'We hadden gelijk om onze poot stijf te houden'

'We hebben heel hard gewerkt om de Waalse zorgen weg te nemen. We werken al maanden heel hard. Maar het is duidelijk dat de Europese Unie op dit moment niet in staat is om internationale verdragen te sluiten, zelfs niet met een land dat zulke Europese waarden heeft als Canada, en dat zo vriendelijk en geduldig is. Canada is teleurgesteld, en ik persoonlijk ook.'

De Canadese handelsminister Chrystia Freeland vertelt het bijna huilend, vrijdagnamiddag voor de poort van het Waalse regeringsgebouw in Namen. De hele dag heeft ze de Waalse tegenstand tegen CETA proberen weg te nemen, maar het is niet gelukt. 'Een gemiste kans', zegt Freeland in keurig Frans, met af en toe een snik. 'Het enige positieve is dat ik morgen weer bij mijn drie kinderen ben.'

Buitenkans zonder resultaat

Heeft Wallonië zijn hand overspeeld, in de onderhandelingen over het Europees-Canadese vrijhandelsakkoord CETA? De Belgische deelstaat verbaasde de afgelopen dagen de wereld, door in zijn eentje de Europese Commissie te trotseren. En door rechtstreekse onderhandelingen met Canada af te dwingen. Een buitenkans, maar zonder resultaat.

Vrijdagmiddag zijn de Walen nochtans vol vertrouwen, als minister-president Paul Magnette (PS) vanuit zijn Élysette de Maas oversteekt om in het Waalse parlement een update van de onderhandelingen met Canada te geven. 'Er zijn nieuwe vorderingen, maar er blijven moeilijkheden', verklaart hij in de commissie Europese Zaken. 'Maar er is een wil om vooruit te gaan.'

Op de voorste rij van de commissiezaal, de rij van de regeringspartijen, klinken triomfantelijke commentaren. 'Zie je wel dat we gelijk hadden om onze poot stijf te houden', zegt Christophe Collignon, fractieleider van de PS. 'Laten we onze tijd nemen voor een goed akkoord', zegt een partijgenote. 'Het handelsverdrag kan een mooi cadeau voor Kerstmis zijn.'

Ongeloof

Dat het minuscule Wallonië een verdrag voor 500 miljoen Europeanen naar zijn hand wil zetten, leidt wereldwijd tot ongeloof, maar hier in het Waalse parlement, aan de voet van de machtige citadel van Namen, is het de logica zelve. Door de Vlaamse zucht naar autonomie kregen de Belgische deelstaten het recht zich over handelsverdragen uit te spreken. En dat recht oefenen ze dan ook uit.

Bovendien voelt Wallonië zich niet geïsoleerd in zijn verzet tegen CETA. 'Ik heb van overal berichten van steun en felicitaties gekregen', zegt parlementslid Hélène Ryckmans (Écolo). 'Heel veel Europese burgers juichen onze inspanningen toe.' Dat de andere 27 EU-lidstaten wel allemaal akkoord gaan, komt volgens de Waalse parlementsleden omdat zij CETA niet zorgvuldig genoeg hebben onderzocht.

De Belgische regering en de Europese Commissie mogen de Walen als linkse dwarsliggers zien, als onverantwoorde spelbrekers, zijzelf zeggen net het beste voor te hebben met Europa. Kijk naar Paul Magnette, de aanvoerder van het verzet: gepromoveerd op Europees burgerschap, ex-directeur van het Brusselse Instituut voor Europese Studies, zo'n man lijkt toch de laatste om de EU te willen schaden?

Toegevingen

'Wij zijn niet tegen vrijhandel', beklemtoont Magnette in de commissiezaal. 'Dit is een vooruitstrevend akkoord, maar het bevat nog grote pijnpunten. Een verdrag dat de sociale en ecologische normen beschermt, de mensenrechten, landbouw en publieke diensten, dat zou echt grote vooruitgang voor de EU en Canada zijn.'

Magnette vertelt op detailniveau welk toegevingen hij van Canada heeft verkregen, zoals een verbod op hormonenvlees, en welke nog niet, zoals de gevraagde garanties over een geschillenprocedure tussen staten en bedrijven. Maar liever schetst hij het brede plaatje: 'Dit gaat over een fundamenteel debat over hoe staten hun problemen met multinationals oplossen.'

In Wallonië, waar multinationals de laatste jaren duizenden banen hebben geschrapt, gaat het erin als zoete koek. Zelfs de Waalse journalisten in het persvak zien geen graten in het Waalse CETA-verzet. Alleen de zes oppositieleden van de liberale MR, de partij van premier Charles Michel, zijn verbolgen. Maar zodra zij het woord nemen, worden ze uitgejoeld.

Gevolgen

Volgens MR-fractieleider Pierre-Yves Jeholet speelt de PS politieke spelletjes, en wil de partij vooral premier Michel dwarszitten. 'Toen de PS nog in de federale regering zat, had ze geen problemen met CETA. Maar nu ze in de oppositie zitten, schreeuwen ze plots moord en brand.'

Dit zal enorme gevolgen hebben, waarschuwt Jeholet. Voor Europa, voor België en voor Wallonië. 'Magnette zegt de Europese Unie te willen verbeteren, maar hij brengt de Europese Commissie in diskrediet. Niemand zal nog met ons willen onderhandelen.'

Canada heeft er voorlopig in ieder geval genoeg van. Minister Chrystia Freeland noemt de onderhandelingen over CETA vrijdagavond 'beëindigd en mislukt'. Paul Magnette zelf en de Europese Commissie blijven ervan overtuigd dat er nog een akkoord mogelijk is. Het wordt nog een spannend weekeinde voor de EU.