Diepenbeekse wetenschapper: "Granaatappel, rode wijn en melk doen langer leven"

Diepenbekenaar Johan Auwerx (58) studeerde geneeskunde met specialisatie endocrinologie aan de KU Leuven, maar trok al snel naar het buitenland om een carrière als onderzoeker uit te bouwen. Na een doortocht door Frankrijk, belandde hij negen jaar geleden in Zwitserland waar hij werkt als professor aan de Ecole Polytechnique Fédérale de Lausanne (EPFL). Auwerx mocht de afgelopen jaren verschillende prijzen op zijn cv noteren - de Internationale Voedingsprijs van Danone goed voor 120.000 euro is er maar één van - maar de Prix Marcel Benoist 2016 beschouwt hij als de meest prestigieuze uit zijn carrière. “Dit is de grootste onderscheiding die je als wetenschapper in Zwitserland kunt krijgen”, glundert Auwerx, die momenteel niet is weg te slaan uit de Zwitserse media. “De president van Zwitserland heeft me zelfs al persoonlijk uitgenodigd voor een etentje (lacht).”

Aan welk onderzoek hebt u deze prijs te danken?

“Met het Laboratory of Integrative Systems Physiology dat ik in het Zwitserse Lausanne leid, hebben we de afgelopen jaren verschillende ontdekkingen gedaan rond de invloed van voedingsstoffen op de menselijke gezondheid. Zo hebben we in ons labo achterhaald hoe bepaalde stoffen in bijvoorbeeld rode wijn, melk, bier of granaatappels kunnen zorgen voor meer energietoevoer naar onze cellen, waardoor we ons krachtiger gaan voelen. Tegelijk kunnen die stoffen het verouderingsproces vertragen, omdat ze de strijd aangaan met degeneratieziekten zoals diabetes, dementie, de ziekte van Alzheimer of Parkinson.”

Hoe komen jullie bij die voedingsstoffen terecht?

“Meestal vertrekken we van volksmythes rond de helende kracht van bepaalde voedingsmiddelen. Zo eten ze bijvoorbeeld in het Midden-Oosten veel meer granaatappels dan in het Westen omdat ze overtuigd zijn dat die heel gezond zijn. Eerder onderzoek geeft hen ook gelijk. Zo blijkt dat de Koerden in Turkije, die in tegenstelling tot de Turkse bevolking vaak granaatappels eten, veel minder getroffen worden door Alzheimer of dementie dan de Turken. In ons labo zijn we daarop gestart met tests op muizen en daaruit blijkt dat micro-organismen in de darm de stof urolithine A uit granaatappels vrijmaken. Die stof breekt gebrekkige mitochondriën af, waardoor jonge mitochondriën zich vormen. Mitochondriën zijn de energiefabrieken van onze cellen en geven het menselijk lichaam dus meer energie.”

We moeten dus met zijn allen granaatappels gaan eten.

“In het Westen eten we vandaag amper granaatappels, misschien één of twee per jaar. Eén of twee per week zou inderdaad veel beter zijn. Al moet je die granaatappels wel op de juiste manier nuttigen. In het Westen eten mensen vooral de bolletjes van de granaatappel, maar zo haal je maar 20 procent van het goede uit de vrucht. Wil je de granaatappel ten volle benutten dan moet je de vrucht persen en dus het sap van de granaatappel drinken. Zo bestaan er overigens wel meer misvattingen over gezonde voeding. Mensen eten bijvoorbeeld aardappelen om vitamine C op te doen, maar als je de aardappel gaat schillen zijn al die vitaminen weg.”

Ook rode wijn, bier en melk zorgen volgens uw onderzoek voor meer energie en langer leven.

“In 2006 heb ik met een team van onderzoekers ontdekt dat de natuurlijke stof resveratrol, die in rode wijn zit, invloed heeft op de mitochondriën en dus voor extra energie in ons lichaam zorgt. Hetzelfde geldt voor de vitamine nicotinamide riboside (NR) die we in 2011 ontdekten in melk en bier. Dat mag natuurlijk geen alibi zijn om dagelijkse grote dosissen wijn of bier te drinken, maar een glas op tijd en stond is wel degelijk gezond. In de Verenigde Staten gaan ze overigens nu al een stap verder. Daar is het momenteel bijvoorbeeld een rage om capsules te slikken met daarin het bestanddeel nicotinamide riboside. Een pil dus die energie geeft en langer doet leven.”

Klinkt interessant voor de sportwereld.

“We hebben hierover al contact gehad met het Internationaal Olympisch Comité (IOC) dat hier en daar al misbruik ziet opduiken. Een atleet zal door inname van deze stoffen effectief beter gaan presteren. Maar omdat het om natuurlijke producten gaat, zijn die natuurlijk moeilijk te traceren. Wie gaat een atleet immers verbieden om dagelijks bijvoorbeeld twee liter melk te drinken?”

Aan de prijs hangt 46.000 euro vast. Is dat geld voor u?

“Wie een Nobelprijs wint, moet daarvan 90 procent afstaan voor onderzoek. Maar deze prijs gaat integraal naar de wetenschapper. Maar het is mij niet om het geld te doen hoor. Veel belangrijker is dat deze prijs onze universiteit nog meer op de kaart zet, waardoor er op termijn meer geld naar onze instelling kan vloeien voor onderzoek. En net dat is hetgeen waar ik als wetenschapper voor leef.”