Nadat het maandag tot een vertrouwensbreuk kwam tussen de EU en Grieks premier Alexis Tsipras, werd dinsdag opnieuw op topniveau overlegd tussen de Grieken en hun schuldeisers. Met een naderende deadline voor de terugbetaling van een lening van 1,6 miljard euro aan het IMF als een zwaard van Damocles boven zich, deed de Griekse regering dinsdagmiddag uiteindelijk een allerlaatste voorstel, in een ultieme poging nog een akkoord te bereiken over nieuwe noodhulp voor Griekenland.

Concreet vroeg Tsipras de Griekse schuldeisers (naast het IMF ook de ECB en de eurogroep) een nieuw steunpakket, in de vorm van een nieuwe, tweejarige overeenkomst met het noodfonds ESM. Het zou gaan om het derde programma sinds het euroland in 2010 in financiële moeilijkheden raakte, en zou gedurende twee jaar de Griekse financieringsnoden moeten opvangen en een akkoord over een schuldherschikking moeten bevatten.

Maar zoals verwacht wees de eurogroep dat nieuwe voorstel af. De financiënministers hadden dinsdagavond om 19 uur een conference call, maar enthousiast waren zij zoals verwacht niet. Ook een verlenging van het nog tot middernacht lopende tweede hulpporogramma was volgens hen niet mogelijk. Woensdag houdt de eurogroep een nieuwe conference call. Eurogroep-voorzitter Jeroen Dijsselbloem laat weten dat die om 11.30 uur van start gaat, maar die timing kan nog wijzigen.

'Amateurisme bij Griekse regering'

'Er was op de eurogroep veel onbegrip voor de manier van werken van de Griekse regering, om niet te zeggen het amateurisme', zegt een goede bron. Varoufakis kondigde aan dat de regering dinsdagavond nog een tweede brief zal sturen met nieuwe voorstellen voor economische hervormingen, die nieuwe financiële steun mogelijk moeten maken. 'Daarop schoten verschillende ministers in een colère', zegt de ingewijde. Ze maakten zich kwaad over het onsamenhangende verhaal van de Grieken.Verscheidene ministers hebben naar verluidt het gevoel dat de strategie van Varoufakis past in de campagne van de Griekse regering in de aanloop naar het referendum van zondag. Ze denken dat Athene een nieuw voorstel wil lanceren waarvan het achteraf kan zeggen dat het afgeschoten werd door de eurogroep. 'Deze regering lijkt de eurogroep meer bezig met haar eigen overleven dan met het Griekse volk', luidt het scherp.

'Duurzaam akkoord met eurozone'

Intussen blijven de Grieken wel zelfzeker dat het niet tot een zo fel gevreesde grexit zal komen.‘In de EU-verdragen is niets voorzien voor een euro-exit en wij weigeren ook om een grexit te accepteren’, zei Grieks minister van Financiën Varoufakis dinsdagochtend in de Britse krant Daily Telegraph. ‘Over het lidmaatschap van Griekenland tot de eurozone kan dus niet worden onderhandeld.’

Tsipras herhaalde dit dinsdagmiddag. 'De Griekse regering blijft aan de onderhandelingstafel', klonk het in een mededeling. 'Tot het einde zal ze een duurzaam akkoord met de eurozone nastreven.'

Geen afbetaling

Eerder dinsdag schatte kredietbeoordelaar Standard & Poor’s (S&P) de kans dat Griekenland uit de eurozone stapt op 50 procent. De kredietwaardigheid van het land werd maandag al naar beneden gehaald van CCC naar CCC-, met een negatief vooruitzicht. Volgens S&P was de kans namelijk zeer groot dat Griekenland in gebreke zal blijven met het nakomen van zijn financiële verplichtingen.

De kredietbeoordelaar kreeg ook gelijk. Want nadat een regeringswoordvoerder maandagavond al bekendmaakte dat Griekenland de lening van 1,6 miljard euro die voor 1 juli moet worden terugbetaald aan het IMF niet zal kunnen aflossen, bevestigde Varoufakis dit dinsdagmiddag.

'We hebben bij het IMF een aanvraag ingediend opdat de instelling de betaling zou uitstellen tot de maand november', verklaarde de Griekse vicepremier Yannis Dragasakis dinsdagavond in een interview op de staatszender RTE. Het IMF had Griekenland de Grieken al uitstel gegeven en toestemming verleend om alle betalingen voor juni te bundelen op het einde van de maand.

Ondertussen blijkt dat Griekenland ook zou hebben voorgesteld om het zondag geplande referendum op te schorten indien de onderhandelingen met de internationale schuldeisers heropgestart zouden worden. De Griekse minister van Financiën Yanis Varoufakis zou dat aan zijn collega-ministers hebben voorgesteld tijdens de teleconferentie van de Eurogroep, zo schrijven althans de Maltese krant Times of Malta en de Duitse krant die Welt.

Merkel: 'Deur staat nog steeds open'

Tsipras roept de Grieken al sinds het voorbije weekend op om zondag 'neen' te stemmen, om zo zijn onderhandelingspositie met de schuldeisers te versterken. Want ook als Griekenland failliet gaat, zal een akkoord met die schuldeisers moeten worden gevonden. Zij zullen dan alleen een flink stuk van hun geld kwijt zijn.

Volgens Grieks hoofdonderhandelaar Euclid Tsakalotos blijft Varoufakis wel hopen dat een akkoord er binnen afzienbare tijd komt. Al neemt dit niet weg dat Europese leiders zich intussen grote zorgen over de Griekse kwestie maken. Zo komt volgens Sigmar Gabriel, de socialistische Duitse vicebondskanselier, zondag een einde aan zes decennia van Europese integratie, als de Grieken 'neen' stemmen. Bondskanselier Angela Merkel, die zich de voorbije dagen opvallend stil hield, benadrukte dinsdag dan weer dat de deur voor gesprekken met de Grieken nog steeds open staat, en dat ook na het verstrijken van de deadline kan worden gepraat.

Volgens minister van Financiën Johan Van Overtveldt was het voor de eurogroep 'onmogelijk om op dergelijke korte termijn de nieuwe voorstellen van de Griekse regering te analyseren'.

Obama: 'Verbonden blijven'

Een zelfde ongerustheid is te horen bij Frans president François Hollande, die maandag een bezorgde Barack Obama aan de lijn kreeg. 'We blijven hopen op een ultieme verzoening. Ook voor de VS is het belangrijk dat Europa nauw verbonden blijft’, benadrukte Hollande na afloop. Italiaans premier Matteo Renzi stelde dan weer de keuze voor de Grieken duidelijk. ‘Het referendum is geen keuze tussen de Europese Commissie of Tsipras, maar tussen de euro en de drachme.’

Maandag al had Europees Commissievoorzitter Jean-Claude Juncker de Grieken overigens opgeroepen 'ja' te stemmen. ‘Dit is het moment van de waarheid. Een 'neen' zou betekenen dat Griekenland 'neen' zegt tegen Europa', klonk het.

Het ratingbureau Fitch heeft de kredietwaardigheid van Griekenland dinsdagavond met een trap verlaagd, van 'CCC' tot 'CC'. Fitch haalt de mislukking van de onderhandelingen met de schuldeisers en het aangekondigde referendum aan als redenen voor de verlaging. Maandag had ook kredietbeoordelaar Standard & Poor's (S&P) de rating van Griekenland al verder verlaagd, van CCC naar CCC-.