Stevig en structureel overwerken is ongezond

Amsterdam

Een uurtje eerder beginnen of nog even blijven om het werk af te maken. We doen het allemaal wel eens. Maar fanatiek en structureel overwerken is niet gezond. Bij werkweken van 55 uur of meer neemt de kans op een beroerte toe (met 33 procent). Bij zo’n werkweek is ook de kans op hart- en vaatziekten is iets verhoogd (met 13 procent).

Lange werkdagen vergroten ook de kans op spier- en gewrichtsklachten en bij vrouwen lijkt de kans op depressie en angststoornissen verhoogd als hun werktijden aanzienlijk langer zijn dan normaal

Er is enorm veel onderzoek naar het effect van overwerk op de lichamelijke gezondheid, maar helemaal eenduidig zijn de uitkomsten niet. In 2015 publiceerde The Lancet een analyse van 17 verschillende studies onder ruim zeshonderdduizend Europeanen, Amerikanen en Australiërs. Toen ook in deze omvangrijke, internationale studie een duidelijk verband werd gevonden tussen extreem overwerk en de kans op een beroerte en hart- en vaatziekten, bevestigde dat wat eerdere onderzoekers al hadden geconcludeerd: werkweken van 55 uur of meer zijn niet gezond, ook al blijft het gissen naar het mechanisme daarachter.

hart- en vaatziekten

Vermoedelijke verklaringen zijn dat mensen die vaak overwerken meer stress hebben, slechter eten, minder bewegen en minder aan sport doen. Lange werkweken gaan bovendien gepaard met kortere nachten, en het effect van te weinig nachtrust op de gezondheid is funest.

Wat de studie in The Lancet zo overtuigend maakt, volgens arbeidspsycholoog Irene Houtmans van TNO, is dat de relatie tussen (veel) uren werken en hart- en vaatziekten overeind bleef als alleen werd gekeken naar ziektegevallen die pas optraden na drie jaar. ‘Zo werden mensen die beginnende hart- en vaatziekten hadden (en om die reden minder uren gingen werken) eruit gefilterd.’

Recent bleek overigens dat ook hartritmestoornissen (boezemfibrilleren) vaker voorkomen bij werknemers die langdurig overwerken. Op elke 1000 werknemers met een 55-urige werkweek of meer, kregen vijf extra werknemers hartritmestoornissen, in vergelijking met werknemers die 35 á 40 uur werkten. Boezemfibrilleren verhoogt – via stolselvorming – de kans op een beroerte. Ook dit onderzoek (van de European Society of Cardiology) werkte met grote aantallen (85.000) werknemers die tien jaar lang werden gevolgd.

Wat een ‘gezond’ aantal werkuren is, is onbekend. Volgens de Nationale Universiteit van Australië wordt die grens nu vaak ten onrechte rond de 48 uur gelegd. Die norm is gebaseerd op ‘ouderwetse’ rolpatronen waarbij de man kostwinner is en thuis volop kan herstellen, omdat het huishouden en de kinderen worden verzorgd door zijn vrouw. Deze Australische onderzoekers, die 10.000 werknemers enquêteerden, vonden dat de mentale gezondheid verslechterde als de werkweek boven de 38 uur kwam (bij vrouwen) of boven de 43 uur (bij mannen).

Naar het effect van overwerk op de mentale gezondheid is nog weinig onderzoek gedaan. Volgens de Nederlandse arbeidspsychologe Debby Beckers van de Radboud Universiteit is overwerk niet per se slecht voor de psyche. ‘Als het vrijwillig is, betaald wordt en beperkt blijft tot pakweg vier uur per week, kan het geen kwaad. Integendeel, onder die omstandigheden gaan overwerk en werkplezier juist hand in hand’, aldus Beckers die in 2008 promoveerde op haar onderzoek naar overwerk. Beckers zag wel mentale problemen – zoals de kans op een burn-out – ontstaan als het overwerk niet vrijwillig was, niet betaald werd en er te weinig hersteltijd overbleef.

Zelfs depressies en angststoornissen worden in verband gebracht met lange werkweken. Volgens de Universiteit van Bergen (Noorwegen) heeft 7 procent van de werknemers die minder dan 40 uur werken, een depressie. Bij werknemers die meer dan 40 uur werken is dat het dubbele: 14 procent. Vooral vrouwen lopen een verhoogd risico, bleek uit deze studie met ruim 1300 deelnemers. Waarschijnlijk ontstaan die depressies en angststoornissen via het werk door oververmoeidheid. <