Festival biedt podium aan mensen met en zonder beperking: "Iedereen mag dromen van meer"
Niemand is ooit te oud, te jong, te klein of te onhandig om te dansen. Tijdens het Oostendse buitenfestival Dansand! nodigt choreografe Lisi Estaras dan ook het publiek uit op een inclusief dansfeest. Zo ook de dansers met (en zonder) beperking van Platform-K.
Het feest draagt de naam van de voorstelling waarmee Estaras en de dansers van danswerkplaats Platform-K vorig seizoen de zalen veroverden. De Argentijnse choreografe ging voor Monkey Mind aan de slag met twee dansers zonder en drie met het syndroom van Down. Ze ontwikkelden bewegingsmateriaal volgens de methode van de monkey mind – een boeddhistische mindset waarbij je gedachten wild als een aap in het rond springen. Estaras gebruikte de associatieve methodiek al verschillende keren, maar paste die in Monkey Mind voor het eerst toe op dansers met een beperking. “Ik was er nieuwsgierig naar,” vertelt de choreografe, “maar ook bang. Ik had geen doorgedreven kennis over mensen met het downsyndroom. Maar uiteindelijk besloot ik met hen om te gaan zoals met professionele dansers, waarbij je evengoed rekening moet houden met hun specificiteiten.”
Het resultaat is dat elke danser schittert, op zo’n manier dat het onderscheid tussen dansers met en zonder beperking niet onzichtbaar wordt, maar wel irrelevant. Dat is waar het om gaat bij inclusieve dansvoorstellingen, knikt Inge Lattré. “Onze dansers zitten heel hard in hun lichaam,” zegt de artistieke coördinator van Platform-K, “en in het hier en nu. Daarmee brengen ze een andere kleur en sfeer binnen in een repetitieproces – complementair aan de vaak cerebrale insteek van de reguliere dansscène. De dansers met een beperking spiegelen zich aan de professionals, ze pikken van hen techniek en experiment op.”
‘Als je mensen met danstalent au sérieux neemt, mag je hen niet pamperen. Je moet net hun wereld groter maken'
Waar de professionele omkadering de dansers met een beperking fysiek en mentaal emancipeert, injecteert de aanwezigheid van hun ‘andere’ lichamen de scène ook met nieuwe impulsen. Dat mensen met een beperking doorstomen naar reguliere producties en gezelschappen is dus wederzijdse winst.
Professionaliteit vereist
Maar om tot die win-winsituatie te komen volstaat het niet de dansers met een beperking ‘zomaar’ op scène te zetten – hun ‘zijn’ maakt hen nog niet tot danser. “Ook zij moeten hun danstaal verrijken met techniek”, stelt Lattré. “Dat is hard werken, en daarin verschillen ze niet van dansers zonder beperking.” De artistieke lat ligt hoog: alleen mensen met talent kunnen doorstromen. Platform-K organiseert geen sympathieke dagbesteding, maar professionele dansresidenties. Lattré: “Als je mensen met danstalent au sérieux neemt, mag je hen niet pamperen. Je moet net hun wereld groter maken. Wij worden opgevoed met de vanzelfsprekend gedachte dat we iets kunnen bereiken als we er een inspanning voor leveren. Mensen met een beperking daarentegen worden in onze samenleving ‘verzorgd’ en moeten netjes blijven waar ze zijn. Ze mogen niet dromen van meer.”
Het doorbreken van die status-quo is waar het in een democratie om gaat, zegt Bart Rogé, directeur van kenniscentrum Demos. “Van minderheden wordt in onze democratie toch vooral verwacht dat ze zich aanpassen aan een dominante norm”, zucht Rogé. “Als dat niet lukt willen we ze in het beste geval wat helpen. Ze vertegenwoordigen zelden zichzelf. Een van de manieren om dat te doorbreken is door hen letterlijk een podium te geven – via de kunsten, bijvoorbeeld.” In een ideaal scenario maakt Platform-K zichzelf binnen afzienbare tijd overbodig omdat de danswereld inclusief is geworden. De Vlaamse Overheid leek daar ironisch genoeg op te anticiperen, want in juni vorig jaar verloor Platform-K zijn subsidies. Daardoor is er vandaag geen enkele structureel erkende dansorganisatie meer die werkt met mensen met een beperking. “Dat is een democratisch deficit”, zegt Rogé.
'Van minderheden wordt in onze democratie toch vooral verwacht dat ze zich aanpassen aan een dominante norm'
De ploeg besliste desondanks om door te gaan met lokale subsidies én met de warme steun van coproducenten en particulieren. In de toekomst staan samenwerkingen met bekende namen als Benjamin Vandewalle en Jan Martens op stapel, Monkey Mind gaat nationaal en internationaal op tournee, en nu zaterdag is er natuurlijk het Monkey Mind Feest in Oostende. Platform-K lijkt niet direct van plan om uit het landschap te verdwijnen.
Drie tips uit het Dansand!-programma vindt u hier.
Op 1/7 aan KAAP/Vrijstaat O, Oostende. Monkey Mind speelt er later ook op Theater Aan Zee. Het festival Dansand! loopt van 29/6 tot 2/7. dansand.kaap.be