Kraftwerk hat es geschafft

Eerst het kommaneuken: tijdens zijn eerste van acht 3D-concerten racete Kraftwerk gisterenavond in Antwerpen door zijn debuutalbum Autobahn. De elektronicapionier speelde de niet eens zo lange plaat niet integraal, zoals aangekondigd, en sandwichte ze tussen een hoop greatest hits uit de rest van zijn – zo bleek nog eens – onverwoestbare oeuvre. Toegegeven, die hits waren evenzeer aangekondigd. Ook waar: we hadden Kraftwerk al ooit eens een greatest hits-set in 3D zien spelen, dus we keken zelf vooral uit naar wat ze zouden doen met de vijf nummers uit Autobahn.

Daar zit namelijk wel wat atypisch materiaal tussen, inclusief een viool en een fluit. Autobahn is – moet u weten – niet echt het eerste album van Kraftwerk. Oprichters Ralf Hütter en Florian Schneider hadden daarvoor met producer Conny Plank – een man die zijn naam op meerdere vlakken tegen had – al wat krautrock gefabriceerd en daar ook flink wat ‘echte instrumenten’ voor gebruikt. De geest van de drie naar eigen zeggen archeologische platen uit die vroege periode van Kraftwerk schemert nog door op Autobahn. Maar zoals de band zich altijd heeft verzet tegen een heruitgave van die eerdere albums, zo had Hütter – het enige overgebleven lid – gisterenavond weinig zin om een fluitist op het podium te roepen (of in zijn mainframe te pompen).

En het is niet dat we dat niet begrijpen – Kraftwerk heeft dáár zijn plaats in de geschiedenis niet aan te danken, en met onder meer Karl Bartos en Wolfgang Flür erbij zijn ze nadien ook een puur elektronische weg ingeslagen. Maar om archeologische redenen was het in feite wel interessant geweest om ze gisterenavond nét iets meer moeite te zien doen om – inmiddels meer dan veertig jaar na datum – te laten horen waar ze vandaan komen.

Maar tot daar het kommaneuken en de lichte teleurstelling van een fanboy, want het eerste van die acht concerten was niettegenstaande fenomenaal. Met dank aan Koningin Elisabeth, wier pas gerenoveerde zaal dan al geen turbinehal van Tate Modern mag zijn, iets zegt ons – mogelijk het vogeltje uit ‘Morgenspaziergang’ – dat ze een pak beter klinkt dan die turbinehal, waar Kraftwerk een paar jaar geleden er zijn volledige catalogus al eens eerder doorjoeg. Op een paar kleine technische mankementen na misschien: het geluid viel kort even weg, en de mix zat ook hier en daar niet helemaal goed. Maar dat lag natuurlijk niet aan de zaal, en nu zijn we weer aan het kommaneuken, want hadden we al niet gezegd dat het optreden fenomenaal was?

Dat lag enerzijds aan het feit dat Kraftwerk grossierde in songs die – een beetje zoals de Volkswagen Kever, die tijdens ‘Autobahn’ in 3D over de snelweg scheurde – tijdloos zijn. Maar anderzijds ook aan het feit dat Hütter er zijn hand niet voor omdraait om af en toe Sebastian Vettel aan het stuur te zetten en klassiekers als ‘Tour de France’ richting Berghain te sturen. Voor wie niets heeft met F1 of het ongure nachtleven in Berlijn: Hütter mag dan al zeventig zijn, hij behandelt zijn body of work niet als een mortuarium – iets waar Bartos en Flür hem ooit wel van beschuldigden, toen ze eind jaren 80 uit Kraftwerk stapten – en hij blijft sommige nummers herwerken. Met succes, overigens.

In zekere zin is dat ook wat Kraftwerk vandaag nog altijd zo’n monoliet maakt. Ja, het is waar: het is een eeuwigheid geleden dat de band nog écht iets nieuws heeft gemaakt, maar liever George Lucas die zijn eerste Star Wars-trilogie van nieuwe visuele effecten voorziet dan George Lucas die het spel naar de kloten helpt met zijn tweede Star Wars-trilogie. Voor wie dan weer niets met Ewoks en ander ruimtetuig heeft: beter deftig blijven upgraden dan in de waan verkeren dat je nog iets hebt toe te voegen aan het universum dat je hebt gecreëerd.

Want dat heeft Kraftwerk wel degelijk gedaan: een universum gecreëerd waar vandaag nog steeds elke elektronicaproducer schatplichtig aan is, en waaruit ook menig hiphopproducer de voorbije decennia heeft zitten graaien. Een deel van dat universum hebben Hütter en de zijnen gisterenavond onaangeroerd gelaten, zoals ‘The Model’ – niet hun meest grensverleggende nummer, maar wel hun grootste hit, dus waarom daar nog veel aan zitten frullen? Een ander deel hebben ze flink door de mangel gehaald, of de synthesizers erop zo loodzwaar gemaakt dat het 3D-beeld er door ons goedkoop brilletje wat flou begon uit te zien.

Hadden die 3D-visuals trouwens een meerwaarde? Euh, ja! Ook al oogde het effect met satellieten wier antennes de zaal inschoten soms wat gedateerd – geen serieuze filmmaker die zich vandaag nog aan dat soort effecten waagt – het zoog je nóg meer in wat eigenlijk al een beklemmend optreden was, met ‘Autobahn’, ‘Trans Europe Express’ en ‘Radio-Activity’ als hoogtepunten. Al waren er niet echt dieptepunten, en blijft ook die truc met de robotten tijdens ‘The Robots werken – de band laat zich dan vervangen door de telegeleide poppen die Hütter ten tijde van Computer World liet ontwerpen.

“Wir schaffen das”, riep een vrouw in het begin van de set - geen betere stad dan Antwerpen om dat te luidkeels declameren. En dat is precies wat Kraftwerk gisterenavond deed: sie haben es geschafft. Met respect voor hun oeuvre, voor hun rol als pionier, voor de professionele nostalgici in de zaal en uiteindelijk ook voor de fanboys.

Gezien op 20/5 in de Koningin Elisabethzaal, Antwerpen. Kraftwerk treed er nog op tot 23/5.