Is de liefde tussen Trump en Poetin al over? - Marijn Trio

Dmitri Kiseljov, ook wel bekend als de ‘hoofdpropagandist van het Kremlin’, besteedde zondagavond in zijn wekelijkse nieuwsshow nauwelijks een woord aan Donald Trump. Kremlingezinde kranten roepen op om de liefdesaffaire met Trump te verbreken. Wat is er aan de hand? Is de relatie al voorbij, nog voor ze goed en wel begonnen was?

“Geen Trump meer!” Dat is kort samengevat de opdracht die Russische staatsmedia vorige week kregen van het Kremlin. Volgens de (Kremlin-kritische) Russische journalist Konstantin von Eggert kregen de medewerkers van televisienetwerk VGTRK, waartoe enkele van de grootste nieuwzenders behoren, de opdracht om de berichtgeving over Trump op een lager pitje te zetten. Sindsdien is het opvallend stil over Trump in de nieuwsbulletins. Van de ene dag op de andere was het gedaan.

Of het er wat mee te maken heeft of niet, het moet alleszins geen leuk besef geweest zijn voor de Russische president Poetin dat hij voor het eerst in zes jaar tijd niet de meest besproken persoon in de Russische media was. In januari ging Trump met die eer lopen. Zijn naam werd maar liefst 202.000 keer genoemd. Poetin moest het stellen met amper 147.000 vermeldingen.

De Trumpomanie liep zo de spuigaten uit, dat een van de meest patriottische pro-Kremlinbewegingen NOD (Nationale Bevrijdingsbeweging) vorige week voor de deur van een nationaal persagentschap stond te betogen. Ze wilden minder Trump op tv. En dat kregen ze.

Want bij het Kremlin dringt het besef stilaan door dat het de hooggespannen verwachtingen van Trump misschien moet temperen. Vorige week was dan ook een bewogen week voor de Amerikaans-Russische relaties. Het Witte Huis heeft de collega’s in Moskou meermaals diep teleurgesteld.

Het begint met de Amerikaanse Nationale Veiligheidsadviseur Michael Flynn die aan de deur wordt gezet. Flynn werd gezien als de meest Russischgezinde medewerker in het Witte Huis. En dan nog op een cruciale positie, met directe toegang tot president Trump.

Maar Flynns contacten met Rusland, en zijn leugens daarover, doen hem de das om. Russische politici zijn ontzet. Ze zien zijn ontslag als een poging om de relaties tussen de VS en Rusland te schaden. Sommigen zien het zelfs als het bewijs dat ook de nieuwe administratie van Trump al van kop tot teen doordrongen is van haat voor Rusland.

De fatale klap komt een paar uur later, wanneer Trumps woordvoerder Sean Spicer duidelijk maakt dat de president verwacht dat Rusland de Krim teruggeeft aan Oekraïne.

Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken kan daar niet mee lachen. Een misnoegde woordvoerster laat weten dat Rusland “zijn eigen grondgebied niet afstaat”. Rusland annexeerde de Krim in 2014, maar zo goed als geen enkel land ter wereld erkent het schiereiland als Russisch grondgebied.

Vjatsjeslav Volodin, voorzitter van de Doema en een naaste medewerker van president Poetin, reageert geschokt en verbolgen. “De Amerikaanse president moet zijn verkiezingsbeloftes nakomen,” zegt Volodin in het parlement, en daarbij hoort volgens hem de erkenning van de Krim als Russisch gebied.

Maar van al die zaken krijgen de Russen op tv zo goed als niets te zien. Het Trump-verbod wordt snel en trouw nageleefd. De journaals op de staatsomroepen besteden bijna geen aandacht aan de politieke strubbelingen in het Witte Huis.

En ook Dmitri Kiseljov, de propagandist in zijn eigen zondagse nieuwsshow steevast de mening van het Kremlin verkondigt, maakt zondagavond nauwelijks een woord vuil aan Trump. Het ontslag van Flynn, de Amerikaanse terechtwijzing over Oekraïne en de Krim, de bizarre persconferentie van Trump: het komt allemaal niet aan bod.

Nochtans heeft Kiseljov de voorbije maanden zo zijn best gedaan om de Russen duidelijk te maken dat Trump anders is dan de andere Amerikanen die in zijn show altijd als de grote vijand worden afgeschilderd.

Toch wordt Trump niet enkel verzwegen, er komt stilaan ook kritiek. Het middagnieuws op staatszender Rossija 24 besteedde zelfs een item aan de vreemde uitspraak van Trump over “wat er gisteravond gebeurd is in Zweden.”

Trump wilde daarmee wijzen op het gevaar van migranten en vluchtelingen, maar werd het onderwerp van spot op sociale media. De Russische tv zette met plezier de grappigste tweets op een rijtje. En dat terwijl vorige week in een Russische talkshow een panel zich nog in bochten wrong om duidelijk te maken dat de satirische sketches op de Amerikaanse televisie over Trump niet door de beugel kunnen.

Lees verder onder de foto.

Het groeiende ongenoegen over Trump blijkt vooral in de Russische kranten. “Je moet al dronken zijn om de gedachtegang van Trump te kunnen volgen.” Of nog: “Het is tijd om een einde te maken aan onze liefdesrelatie met Trump.”

En het ultranationalistische parlementslid Vladimir Zjirinovski, die voor de camera’s van de wereldpers flessen champagne ontkurkte toen Trump de verkiezing won, krabbelt ook al terug. In een kranteninterview zegt hij dat hij nooit heeft geloofd dat Trump een vriend van Rusland zou worden. “Nooit zal Amerika onze vriend zijn, wij zijn twee concurrenten, en zullen elkaar altijd met achterdocht bekijken.”

Voor de Russen lijkt Trump niet langer ‘een van ons’ te zijn. De gehoopte handreiking komt er voorlopig niet. En het Kremlin probeert via de media de verwachtingen van de Russen dan maar te temperen. Na het ontslag van Flynn is het volgens journalist Konstantin von Eggert duidelijk dat in de VS alle contacten met Moskou toxisch zijn geworden.

Het Kremlin lijkt zich klaar te maken om de gespannen verhouding met Washington van de afgelopen jaren gewoon voort te zetten. De pro-Trumpmachine valt stil. Nu is het afwachten of het oude vijandbeeld van de VS, dat enkele weken in de kast was gestopt, weer wordt bovengehaald.

Keren we terug naar het extreme antiamerikanisme op de Russische tv, zoals de voorbije jaren met president Obama? Het zou alleszins een strategie kunnen zijn van president Poetin. Volgend jaar zijn er presidentsverkiezingen in Rusland. De VS afschilderen als vijand die de Russische soevereiniteit bedreigt, werkt goed.

Zeker in economisch mindere tijden kan dat verantwoorden waarom Rusland zich tegen die vijand moet wapenen en de burgers opofferingen moeten doen. Het beeld van Rusland als versterkte burcht doemt weer op.