Elma Drayer: Hoe komt het dat Noord-Korea bij de westerling hooguit lachlust opwekt?

Het is een raadsel waarover ik me blijf verbazen. Hoe komt het dat Noord-Korea bij de gemiddelde westerling hooguit de lachlust opwekt? Terwijl het een van de gruwelijkste dictaturen ter wereld betreft? Waarom mag zo ongeveer elk abject regime in verre buitenlanden rekenen op althans enige publieke verontwaardiging. Maar laat dat van Noord-Korea ons goeddeels koud?

De systematische mensenrechtenschendingen aldaar brachten alhier nog nimmer één demonstrant op de been - tenminste niet bij mijn weten. Alleen orthodox-evangelische christenen maken zich hardnekkig druk om hun vervolgde Noord-Koreaanse geloofsgenoten. Maar die neemt niemand buiten de eigen kring serieus.

Natuurlijk, op dit moment staat de humanitaire narigheid in het land wél weer even in de belangstelling - dankzij de lotgevallen van de Amerikaanse student Otto Warmbier. Sinds januari 2016 zat hij er gevangen omdat hij in zijn hotel te Pyongyang een banier zou hebben ontvreemd - een vergrijp waarop vijftien jaar strafkamp bleek te staan. Niemand weet waardoor hij een half jaar geleden in coma raakte, noch waarom hij vorige week plotseling het land kon verlaten. (De lezingen lopen nogal uiteen.) Zijn terugkeer naar de Verenigde Staten mocht hoe dan ook niet baten. Afgelopen maandag stierf hij in zijn ouderlijk huis te Cincinnati, 22 jaar oud.

Maar je hoeft geen genie te zijn om te voorspellen dat dit aandachtsgolfje net zo snel zal wegebben als het opkwam. Zo is het immers tot nog toe telkens gegaan.

In februari 2014 kwam een commissie van de Verenigde Naties onder voorzitterschap van de Australische oud-opperrechter Michael Kirby met haar eindrapport over de mensenrechten in Noord-Korea - onder meer gebaseerd op zo'n tachtig getuigenissen.

Niet alleen is er in het land sprake van voedseltekorten, van een schrijnend gebrek aan bewegingsvrijheid, vrije nieuwsgaring en meningsuiting, ook schatte de commissie dat in vijftig jaar tijd 'honderdduizenden' tegenstanders in concentratiekampen zijn omgebracht. De 'onvoorstelbare wreedheden' die deze geïnterneerden moeten ondergaan, aldus het rapport, 'doen denken aan de verschrikkingen in de kampen van de totalitaire staten in de twintigste eeuw'.

Kirby wees erop hoe menigeen na de Tweede Wereldoorlog verzuchtte: hadden we maar geweten wat er daar voor verschrikkelijks gebeurde. 'Wel', zei hij, 'nu wéét de internationale gemeenschap het. Er zal geen excuus zijn om geen actie te ondernemen omdat we het niet wisten.' De commissie beval aan om de verantwoordelijken voor het Internationaal Strafhof te Den Haag te brengen - uiteraard geheel tevergeefs. Tevens riep Kirby burgers in de vrije wereld op om hun solidaire stem te laten horen - uiteraard al even tevergeefs.

Hoe spijtig. Want inderdaad zullen Kim Jong-un en zijn vrienden geen minuut wakker liggen van onze verontwaardiging. Maar onze onverschilligheid zal de Noord-Koreanen zeker niet helpen. Nog minder trouwens de reisdrift van lieden die het een reuze idee vinden om de dictatuur met een toeristisch bezoek te vereren.

Vorige maand nog zei Leonieke Glasbergen van het gespecialiseerde reisbureau Your Planet tegen De Telegraaf dat de bestemming 'steeds populairder' wordt onder Nederlanders. Zij zag het aantal aanvragen in één jaar tijd met 40 procent stijgen, het jaar daarvoor al verdubbelen. In dagblad Metro betoogde ze deze week dat je de Noord-Koreanen 'juist' helpt door er vakantie te vieren. 'Zij krijgen alleen maar een negatief beeld van het Westen voorgeschoteld. Maar veel mensen hebben nog nooit een westerling gezien. Als je met die mensen praat, wordt er gelachen. Op die manier breek je het beeld, hoe klein de bijdrage ook is.'

Bovendien, de toerist hoeft heus niets te vrezen - mits hij zich houdt aan de regels 'zoals respect betonen voor de leiders en niet fotograferen als wordt gezegd dat dat niet mag'. Dus mag hij vooral 'niet te moeilijk' doen over pakweg het verplichte buigen voor standbeelden. Een buiging heeft nu eenmaal in die contreien 'een andere betekenis dan hier'.

Aha. Want in Noord-Korea leeft een gans andere mensensoort?

Het was precies deze miezerige argumentatie waarmee fellowtravellers in de vorige eeuw hun tripjes naar China, de DDR of de Sovjet-Unie trachtten te rechtvaardigen. Dat ze anno 2017 nog steeds klinken - ik blijf me erover verbazen.