Wat zijn de gevolgen van de stroomstoring die Amsterdam platlegde?

Wat gaat er mis?

Omstreeks vier uur 's nachts valt de de stroom uit in delen van Amsterdam, Zaandam en Landsmeer. Ruim 360 duizend huishoudens worden wakker zonder elektriciteit. Hoe de storing precies is ontstaan, is nog niet duidelijk. Volgens netbeheerder Liander zijn er problemen in een hoogspanningsverdeelstation aan de Hemweg.

Vijf uur later, rond negen uur 's morgens, is de stroomstoring overal verholpen. De gevolgen zijn de hele dag nog merkbaar: het treinverkeer rond Amsterdam ligt goeddeels plat en ook in de rest van het land is het chaos op het spoor. De rechtszaak tegen Folkert van der G wordt aangehouden omdat hij de hoofdstad niet weet te bereiken.

Het Medisch Centrum Slotervaart kan de hele dag niet opereren. Het Amsterdamse ziekenhuis zit dinsdagochtend zelfs drie kwartier zonder stroom vanwege een technisch mankement aan de noodstroomvoorziening. Er ligt één patiënt op de intensive care, die wordt overgeplaatst naar een ander ziekenhuis.

_{(tekst gaat verder onder de graphic)}

Waarom is de impact van de stroomstoring zo groot?

'Als de stroom er vroeger uitlag, zette mijn moeder een olielamp aan en gingen we een potje kaarten', herinnert woordvoerder Carlo Van Der Borg (45) van Liander zich. 'De verwarming deed het nog en de telefoon ook, want die werkte op een apart stroomnetwerk.' Nu is dat wel anders. De impact van stroomuitval is toegenomen doordat er intensiever gebruik wordt gemaakt van elektriciteit. Bedrijven zijn afhankelijk van ict-systemen die draaien op internet.

Met de stroom ligt ook de wifi er uit, veel cv-ketels zijn elektrisch en de 20 duizend Amsterdamse huishoudens die zijn aangesloten op stadsverwarming zitten dinsdagochtend in de kou doordat ook dat systeem elektrisch wordt bestuurd. Enkele basisscholen in Amsterdam blijven dicht omdat de gebouwen 's morgens niet kunnen worden verwarmd.

De storing leidt ook tot problemen bij een distributiecentrum van Albert Heijn in Zaandam, waardoor sommige supermarkten geen nieuwe voorraad krijgen.

Het treinverkeer in het hele land heeft flink last van de stroomstoring in Amsterdam. Hoe kan dat?

De NS raadt reizigers 's morgenvroeg al af naar Amsterdam, Utrecht of Schiphol te reizen. Door het gebrek aan stroom kunnen de seinen en wissels rondom de hoofdstad tijdelijk niet worden bediend. Door de stroomstoring raken de IT-systemen die het treinverkeer en de personeelsinzet aansturen ontregeld. 'Geen enkele trein of machinist stond dinsdag op z'n plek', zegt woordvoerder Erik Kroeze. 'Dat is een puzzel waar we de hele dag mee bezig zijn geweest.'

Chaos vergrotende factor is het feit dat een deel van de treinen 's morgensvroeg nog niet klaar staat op het juiste perron.  Een deel van de treinen wordt 's nachts voor onderhoud en reiniging naar een rangeerterrein gereden. 'Die hebben we dus niet klaar kunnen zetten.'

Daarbij is Amsterdam een belangrijk knooppunt in het spoornet. De situatie wordt er niet beter op als een ander belangrijk knooppunt, station Utrecht Centraal, dinsdagochtend door de politie tijdelijk wordt stilgelegd vanwege een onbeheerd achtergebleven tas. Het blijkt loos alarm.

Kan dit soort problemen worden voorkomen?

Ja, vindt de Nijmeegse hoogleraar Besturen van Veiligheid Ira Helsloot. 'De overheid moet energiebedrijven verplichten stroomuitval te voorkomen.' Voor de liberalisering van de energiemarkt in 2004 lagen er hardere eisen bij energieleveranciers om uitval te voorkomen, zegt Helsloot. 'Je ziet wat het gevolg van een storing is: het halve land ligt plat.'

Maatregelen om het openbaar vervoer en ziekenhuizen sneller op te starten na stroomuitval, hebben volgens de hoogleraar weinig zin. 'Dat is net zoiets als allemaal een eigen terp aanleggen in plaats van samen dijken bouwen: zonde van het geld. Stroomuitval kan het best zo veel mogelijk voorkomen worden. Daar moet de overheid eisen over stellen aan energieleveranciers.'

Volgens Liander-woordvoerder Van der Borg behoort Nederland wereldwijd al tot de top als het gaat om het inperken van stroomuitval. Uit cijfers blijkt dat het aantal stroomstoringen al jaren rond de twintig tot dertig minuten per huishouden per jaar schommelt. 'Alleen Duitsland doet het soms beter.'