De week in wetenschap: Gulzige apen, harige hobbits en een humeurige vleermuis

1. Reis naar het middelpunt van de cel

Ja: microscopist Eric Betzig is best leuk bezig. Twee weken geleden deelde de Amerikaan nog de Nobelprijs voor de chemie, vanwege zijn bijdrage aan microscopen die priegelig kleine structuurtjes in levende cellen in beeld brengen. Maar het échte werk moest nog komen. Deze week beschrijft Betzig een techniek om die vaak razendsnel bewegende onderdelen in actie te zien - ze te filmen.

Je mond valt ervan open. Op de twintig filmpjes die Betzig en zijn collega's online hebben gezet, zien we onder meer wormenspiertjes samentrekken, T-cellen een infectie bestrijden en vliegenembryo's tot ontwikkeling komen. Ongelooflijk.

Hieronder enkele filmpjes. In respectievelijke volgorde: T-cel bestrijdt een infectie, samentrekkende spiercellen in een wormenembryo en wiebelende uitsteeksels buiten op een kankercel.

2. Chimpansee komt uit de kast

Vooruit, nog een filmpje. Een koddig gezicht natuurlijk, zoals het al snel een beetje koddig is als het om mensapen gaat. Maar wat we hier zien is best bijzonder: in Oeganda heeft men chimpansees betrapt die ervandoor gaan met maïskolven van de akker.

Omdat de mens steeds verder oprukt, hebben de arme dieren geen keuze, zeggen biologen dan in het gebruikelijke natuurbehoud-jargon. Apen zijn van zichzelf namelijk geen nachtdieren.

Je kunt ook denken: wel zo gemakkelijk als ze een veld met maïskolven voor je deur zetten; ik zou het ook doen, als ik een aap was. Het toont aan dat dieren heus niet passief blijven zitten als ze in de problemen komen - maar hun gedrag soms aanpassen.


Lees verder...

3. Intussen, in de oudste Man Cave ter wereld

Toen onze correspondent Michel Maas voorstelde om zelf eens te gaan kijken in de Indonesische grotten waar twee weken geleden de oudste grottekeningen ter wereld werden ontdekt, was ik sceptisch. Kom zeg, daar kom je heus niet zomaar binnen.

Maar al snel werd duidelijk dat ik me had vergist in Indonesië: natuurlijk was de grot gewoon open, met hele schoolklassen tegelijk dromde men naar binnen. Niet goed voor de broze, unieke grottenkunst natuurlijk; in Europa zouden we het anders doen.

Aan de andere kant: de natuur kwam er toch ook al binnen. Toen Maas er was, kreeg hij het aan de stok met een humeurige vleermuis. Die nota bene met zijn nageltjes aan de bijzondere 40 duizend jaar oude tekeningen hing. Weet zo'n vleermuis veel.

Lees verder...

4. De hobbit, revisited

Deze week was het tien jaar geleden dat op het Indonesische eiland Flores een merkwaardig ogende, verdwergde oermens opdook die tegelijk leefde met de moderne mens - en toch gewoon een primitieve aapachtige oermens was.

De 'belangrijkste fossiele ontdekking van onze generatie', memoriseerde wetenschapsblad Nature deze week. Onthutsend: je mag zelfs niet helemaal uitsluiten dat de Floresmens een verre nazaat is van de rechtoplopende Afrikaanse aapjes waarvan alle latere menssoorten afstammen, schreef de Brit Chris Stringer. Een waanzinnige gedachte.  

Lees verder...

5. Waarom wat u weet vaak niet klopt

Tenslotte nog het meest gelezen interview deze week, met epidemioloog John Ioannidis. In bijlage Sir Edmund stelde de Amerikaanse Griek onder meer vast dat in sommige wetenschappelijke vakgebieden liefst 99 procent van de onderzoeksuitkomsten bij nadere inspectie helemaal niet klopt.

Dat krijg je ervan als je als wetenschapper de toevalsdrempels te soepel afstelt, gretig bent om te scoren, verkennend onderzoek verhaspelt met veel secuurder toetsend onderzoek - en nog zo wat redenen.

Ontluisterend, en verplichte kost voor studenten, reageerde meer dan een lezer. Als u het interview nog niet heeft gelezen, doet u het vooral alsnog.

Lees verder...