Warme nachten, slechte nachten: u kunt er maar beter aan wennen

Auteur Nick Obradovich vond inspiratie voor zijn onderzoek toen hij werkte aan zijn doctoraat politieke wetenschappen aan de University of California in San Diego. In oktober 2015 heerste daar een hittegolf. Obradovich slaagde er maar niet in deftig te slapen, lag te woelen en te draaien in zijn bed en vond 's nachts amper verkoeling. Ook op de campus merkte hij dat heel veel medestudenten er in die periode maar verfomfaaid én bovendien erg knorrig bij liepen. Wat hem leidde naar de vraag: heeft iemand al eens onderzocht of klimaatopwarming ook gevolgen heeft voor de slaap, en zo ja, welke zijn dat dan?

Het onderzoek is volgens de auteurs het tot nog toe grootste dat een link legt tussen onvoldoende slaap en ongebruikelijk warme temperaturen 's nachts, en dat in verband brengt met de verwachte opwarming van het klimaat. Gegevens van 765.000 Amerikanen, verzameld tussen 2002 en 2011 in een bevolkingsonderzoek naar gezondheid (de zogenoemde "Behavioral Risk Factor Surveillance Survey"), en gegevens over "slechte nachten" te wijten aan hoge temperaturen, werden gekoppeld aan weerdata. Op basis daarvan voorspelden de auteurs de effecten van de klimaatopwarming op slaap en slaapkwaliteit.

Belangrijkste conclusie: een abnormale stijging van de nachtelijke temperatuur met 1 graad Celsius vertaalt zich in 3 nachten van onvoldoende slaap per 100 personen per maand. Oftewel: als de nachtelijke temperatuur gedurende 1 maand 1 graad hoger ligt dan gemiddeld, komt dat overeen mer 9 miljoen slechte slaapnachten per maand voor de hele Amerikaanse bevolking, of 110 miljoen per jaar.

Om in slaap te kunnen vallen, moet je lichaamstemperatuur eerst zakken. Je bloedvaten in de huid zetten uit, waardoor meer warmte wegvloeit en je temperatuur dus daalt. Maar als je het warmer hebt, en je lichaamstemperatuur hoger is, werkt dat signaal dus niet. Met slechtere nachten tot gevolg. Een van de redenen waarom sommige slaapexperts aanraden om bijvoorbeeld niet meer intensief te sporten of een warm bad of douche te nemen, kort voor je gaat slapen.

Hoe ouder je wordt, hoe moeilijker het wordt voor je lichaam om zijn temperatuur te regelen. Oudere mensen hebben het dus sowieso al moeilijker om makkelijker in slaap te kunnen slapen. Denk ook bijvoorbeeld aan vrouwen in de menopauze, met het vervelende neveneffect van slapeloze, te warme nachten. Onderzoekers stelden iets gelijkaardigs vast: 65-plussers rapporteerden twee keer meer slechte nachten dan jongere volwassenen. 

Bovendien is het effect ook afhankelijk van de sociale status. Volgens de studie was het effect drie keer groter bij mensen met een inkomen lager dan 50.000 dollar per jaar. Wellicht verklaarbaar doordat armere mensen niet de middelen hebben om te investeren in bijvoorbeeld betere huisvesting of zaken als airconditioning.

Nick Obradovich werkt momenteel aan Harvard's Kennedy School of Governemnt en het MIT Media Lab. Als politiek wetenschapper onderzoekt hij onder meer de politieke gevolgen van klimaatveranderingen en de impact daarvan op mensen.

"Slaap en slaapkwaliteit zijn essentieel voor de menselijke gezondheid. Te weinig slaap maakt mensen vatbaarder voor ziektes en chronische aandoeningen, heeft ook gevolgen voor ons psychologische welbevinden en voor onze cognitieve vaardigheden", zegt Obradovich. "Wat onze studie toont, is dat niet alleen omgevingsfactoren een rol spelen bij verstoorde slaap, maar ook dat klimaatverandering de situatie nog erger kan maken."

Om de resultaten van deze studie te bevestigen, is nog meer en uitgebreider wetenschappelijk onderzoek nodig. Bovendien is het ook onmogelijk te voorspellen hoe de samenleving er over 50 of 100 jaar zal uitzien. Hoeveel mensen zouden dan bijvoorbeeld geen airconditioning hebben?

Hoe het ook zij, warme nachten, slechte nachten, het is een adagium waar we misschien aan zullen moeten wennen.