Honderdtal niet-begeleide minderjarige vluchtelingen in Limburg

Het idee van een taskforce rond die groep van minderjarige vluchtelingen zonder ouder of voogd in de buurt is niet helemaal nieuw. In het recente verleden werd al sterk ingezet op een gemeenschappelijk protocol door verschillende overheidsdiensten. Dat werd niet een succes. Het onbegrijpelijke voorval van vorige week was de trigger voor het kabinet-Francken om dat nu wel op punt te zetten.

Rode Kruis-Vlaanderen

De aanpak van niet begeleide minderjarigen is in elk geval een complex verhaal. Zegt ook Hilde Van Gastel, senior manager voor de opvang van asielzoekers bij Rode Kruis-Vlaanderen. “Een waarbij heel veel partijen betrokken zijn.”

Een van die partijen is precies Rode Kruis-Vlaanderen, dat op vraag van de regering en Fedasil, in noodopvang voorziet. Stafmedewerker Katia Verbiest is bij Rode Kruis-Vlaanderen gespecialiseerd in die aparte groep van minderjarige mensen die, zonder begeleiding of voogd, tot in België zijn gesukkeld.

Katia Verbiest: “De instroom van die groep vluchtelingen wisselt zeer sterk. Nu komen zo’n 50 tot 60 niet-begeleide minderjarigen maandelijks in België toe. Tijdens de piek van de asielcrisis in december 2015 waren er dat zo’n 800. De gemiddelde leeftijd is toch wel 16 tot 18 jaar. Je bent pas een NBMV’er (niet-begeleide minderjarige vreemdeling, red.) als je jonger bent dan 18, toekomt zonder ouder of voogd en komt uit een niet-Europees land. De aanpak is inderdaad complex. Omdat de groep ook complex is.”

Toewijzing voogd

Bijna altijd komen ze in eerste instantie terecht in het opvangnetwerk van Fedasil. Dat heeft gespecialiseerde observatie-, oriëntatie en onthaalcentra voor minderjarigen in Neder-over-Heembeek, Steenokkerzeel en Sint-Pieters-Woluwe. “Daar wordt de dispatching van die personen georganiseerd over België. Gemiddeld verblijven ze daar een maand, waarna ze observatie en gesprekken, ingeschat worden op hun kwetsbaarheid”, zegt Verbiest.

“Leeftijd speelt daarin niet de enige rol. Kan die jongere of dat kind zich behelpen in het Engels of Frans? Kan hij of zij lezen? Hoe is het met zijn of haar psychisch en fysiek welbevinden? Ook dat zijn vragen. Als ze kwetsbaar worden bevonden, en daarbij horen sowieso de min-vijftienjarigen, komt Integrale Jeugdzorg in Vlaanderen in beeld.”

Eenmaal de bestemming bekend is, de verhuizing eraan komt, krijgt elke NBMV’er een voogd toegewezen. Dat gebeurt via de Dienst Voogdij. Dat ressorteert dan weer voor die specifieke groep onder Justitie. Waarbij een kind of jongere dat naar Limburg komt, eerder een voogd uit Groot-Limburg krijgt. Logisch.

Aparte aanpak

Op vraag van Fedasil vangt ook het Rode Kruis-Vlaanderen niet-begeleide minderjarige vreemdelingen op. “In Limburg doen we dat in Heusden-Zolder en Lanaken”, zegt Verbiest. “Bewust hebben we niet voor Helchteren gekozen. Daar is de infrastructuur veel meer geschikt om collectiever op te vangen. Terwijl deze groep een aparte aanpak nodig heeft. Onze NBMV’ers krijgen in aparte gangen onderdak. Ze hebben ook aparte leefruimtes en hun eigen begeleiders. Onze Limburgse capaciteit bestaat uit 45 plaatsen, 20 in Heusden-Zolder, 25 in Lanaken. Op dit moment zitten er in 17 in Heusden-Zolder en 20 in Lanaken.”

Hoewel NGO’s vorig jaar het aantal niet-begeleide minderjarigen die onder de radar in Europa verdwenen op 10.000 schatten, is de problematiek van de verdwijningen eerder beperkt bij Rode Kruis-Vlaanderen. “Hooguit 1 à 2 per jaar. Als die verdwijningen onrustwekkend zijn, wordt in samenspraak met de politie Child Focus ingeschakeld.”

Het overgrote deel, zeker 85 procent, zijn overigens jongens. “Op dit moment hebben we geen enkel meisje in onze opvang”, zegt Verbiest. “In 2016 hebben we er 4 gehad in onze opvangcentra.”

Kwetsbaar

Voor alle duidelijkheid, dit gaat over de groep die een minder kwetsbaar profiel heeft meegekregen en sowieso ouder is dan 15. Maar dan is er ook groep met een kwetsbaar profiel. Fedasil en Integrale Jeugdhulp wijzen dan bestemmingen toe. In Limburg is dat de gespecialiseerde voorziening De Oever Fontanova met zetel in Hasselt. Directeur Thierry Taverna: “Wij vangen zo’n 47 minderjarigen op: 14 in de Genkse Stalenstraat, 15 recent in het centrum Lummen en 18 zestienplussers, die we begeleiden naar zelfstandig wonen. De jongeren, die Fedasil in samenspraak Agentschap Jongerenwelzijn als meest kwetsbaar beoordeelt, komen in Lummen terecht. Voor traumaverwerking werken we samen de Dienst Solentra. Ons jongste kind is tien jaar. Zo’n tien procent zijn meisjes.”

Zolang als De Oever al die meer kwetsbare NBMV’ers opvangt, heeft het nog niet te maken gehad met verdwijningen. Voor de volledigheid worden er daarnaast ook nog NBMV’ers toegewezen aan Lokale Opvanginitiatieven (LOI’s). Onder meer in Alken. Hoeveel er daar verblijven? “Een handvol.”

1.711 niet-begeleide minderjarige vluchtelingen in Belgisch opvangnetwerk

Vandaag maken er zo’n 1.711 niet-begeleide minderjarige vreemdelingen (NBMV) gebruik van het opvangnetwerk voor asielzoekers. Dat maakt staatssecretaris Francken vandaag bekend. Dat kunnen er nog meer zijn. Niet alle minderjarigevluchtelingen zonder ouder of voogd vragen asiel aan.

Tot eind mei vroegen dit jaar 463 niet-begeleide minderjarige vreemdelingen asiel in België. Dat bleek na hun verklaringen en na een leeftijdsonderzoek. Nog eens 340 worden beschouwd als jonger dan 18, maar waarbij nog geen leeftijdsonderzoek is gebeurd. Ook waren er dit jaar 123 vluchtelingen die zich minderjarig verklaarden, maar die na een leeftijdsonderzoek ouder waren dan 18.

Fedasil stelt dat in 2016 448 verdwijningen waren van niet-begeleide minderjarige vluchtelingen. In 2015 waren er dat ‘maar’ 166. in 2016 werden 51 verdwijningen bestempeld als onrustwekkend, in 2015 52 verdwijningen. “De redenen van die stijging heeft te maken met de grote instroom van vluchtelingen in 2015 en de betere registratie van verdwijningen bij Fedasil”, aldus het kabinet-Francken.