'Als de baasjes het wilden, deed hij alles om het dier te redden'

In 2000 werd bij de 4-jarige hond van Peter en Annemarie Steinman uit het Noord-Hollandse Anna Paulowna schildklierkanker geconstateerd. De dierenarts in Schagen kon er, behalve een operatie, weinig aan doen. Maar... o ja, zij had wel een adresje in het verre Terneuzen. Daar hield dierenarts Johan de Vos zich al enige tijd bezig met kankerbehandelingen van honden en katten.

'We waren sceptisch, maar zeer gehecht aan de hond', zegt Peter Steinman. Het echtpaar maakte de lange reis naar Terneuzen, dat toen nog alleen met de veerpont te bereiken was. 'Het was een aardige man in wie we meteen vertrouwen hadden. Tien keer zijn we naar Terneuzen geweest voor chemotherapie van onze hond. Het dier is uiteindelijk 15 jaar oud geworden', zegt Steinman.

De Vos, die 6 april na een hartaanval overleed, was de bekendste kankerspecialist voor gezelschapsdieren in Nederland en mogelijk ook in Europa. Hij stond in 2002 aan de basis van het Nederlands KankerFonds voor Dieren (NKFD) dat nu jaarlijks via de nationale hondenwandeling en de nationale hondenlunch 'Hart voor kanker' geld voor kankeronderzoek bij dieren inzamelt.

Dankzij De Vos' pionierswerk is de oncologie van gezelschapsdieren maar ook van paarden veel verder gekomen. Soms kreeg hij laatdunkende reacties over zijn inspanningen voor kankerbehandelingen van dieren - vooral als de kans op genezing maar klein was - maar daar had De Vos geen boodschap aan. 'Vaak zijn huisdieren een volwaardig onderdeel van een familie', zegt zijn weduwe Cathy de Vos-Rooijakkers. 'En als de baasjes het wilden, deed hij alles om het dier te redden.' Zijn drie jaar jongere broer Peter de Vos, ook dierenarts, zegt dat Johan vooral met zijn schildklierkankerbehandeling van het hondenras Staande langharen ook het humane onderzoek vooruit heeft geholpen.

Johan de Vos werd geboren in Geldrop. Na het gemeentelijk lyceum in Eindhoven ging hij diergeneeskunde studeren aan de universiteit in Utrecht. Hij huwde in die tijd zijn jeugdliefde Cathy Rooijakkers, een verpleegkundige. Nadat hij in 1978 was afgestudeerd, werkte hij bij een dierenartsenpraktijk in Pijnacker, maar dat beviel niet. Hij besloot voor zichzelf te beginnen in Terneuzen, waar hij als dierenarts honden, katten en andere gezelschapsdieren als cavia's en hamsters behandelde, maar ook ratten en slangen.

Dierenoncologie

De Vos raakte gaandeweg gefascineerd door kankerbehandelingen. Omdat dierenoncologie in Nederland nog in de kinderschoenen stond, bezocht hij op eigen kosten congressen in de VS. De daar opgedane kennis paste hij toe in zijn eigen praktijk in Terneuzen, die bekendheid kreeg als 'De Ottenhorst', een diergeneeskundig centrum voor kankerbehandeling. Zijn werkzaamheden liepen uiteen van diagnostiek, chirurgie, chemotherapie tot radiotherapie.

Maurice Zandvliet, docent aan de Utrechtse universiteit en dierenoncoloog, zegt dat De Vos een gigantische naam was in zijn vakgebied. 'Hij was geen echte wetenschapper, maar hij deelde zijn praktijkervaring en maakte wetenschappelijk onderzoek mogelijk.'

Volgens zijn vrouw was De Vos volslagen bezeten van zijn vak. 'Tv keek hij nooit. Hij las ook weinig kranten of boeken over andere dingen. Eigenlijk vond hij discussies over andere zaken dan het vak banaal .' Behalve van het NKFD was De Vos oprichter en voorzitter van de Samenwerkende Diergeneeskundige Kankercentra (SDK) en oprichter van de World Veterinary Cancer Federation. Zijn praktijk in Terneuzen zal worden voortgezet door drie dierenartsen.