Waar we gaan ontbijten, lunchen en dineren, maar ook shoppen, uitgaan, aan co-working doen of koffie drinken: elke hippe tent ziet er tegenwoordig hetzelfde uit. Dezelfde grove houten tafels, dezelfde ruwe bakstenen muur en dezelfde grote gloeilampen. Of houten paletten, cactussen en Scandinavische meubels.

We denken dat we op een originele plek zijn beland, maar hebben die eigenlijk elders al eens gezien. In dezelfde stad, maar evengoed aan de andere kant van de wereld. Ook al zijn de details telkens een beetje anders.

AirSpace, zo doopte de Amerikaanse journalist Kyle Chayka in een essay voor The Verge het fenomeen dat zelfstandige zaken meer en meer op elkaar gaan lijken, ook al behoren ze niet tot een keten en hebben ze helemaal niets met elkaar te maken. De Nederlandse stedenbouwkundige Mark Minjan ziet het ook gebeuren en interviewde Chayka voor The Creators Project, waar hij met een tiental foto’s het fenomeen ook in beeld brengt.

Herkenbaarheid

‘De inrichting werd gekozen met het oog op het creëren van een herkenbare, geruststellende omgeving voor een gefortuneerde mobiele elite, die zichzelf wijsmaakt dat ze op zoek gaan naar het authentieke wanneer ze reizen, maar eigen enkel meer van hetzelfde willen’, meent Chayka. Op deze plekken zijn ze zeker van snel internet, sterke koffie en een comfortabele stoel vanwaar ze hun locatie kunnen aanraden op Foursquare of Instagram. Maar een unieke ervaring is het niet.’

Er zijn verschillende oorzaken voor de dominantie van AirSpace, schrijft Chayka. Eerst en vooral is er onze toenemende mobiliteit, maar het fenomeen wordt vooral in de hand gewerkt door technologie en sociale media zoals Facebook, Instagram en Pinterest waardoor we allemaal van dezelfde stijl gaan houden, omdat we door de algoritmen steeds dezelfde foto’s van strakke interieurs te zien krijgen in onze feeds. En door steeds foto’s te posten van dezelfde soort plekken, wordt dat effect enkel versterkt.

Heel wat start-ups spelen ook in op die herkenbaarheid, met Airbnb op kop. De tips van het verhuurplatform zorgen ervoor dat het merendeel van de verhuurders dezelfde sfeer creëren. ‘We willen ons vooral thuisvoelen in onze tijdelijke verblijfplaats in plaats van vreemde ervaringen op te slorpen en dat resulteert in een uniforme stijl, of je nu in Brooklyn, Osaka of Rio de Janeiro bent.’

Prijskaartje

Chayka heeft ook nog een andere opmerking over de dominerende AirSpace: ze is niet voor iedereen weggelegd, want er hangt een prijskaartje aan. ‘Wie het zich niet kan veroorloven, wordt buitengesloten.’ Al ziet Minkjan het als een voordeel van de enorme expansie van het fenomeen dat het (langzaamaan) voor iedereen toegankelijk wordt. Denk maar aan de nieuwe koffiebars van Ikea.

‘Als zoveel mogelijk mensen er toegang tot hebben is AirSpace op zich een goed iets. Iedereen heeft recht op een esthetisch prettige omgeving’, kan Chayka beamen. ‘Maar de verspreiding van die monotonie heeft ook een keerzijde, je bent misschien wel altijd op je gemak, maar verrassing en verwondering zal je steeds minder ervaren’, klinkt het op The Creators Project. ‘Mensen zullen op een gegeven moment wel moe worden van al die eentonigheid, maar ik ben bang dat we ons dan toch weer zullen verliezen in een andere vorm van sameness.’

‘Heel misschien, als mensen doorkrijgen hoe de mechaniek van de universele eentonigheid in stijl werkt, dat ze meer aandacht gaan besteden aan het creëren van hun eigen culturen en ontwikkelen ze échte creatieve eigenheid in hun lokale omgeving. Maar het gevaar is dat die stijl dan ook weer viraal gaat.’