Pas terug uit Groenland leek het ons alsof we het weer van daar hadden meegebracht.

* * *

Toen ik aan m’n vrouw vertelde dat ik deze week over narwals had geschreven, keek ze verbaasd op: “Toevallig hoorde ik net op de radio een bericht dat een dode narwal uit de Schelde is opgevist.” Een narwal is nooit eerder gezien in België.

* * *

Reizigers die uit Groenland terugkeren brengen ook andere dingen mee naar huis dan het weer.

In ‘Suluk’ - het inflight magazine van Air Greenland - stond dat passagiers voor de terugvlucht naar Denemarken soms een rugzak met een groot stuk gletsjerijs inchecken. Eigenaars van bars en restaurants in Kopenhagen betalen daar goed geld voor. Een cocktail ‘on the rocks’ met een duizenden jaren oud stukje ijsberg, wordt door fijnproevers voor de smaak en zuiverheid geapprecieerd. Bovendien is het geluid van de openbarstende luchtbelletjes in het smeltende ijs een plezier voor het oor.

* * *

Een narwal is een zeldzame en ongewone verschijning, zelfs in de Arctische zeeën waar hij vandaan komt. Deze walvis kan een meter of vijf lang worden en de mannetjes van de soort bezitten een slagtand met een lengte tot twee meter.

In Groenland mag door Inuit op narwal gejaagd worden, het vlees bevat immers belangrijke mineralen en vitaminen, en van de botten en tanden worden voorwerpen gemaakt.

* * *

In de souvenirwinkeltjes van Ilulissat vind je naast de gewone toeristische spulletjes ook sieraden en beeldjes die door lokale kunstenaars uit rendierbeen of tanden van walrus, beloega-walvis en narwal gemaakt zijn.

Enkel Groenlanders mogen ivoren voorwerpen van beschermde diersoorten kopen. De wetgeving wordt voortdurend aangepast. Vorige zomer kon ik nog een walrushangertje kopen, maar dit jaar - in dezelfde winkel - niet. Narwal-ivoor is al sinds lang verboden. Er worden geneeskrachtige eigenschappen aan toegeschreven. De strenge controles op de luchthavens van Kangerlussuaq en Kopenhagen, en de hoge boetes die op de smokkel staan, schrikken niet iedereen af.

* * *

Kostbare souvenirs die ik van Groenland mee naar huis bracht, zijn vooral de herinneringen aan de mensen - de vriendelijkheid, de spontane gesprekken. Ook m’n kiekjes van ijsbergen en gletsjers zijn een heel dierbaar aandenken, en doen me dromen van een volgend bezoek.

Niet alles liet zich er gemakkelijk fotograferen. Zo is op geen enkele van de tientallen foto’s die ik van het noorderlicht nam, ook maar iets te zien - alles pikzwart. Op mijn videofilmpjes hoor ik wel de wind gieren en de mensen rondom me uitroepen: “O, wat mooi! O, prachtig!” Een beetje zoals een voetbalwedstrijd op de radio volgen…

* * *

Ik heb niet het geluk gehad een narwal in Groenland te zien, laat staan een kiekje van hem te nemen. Ik ken het dier alleen maar van documentaires en YouTube.

De narwal heeft een hoog ‘vogelbekdiergehalte’ - zijn onderdelen lijken niet bij elkaar te horen. Nog vreemder wordt het wanneer je hoort dat zijn twee meter lange hoorn eigenlijk zijn linkertand is die door de kaak naar buiten is gegroeid. De rechtertand blijft binnen de schedel zitten. Zeldzaam is een narwal met twee uitgegroeide tanden.

Waarvoor zijn speertand moet dienen is lang een raadsel geweest. Vandaag weet men dat hij niet als wapen dienstdoet, maar als een soort radar. De tand is zeer gevoelig en kan bijvoorbeeld het zoutgehalte in water meten.

* * *

Mijn ogen zijn moe,

mijn ogen zijn versleten,

mijn ogen zullen nooit meer zien

hoe een school narwals

uit de diepte opduikt,

door de golfslag priemt.

Nooit zullen mijn spieren nog trillen

wanneer ik mijn harpoen vastheb,

ijâja-â-ijajâ-ajê.

‘Lied over de Narwals’,

Angmagssalik (Oost-Groenland),

opgetekend door Knud Rasmussen,

5de Thule expeditie, (1921-24)

* * *

Reizigers komen thuis met souvenirs, niet enkel tastbare dingen, maar ook herinneringen die in de geest zijn opgeslagen.

Wat je ook uit je reiskoffer haalt zijn je gevoelens over dingen die je niet hebt kunnen zien, beleven of kopen. Zo’n gemis stelt natuurlijk teleur, maar het is ook ‘the stuff that dreams are made of’. Kostbaar, want zonder verlangens kan een mens niet dromen.

Good luck en tot ziens.

Uw trouwe dienaar, FB

INFO

Aflevering nr. 1347