Expert trekt aan de alarmbel: "We hebben een minister voor Water nodig"
Het is geen toeval dat Vlaanderen met een watertekort zit. Na Tsjechië en Italië zijn we de Europese regio met het minste water en dat dreigt een probleem te worden. "Tijd voor een minister van Water."
Door de hoge bevolkingsdichtheid is Vlaanderen bijzonder kwetsbaar voor droogte. Per inwoner valt hier simpelweg te weinig regen: nauwelijks 1.500 kubieke meter regen per jaar. Internationaal geldt 2.000 kubieke meter als weinig en onder de 1.000 is extreem weinig.
Daarmee heeft Vlaanderen minder regenwater dan Wallonië en de buurlanden, en bovendien hebben we hier weinig grote waterlopen. Wegens de klimaatsverandering dreigt dat watertekort ons flink parten te spelen. "Door regelmatige lange droge periodes zullen tegen 2100 de rivieren soms tot de helft van hun water verliezen", weet Patrick Willems, professor waterbouwkunde aan de KU Leuven.
Nu verdwijnt gezuiverd water in de waterlopen, terwijl het perfect kan dienen als koelwater in de industrie of voor onze wasmachine. Overtollig regenwater kan worden opgevangen voor droge periodes.
Coherent waterbeleid nodig
Wat we echt nodig hebben, zegt Willems, is een coherent waterbeleid. "De waterlopen, drinkwater, waterzuivering, ruimtelijke ordening: alles is vandaag versnipperd terwijl het veel efficiënter en zuiniger kan. Eén minister van Water om dat te organiseren lijkt me geen overbodige luxe."
En in vergelijking met andere sectoren staat de technologische innovatie, zoals automatische aansturing van waterbekkens, hier nog in haar kinderschoenen. "De watersector werkt nu nogal ouderwets. De investeringen hier kunnen we terugverdienen door onze knowhow later te exporteren", stelt professor Willems.
Regelmatig worden die problemen door wetenschappers aangekaart, maar de politieke interesse is voorlopig niet bijster groot, vindt de professor. "Hopelijk zorgt deze relatief korte droogteperiode voor een kentering."
'De politieke interesse is voorlopig niet bijster groot. Hopelijk zorgt deze relatief korte droogteperiode voor een kentering'
De economie gaat nochtans last hebben van die waterschaarste. "Een op de zes werknemers heeft een job bij een waterintensieve sector zoals chemie, landbouw of de voedingsindustrie." Particulieren zullen die waterschaarste voelen aan hun waterfactuur, al vindt Willems die nu al aan de lage kant voor een schaars goed.
Water zal ook een bron van conflicten worden. Over de Maas, waar Vlaanderen een groot deel van zijn water van krijgt, bestaat een afvoerverdrag: in droge periodes zijn we verplicht een bepaalde hoeveelheid water naar Nederland door te laten. "En dat kan een lastige kwestie worden", denkt Willems. "Zeker als het waterpeil door de droogte fors zal zakken."
Overstromingen
Ironisch genoeg zal het veranderende klimaat ook voor meer intense neerslag en overstromingen zorgen. Dat klinkt tegenstrijdig maar dat is het niet: beide fenomenen hangen aan elkaar vast. Onze waterlopen zijn vroeger uit praktische overwegingen rechter getrokken, waardoor het water sneller naar zee loopt en we het ook sneller kwijt zijn. Ook dat speelt een (kleine) rol bij de toenemende droogte.
"Maar bij hevige regenval kunnen de waterlopen die snelle afvaart niet slikken en krijgen we overstromingen", legt Willems uit. De asfaltering en onze neiging om regenwater zo snel mogelijk af te voeren via riolen en beken, versterken dat proces nog eens. "Door de grond toe te laten het water langer vast te houden, krijgen we minder overlast en vullen we onze grondwaterreserves aan."