Wouter Beke (CD&V) liep woedend weg van de onderhandelingstafel na een hoog opgelopen discussie met Gwendolyn Rutten (Open VLD) over de hervorming van de fiscaliteit. Een aantal opmerkingen van haar over de gezinsbelasting was hem in het verkeerde keelgat geschoten.

Maar al gaat het hard tegen hard tussen CD&V en Open VLD, een fundamentele crisis is het niet. Het is eerder turbulentie voor de landing, klinkt het bij onderhandelaars. Meer nog: een krachtmeting als deze hoort bij die landing, legt de Gentse politicoloog Carl Devos uit.

Hoezo, een goede crisis hoort erbij?

Carl Devos: ‘De onderhandelende partijen gaan traditioneel met elkaar in de clinch tijdens de laatste loodjes. Zo’n botsing is geen slecht teken, integendeel. Ze is nodig, en heeft verschillende functies. Ten eerste als teken naar de achterban van de onderhandelaars: ze tonen hun militanten op die manier dat ze alles op alles zetten om te bereiken wat ze willen bereiken.

Voor de politici zelf is het dan weer een moment van catharsis. Wanneer het gevoel ontstaat dat het lot van de in de steigers staande regering op het spel staat, neemt de druk toe. En hoe meer die stijgt, hoe meer iedereen in de juiste mood geraakt om eisen van de tegenpartijen te accepteren, en toegevingen te doen die anders nooit zouden worden gedaan. Het gaat zo ver dat het eigenlijk zelfs een vorm van self fulfilling prophecy is. Zolang er geen interne crisis is geweest, klopt er iets niet, en klokken de onderhandelaars niet af. Een crisis is dus een noodzakelijk ritueel.’

Nachtelijke onderhandelingen horen er ook altijd bij. Waarom?

‘In de eindfase zonderen de onderhandelaars zich af, ver weg van de buitenwereld. Vroeger was dit nog veel meer het geval dan vandaag: de komst van de sociale media heeft veel veranderd.

Net als een gevoel van crisis, hebben de onderhandelaars die nachtelijke sfeer nodig. Dat zij allemaal samen ergens afgezonderd zitten van de slapende buitenwereld creëert een groepsgevoel, een soort van verbondenheid. Ook dit is essentieel om te kunnen landen.’

Wie gaat de neuzen nu weer in dezelfde richting zetten? Coformateur Charles Michel (MR), die zich dinsdag voor het eerst echt als premier profileerde?

‘Het is nu alles of niets nu voor Michel. Wie bij een traditionele crisis als deze de plooien kan gladstrijken en een compromis kan boetseren, wordt premier.

Hij moet overigens meer doen dan enkel de politieke knopen wegmasseren. Hij moet zich ook als coach profileren. Hij moet de druk wegnemen, een sfeer van gemoedelijkheid terugbrengen. Dat kan hij doen door voor lekker eten te zorgen, of een klein moment van ontspanning te organiseren, zoals naar het voetbal kijken.’

Dat is eenvoudig, inhoudelijk is de klus moeilijker te klaren. In het dossier Arco staan CD&V en N-VA nog mijlenver van een compromis, en voor Open VLD en CD&V hetzelfde in de discussie over de fiscaliteit.

‘Het speelt in Michel zijn voordeel dat zijn partij minder belangen heeft in deze dossiers. Hij kan dus iets meer toegeeflijk zijn, en zal goed de rol van diplomaat kunnen spelen.’