De wapenindustrie wrijft zich in de handen - Staes/Gielen

Eén ding is duidelijk voor onze militaire veiligheid: Donald Trump gewoon achternahollen is geen goede strategie. Niet voor vrede in de wereld en niet voor de Belgen. Maar als Donald Trump eist, knikt de NAVO braaf 'ja'.
opinie
Opinie
CHRISTOPHE LICOPPE

Willem Staes en Annemarie Gielen werken bij Pax Christi Vlaanderen.

Gisteren verzamelden NAVO-leiders in Brussel. De lidstaten spraken af om vanaf nu jaarlijks te rapporteren over hoe ze de komende jaren 2 % van hun bbp zullen investeren in Defensie. Er komt ook een NAVO-actieplan tegen terrorisme en de Alliantie wordt formeel lid van de Internationale Coalitie tegen Islamitische Staat.

De NAVO komt zo tegemoet aan de eisen van de Amerikaanse President Trump, die klaagde dat het “gebrek” aan Europese investeringen in Defensie ‘niet eerlijk is voor de Amerikaanse belastingbetaler’ en dat de ‘NAVO van de toekomst een grote focus op terrorisme en immigratie moet hebben’.

Maar heeft de NAVO wel nood aan méér uitgaven en een grotere rol in de strijd tegen terrorisme?

Irrationaliteit 2%-norm

Een nuchtere blik op de cijfers toont de irrationaliteit van de beruchte 2%-norm. NAVO-landen spenderen nu al elk jaar het duizelingwekkende bedrag van 881 miljard dollar aan militaire uitgaven. Ter vergelijking: Rusland gaf in 2016 69,2 miljard uit, dertien keer minder dan alle NAVO-landen samen.

Zelfs zonder de Verenigde Staten geven de Europese NAVO-landen nog steeds meer dan 3,5 keer zoveel uit als Rusland.

Op welke realiteit de 2% norm juist berust en hoe deze berekend werd, blijft een goed bewaard geheim. Als de NAVO sinds het einde van de Koude Oorlog elk jaar meer dan 3 keer zoveel uitgaf aan militaire uitgaven als Rusland, en het resultaat zou zijn dat we militair nog steeds zwakker staan, hebben onze beleidsmakers iets grondig uit te leggen. Het ontbreekt de NAVO dus niet zozeer aan meer middelen, maar wel aan meer efficiëntie en verantwoording.

Enorme militaire hamer

De NAVO-leiders beloofden Trump ook dat de NAVO een grotere rol zal spelen in de strijd tegen terrorisme. De debacles in Afghanistan en Libië tonen echter dat de NAVO niet geschikt is om zo’n strijd te voeren. De NAVO is en blijft een enorme militaire hamer die overal een spijker in ziet en niet in staat is om duurzame oplossingen uit te werken voor complexe conflicten en veiligheidsuitdagingen.

VN-vredesoperaties zijn hiervoor veel beter geschikt. In alle grote hedendaagse oorlogen die zich afspelen in de Europese periferie is er nood aan een enorme stabilisatie-inspanning. Als men erkent dat de VN een belangrijke rol zal moeten spelen in de stabilisatie van deze landen, moet de VN ook uitgerust worden om effectief op te kunnen treden.

Politieke goodwill

België wordt ondertussen zwaar onder druk gezet om de militaire luchtoperatie in Syrië en Irak met zes maanden te verlengen. In regeringskringen klinkt het dat dit overwogen moet worden om politieke goodwill te creëren bij de NAVO-bondgenoten en om van het NAVO-strafbankje te geraken.

Hoe België ondertussen concreet bijdraagt aan een politieke oplossing voor Syrië en Irak, bijvoorbeeld via de bestaande Europese strategieën voor deze landen, komen we niet te weten. Net zoals het aantal mogelijke burgerslachtoffers of een formele evaluatie van de huidige missie geheim blijft.

Impact op België

In eigen land is de discussie over de toekomst van het leger in hetzelfde bedje ziek: méér uitgeven, zonder erbij te vertellen wat we hier juist mee hopen te bereiken. Zo wil België 15 miljard euro spenderen aan de aankoop van 34 nieuwe gevechtsvliegen, terwijl er op Europees niveau al een overcapaciteit aan gevechtsvliegtuigen bestaat. Geld dat we niet hebben, investeren in een capaciteit waar geen nood aan is, il faut le faire.

Dat nieuwe gevechtsvliegtuig zal wellicht de Amerikaanse F35 zijn, zodat de Amerikaanse kernwapens in Kleine Brogel hier nog wel even kunnen blijven liggen. Dat de F35 hopeloos achter ligt op schema, allerlei technische mankementen vertoont, veruit het duurste toestel is, en dat België ondertussen historische VN-onderhandelingen over een kernwapenverbod naast zich neerlegt, doet er dan allemaal even wat minder toe. Trump plezieren, het mag wat kosten.

België zal vanaf nu ook jaarlijks moeten rapporteren over de belofte om meer te investeren in Defensie. In de NAVO-slotverklaring werd verduidelijkt dat dit gaat om cash, militaire capaciteiten en bijdragen aan specifieke operaties.

Dat laatste creëert een pervers effect: elke bijdrage aan een militaire interventie levert goede punten op van de NAVO-meester, ongeacht de vraag of die militaire interventie ook maar iets bijdraagt aan duurzame vrede. De wapenindustrie wrijft zich in de handen.

Trump beschikt

Een rationeler politiek en publiek debat over zin en onzin van de NAVO is dringend nodig. In plaats van blind te focussen op méér middelen, zouden de NAVO-landen er beter aan doen zich af te vragen hoe ze de huidige enorme uitgaven efficiënter kunnen inzetten.

Er moet ook dringend meer geïnvesteerd worden in collectieve veiligheidsorganisaties als de VN en de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE). Organisaties als de NAVO zijn niet geschikt om buitenlandse interventies uit te voeren, en staan volledige nucleaire ontwapening in de weg.

Hopelijk kunnen we het daar de komende weken, na alle Trump-mania, ook even over hebben. Eén ding is immers duidelijk: Trump gewoon achternahollen is geen goede strategie.

Meest gelezen