Criminologen Brice De Ruyver en Cyrille Fijnaut weigeren de onderzoekscommissie naar de aanslagen in Brussel bij te staan als experten. Dat hebben ze aan Kamervoorzitter Siegfried Bracke (N-VA) en commissievoorzitter Patrick Dewael (Open VLD) weten. Woensdag zullen meerderheid en oppositie de kwestie in het Bureau van de Kamer bespreken.

De nakende aanstelling van De Ruyver en Fijnaut deed vorige week de wenkbrauwen fronsen bij enkele parlementsleden. De Ruyver was destijds immers veiligheidsadviseur van voormalig premier Guy Verhofstadt (Open VLD) en tekende mee de grote politiehervorming uit, terwijl Fijnaut deze regering hielp met haar kadernota Integrale Veiligheid.

Consensus bleek dan ook niet mogelijk, toen de kwestie vorige week aan bod kwam. De PS stemde tegen de aanstelling van de experts, de rest van de oppositie onthield zich.

“Zéér ondermaatse gang van zaken”

Maar die plooien leken intussen gladgestreken. Dewael had immers elk van de experts afzonderlijk gehoord en daarover feedback gegeven aan de commissieleden, nadat die de experts maandag zelf vragen konden stellen achter gesloten deuren. Naar verluidt waren daar wel kritische vragen bij van de PS, de rest van de oppositie en van meerderheidspartij CD&V, maar van een echte clash was volgens verschillende betrokkenen geen sprake.

De commissiezitting viel echter niet in goede aarde bij de Nederlandse criminoloog Fijnaut. “Met name de zéér ondermaatse gang van zaken in de vergadering met de Commissie gisteren heeft mij niet het nodige vertrouwen gegeven dat ik in voldoende sereniteit en op het gewenste hoge niveau mijn expertise op het vlak van terrorisme en terrorismebestrijding kan inzetten voor een behoorlijke uitvoering van de zeer belangrijke taak waarvoor deze Commissie staat”, stelt hij in een mail die de VRT kon inkijken.

“Onvoldoende gedekt”

Fijnaut voelde zich bovendien onvoldoende gedekt door commissievoorzitter Dewael, schrijft hij nog. “De oppositie stelde voortdurend onze integriteit ter discussie. Het is onaanvaardbaar dat zoiets gebeurt. De voorzitter heeft dat laten gebeuren. Dat betekent dat wanneer het écht moeilijk wordt in zo’n commissie dat je niet het gevoel hebt dat je als expert voldoende rugdekking krijgt van je voorzitter.”

Dewael zelf bevestigt slechts kort de afwijzing van beide experts. Woensdag zal het Bureau - waarin meerderheid en oppositie vertegenwoordigd zijn - de kwestie bekijken en op zoek gaan naar vervanging.

Commissie verrast

Verschillende commissieleden - van meerderheid én oppositie - reageren intussen erg verrast op het plotse njet van Fijnaut en De Ruyver. "De heren professoren zouden toch moeten weten dat in zo een zitting alle vragen gesteld moeten kunnen worden", klinkt het. "Ik betreur dat ze zich een probleem hebben laten aanpraten dat ze niet hebben, zoals duidelijk blijkt uit hun staat van dienst", vult men elders aan. "Al begrijp ik ook dat experts maar kunnen werken als ze het gevoel hebben dat ze gedragen worden door de hele commissie."

Dat de Nederlander Fijnaut geschrokken zou zijn van de Belgische politieke zeden en gewoonten, vinden de meeste commissieleden moeilijk te geloven. Hij stond immers al eerder Belgische onderzoekscommissies bij, zoals die naar de Bende van Nijvel. Al had PS-fractieleider Laurette Onkelinx gerust wat minder fors kunnen zijn, merkt een betrokkene nog op.En het gebrek aan steun van Dewael? "Als een voorzitter op zo'n moment oppositieleden met kritische vragen zou muilkorven, dat zou pas een schande zijn", oordeelt een betrokkene. Ook elders wordt de rol van Dewael niet in vraag gesteld.