Disruptieve politici? Oké, maar dan met een vluchtplan graag

‘Disruptief’. Een buzzwoord dat ontwrichtende opschudding, uit de hengsels lichten moet verbeelden. Op ‘disruptials’ accelereert innovatie in superlatieven. Hipper, harder dan ouderwetse vernieuwing. Geen wind van verandering, maar een orkaan. Geen nieuwe bril, het kijken zelf heruitgevonden. Disruptief denken is all over. Chaos om orde te herijken. Als we maar zelf blijven zitten uiteraard.

CdH-voorzitter Benoît Lutgen heeft in Bastenaken wellicht zo’n workshop meegemaakt. Op zijn post-it tekende hij een bom. Buiten de lijntjes, vanzelfsprekend. Geen, zo blijkt, lasergestuurd precisieprojectiel. Maar een tapijtbombardement. Alleen zat de wind tegen. Als Lutgen een spelletje wil spelen, doen zijn conculega’s mee. Het soort dat het door Publifin, Kazakhgate, Optima, intercommunales en ander onheil geteisterde volk nog meer van de politiek dreigt af te keren. Al die schandalen kunnen een populistische golf aanjagen. Lutgen wou de antipolitiek met een andere, ethische disruptieve politiek bestrijden.

Het kan nog steeds, dat deze crisis de ommekeer van politieke zeden en gebruiken inluidt. Het resultaat van deze uitputtingsslag is nog niet te voorspellen. Weinig is ondenkbaar, ook dat PS en MR elkaar vooralsnog vinden. Lutgen riep na decennia stilzwijgende instemming plotsklaps "drain that swamp", maar zijn collega’s zijn al even cynisch.

Ze weten dat er meer is dan enkel populaire verontwaardiging. Het cdH, dat in een existentiële crisis raakte, wil zijn electorale vel redden – in peilingen scoorde het desastreus. Ontsnappen uit een steeds meer naar links hellende regering, waarin het niet telde. Zijn positie na 2019 verankeren, in de deelstaten en op federaal niveau. En het is misschien wat opgejaagd door de te late, maar forse nieuwe mandatenregels die de PS via de regeringen ook aan cdH zou opdringen. De macronisering van Lutgen verkoopt niet zo vlot. Bovendien is zijn gps stuk.

In Frankrijk kon Macron in een leeg centrum springen, tussen links en rechts in. Zijn beweging, in verschillende betekenissen, was opportunistisch en tegelijk verfrissend en dynamisch. Een echte gok: hij stapte naar de zijlijn en sprong vandaar in het ijle. In België, ook in het zuiden, liggen de kaarten anders. Daar is het centrum goed gevuld. Lutgen blijft ook gewoon zitten, duwt een andere partner opzij en nodigt vervolgens nieuwe uit. De sluwe querulant Maingain kaatste zijn ethische reveil gevat terug: dat alle trado’s eerst de stal uitmesten, inclusief cdH. Meteen vereffende hij openstaande rekeningen, met de MR of Milquet. En als hij de Vlamingen nog eens op stang kan jagen met nachtvluchteisen, laat hij dat minzaam eloquent niet na. Van Ecolo wordt zelfs gezegd dat ze de PS wil depanneren, als dat maar een postje schuift. Niet enkel de aanleiding tot deze politieke crisis, ook de bijtende manier waarop politici ze aanpakken, doet de mond spoelen.

Bewijst dit dat Lutgen zo impulsief moest werken als hij deed? Mocht hij vooraf met Ecolo of DéFI zijn plannetje doorgepraat hebben, had hij het wellicht nooit kunnen starten. Zou de PS meteen ingelicht zijn. Hij kon dus niet anders dan een gulden Wetstraat-wet overtreden: eerst moet de landingsbaan vrij zijn alvorens op te stijgen. Wie weet had hij met de PS misschien toch nog over nieuwe politiek kunnen beslissen, ze lijken daar wat tot inkeer te komen. Maar dat had al zijn andere problemen niet opgelost.

Deze crisis zou pas echt disruptief zijn mochten alle partijen, over hun ideologische en andere verschillen heen, op zoek gaan naar de grootste gemene deler in hun streven naar de uitroeiing van het politieke profitariaat. Een drastische sanering van mandaten en hun vergoedingen en een fundamenteel debat over wat we van politieke mandatarissen verwachten.

Graailand

Zo’n grensoverschrijdende aanpak is nodig. Graailand zit immers in de nerven van The Matrix. Groter en sterker dan individuen die nu aan de schandpaal hangen. Boven partij- en taalgrenzen. Er zit geen centraal aangestuurd duister complot achter. Geen commandocentrum. Wel een sluipende cultuur om veel macht buiten het democratische licht, in eigen zak te houden. Hoewel het niet echt aftakelt, is er toch goed nieuws: buiten én binnen de politiek voelt het steeds smeriger. De politiek is de voorbije jaren, weliswaar traag en te laat, met een interne opkuis bezig. Nu is het tijd om de kering door te zetten. Anders dreigt de hele politiek te stinken.

Dat is zonde. Zonde om politici over eenzelfde kam te scheren. Ze zijn met velen, welwillende, hardwerkende verkozenen en anderen in de politieke stiel die zich evenzeer ergeren, regels respecteren en zich met hart en soms ziel inzetten met hun overtuiging voor een betere wereld. Sommige politici zijn deel van het probleem, andere van de oplossing. De partijpatstellingen, waarin de parlementaire werkgroep Politieke Vernieuwing vastzit, moeten worden verlaten. De uitweg is niet moeilijk te vinden. Al wat nodig is, is politieke moed. Een beetje minder eigen gelijk, maar collectieve winst.

Als een andere politiek mislukt, kan de antipolitiek genadeloos toeslaan. Dat zal enkel meer verrotten. De Vlamingen mogen ook uit hun kot komen: dit is geen Franstalig probleem. Laat de politici disruptief zijn, vooraleer kiezers ontwrichten. Maar dan liefst met een vluchtplan.