromowidjojo nieuw levensgeluk gegeven. De twee wonen sinds de Spelen van Rio samen. Ook daarom straalt zij weer plezier uit in het zwemwater, is de vaststelling van Jacco Verhaeren. Op basis daarvan zou ze na de WK niet hoeven te stoppen. Weertman is onverstoorbaar, de kalmte zelf. Hij heeft onafhankelijk van haar al gekozen door te gaan tot de Olympische Spelen van Tokio 2020.

Hij steunt, maar hij stuurt niet. Hij stond haar bij in Rio, toen Kromowidjojo twee zware nederlagen op de 100 en de 50 vrij moest verwerken. Na terugkeer uit Rio, zij reisde verplicht eerder af, was er niets meer van die teleurstelling bij haar te merken, bezwoer Weertman. Vooralsnog liggen in Eindhoven vier gouden medailles op één kussen. En niets en niemand komt ertussen.

-
Als stel in hetzelfde 'bedrijf' werken houdt het risico van irritaties in. Gelukkig delen ze niet dezelfde trainer. Weertman zweert bij Wouda, Ranomi bij Pearson.