Waarom John McCain wraak neemt op president Trump

Het begin van de week zag er nog helemaal anders uit. Toen senator John McCain naar de Senaat terugkeerde om te stemmen over het uitkleden van Obamacare, kreeg hij een staande ovatie van beide partijen (al was er ook tandengeknars te horen bij de Democraten omdat hij überhaupt het debat liet openen). Hij werd ook veel lof toegezwaaid door de president. Trump omschreef hem als "een dappere Amerikaanse held". Enkele dagen eerder lag McCain immers nog op de operatietafel voor de behandeling van zijn hersentumor.  

Dapper is de senator in elk geval geweest afgelopen nacht, toen hij samen met twee andere Republikeinse senatoren het plan van Trump kelderde om Obamacare uit te kleden. Meteen volgde een nieuwe tweet van de president, waarin hij schreef dat McCain het Amerikaanse volk had teleurgesteld.

Speelde zijn gezondheidstoestand als kankerpatiënt een rol bij zijn beslissing? Dat is wellicht stof voor zijn memoires. Maar McCain heeft in elk geval de genadeslag gegeven aan één van de belangrijkste verkiezingsbeloftes van een president die al veel langer zijn tegenstander is.

McCain en Trump mogen dan wel officieel partijgenoten zijn, in de campagne voor de voorverkiezingen veroorzaakte Trump heel wat ophef door in een tv-interview te stellen dat McCain geen echte oorlogsheld is. "Was hij een oorlogsheld omdat hij gevangen werd genomen? Ik heb het meer voor mannen die zich niet laten vangen." McCain verbleef tijdens de Vietnam-oorlog vijf en een half jaar in een beruchte gevangenis waar hij ook gemarteld werd.

McCain staat bekend om zijn olifantengeheugen en heeft Trump dit nooit echt vergeven, ook niet toen hij genomineerd werd als Republikeinse presidentskandidaat en het uiteindelijk ook haalde van Hillary Clinton. McCain was trouwens zelf tweevoudig presidentskandidaat. Hij verloor in 2000 van George W. Bush in de voorronde en in 2008 van Obama.

De senator heeft zijn kritiek op president Trump ook nooit onder stoelen of banken gestoken. Zo noemde hij twee weken nadat de miljardair zijn intrek had genomen in het Witte Huis de regering Trump al "een chaotisch boeltje". De uitvallen van Trump tegen de pers vond hij meer passen bij het gedrag van een dictator.

(lees verder onder de foto)

De Democraten hielden zich vannacht in om niet op de tafels te dansen en McCain op handen te dragen. Maar buiten het Capitool werd McCain gevierd door de honderden betogers die hun stemmen hadden hees geschreeuwd. Toch mag de beslissing van McCain geen grote verrassing zijn.

McCain wordt immers een RINO genoemd, een Republican In Name Only. Een scheldwoord of een geuzennaam? Het hangt ervan af hoe je het bekijkt. Een Republikein die net zo goed een Democraat had kunnen zijn. Of een onafhankelijke.

Zo erkent hij dat de klimaatopwarming wel degelijk een bedreiging vormt. Hij was ook één van de architecten van de immigratiehervormingswet, samen met Democratisch senator Ted Kennedy, zijn compagnon de route. De wet raakte nooit goedgekeurd. Maar als gewezen militair en buitenlandspecialist staat hij ook bekend als een van de haviken die vaak voor hard Amerikaans militair optreden pleit.

John McCain is vooral één van de laatste Amerikaanse politici die niet vanuit de partijpolitieke loopgraven aan politiek doet, maar kiest voor een oplossing waar beide partijen mee kunnen leven. Op die manier motiveerde hij ook zijn tegenstem vannacht: "Het grote probleem van Obamacare was dat het door de Democraten door het parlement is gejaagd zonder de Republikeinen. Die vergissing mogen we niet nog eens maken. Het is aan beide partijen om samen opnieuw hun huiswerk te doen."

(lees verder onder de foto)

Dat beide partijen eruit geraken is wellicht een ijdele droom, maar mogelijk waren we vannacht getuige van de laatste grote heldendaad van John McCain. Maandag vliegt hij terug naar zijn thuisstaat Arizona om een intensieve chemokuur te ondergaan, in de hoop om de agressieve hersenkanker te doden.

De vraag dringt zich op wat er gebeurt als McCain niet meer in staat is om naar de Senaat terug te keren, moet aftreden of erger, wat als hij de behandeling niet overleeft? McCain won vorig jaar op zijn tachtigste zijn zesde termijn als senator, en zou normaal tot 2022 in Washington zitten.

Wanneer een senator zijn termijn niet kan uitdoen, is het aan de gouverneur van Arizona om zijn opvolger aan te duiden (en dat kan ook de gouverneur zelf zijn). Volgens de lokale wetgeving moet dat opnieuw een Republikein zijn die vervolgens een grote kans maakt om herverkozen te worden in 2022. Maar mogelijk kan de gouverneur een "tijdelijke" opvolger aanduiden, waardoor het in 2018 tot een verkiezing van twee nieuwe senatoren in Arizona kan komen, vermits de termijn van die andere Republikeinse senator Jeff Flake dan ook eindigt. 

Momenteel hebben de Republikeinen een heel krappe meerderheid in de Senaat, met 52 senatoren op 100. De kiezers van Arizona hebben dus in 2018 de sleutel in handen om te bepalen of de Senaat Republikeins blijft of niet. Arizona stemt weliswaar traditioneel Republikeins, dus dat zou normaal gezien geen probleem mogen zijn. "Normaal" is echter niet meer normaal in deze Trump-tijden.

Heel wat kandidaten die in aanmerking komen voor de opvolging van McCain behoren tot de conservatieve vleugel van de Republikeinse partij. Als een van hen het haalt, is de kans groot dat die zich zal aansluiten bij de rest van de conservatieven. En dat kan wel degelijk grote gevolgen hebben. Dan is het niet onwaarschijnlijk dat een gelijkaardige stemming zoals die van vannacht uitdraait in het voordeel van de president. Het mag dus niet verbazen: de aasgieren cirkelen alvast boven het Capitool in Washington.