De plastic berg blijft maar groeien

Elke minuut opnieuw worden er wereldwijd een miljoen plastic flessen gekocht. En binnen vijf jaar zullen dat er 1,2 miljoen per minuut zijn. Dat blijkt uit cijfers van marktonderzoeker Euromonitor. Vorig jaar kochten we in totaal 480 miljard stuks en dat zou nog verder stijgen. Om het cijferwerk af te maken: in 2021 zullen er jaarlijks een 583,3 miljard plastic flessen worden verkocht.

Het hoeft geen betoog, dit is een milieuramp. Want ook de recyclage laat het afweten. Slechts de helft van alle flessen wordt ingezameld, amper 7 procent wordt effectief tot nieuwe flessen gerecycleerd. De rest van de ingezamelde flessen zijn maar deels te hergebruiken, of worden voor andere toepassingen gebruikt. Het overschot belandt op vuilnisbelten of – erger nog – in de oceaan. “Als we niks doen, zwemt er tegen 2050 meer plastic afval in zee rond dan vis”, concludeerde VN secretaris-generaal António Guterres op de grote VN-conferentie over oceanen, begin deze maand.

Meer middenklasse, meer problemen

Het gaat van kwaad naar erger, hoewel we ons al lang bewust zijn van het probleem. De pmd-zak werd al in de jaren 90 ingevoerd in België. Maar de totale vooruitgang hebben we nog niet gevonden, maar hoe komt dat dan? It’s the globalization, stupid! “Onze levensstandaard stijgt, de middenklasse groeit. In Azië, maar ook Latijns-Amerika en Afrika zijn er honderden miljoenen middenklassers bij gekomen. Zij kunnen zich meer veroorloven, zo ook plastic flessen”, zegt Hans Bruyninckx, directeur van het Europees Milieuagentschap.

Greenpeace wijst dan weer naar de grote drankenproducenten als hoofdschuldige. De milieu-organisatie voert al een tijdje campagne rond multinationals als Nestlé, Pepsi en Coca-Cola. "De 100 procent recycleerbare petflessen bestaan, maar bij de grote multinationals is gemiddeld slechts 6,6 procent van elk flesje recycleerbaar", zegt Louise Edge van Greenpeace UK, die de campagne leidt. "Die bedrijven zijn rijk en machtig. Als zij zich aanpassen, dan verandert er véél."

Innovatieve kleintjes

Overheden of multinationals: wie het ook doet, ze kunnen een voorbeeld nemen aan de vele ecologie-start-ups die als paddenstoelen uit de grond schieten. Denk maar aan The Ocean Cleanup, van de jonge Nederlander Boyan Slat (23). Vijf jaar geleden bedacht hij een systeem van lange, drijvende armen die op strategische plekken in zee worden geplaatst. De stroming doet het werk en drijft er alle plastic heen. In de Stille Oceaan wordt volgend jaar zo'n eerste filter voor de plasticsoep geïnstalleerd. 

Of het Britse Skipping Rocks Lab, dat de Ooho! bedacht, een 100 procent afbreekbare verpakking, gemaakt van zeewier. Die verpakking breekt zichzelf in enkele weken helemaal af.

“Die start-ups zijn belangrijk, net als de innovaties binnen de klassieke chemie, om alternatieven te zoeken voor plastic. Ze zitten in de lift sinds duidelijk werd dat die niet alleen duurzaam, maar ook zeer rendabel kunnen zijn", zegt professor milieu-economie Johan Albrecht (UGent). "De grote bedrijven kunnen uit die lessen leren. Of ze gewoon overkopen, zoals wel vaker gebeurt. Radicale innovatie komt vaak van kleine, nieuwe bedrijven. We mogen hun belang niet onderschatten."

De innovatieve denkers hebben misschien wel de sleutel, maar het is intussen vijf voor twaalf, zoals men dan zegt. Toch zorgt dat nog niet meteen voor wanhoop. "De politieke aandacht voor milieu neemt snel toe. Denk maar aan China en haar vuile lucht, of de zeer zichtbare vervuiling van het oppervlaktewater in Latijns-Amerika", zegt Hans Bruyninckx. "Ook qua technologie en innovatie boeken we een enorme vooruitgang. Niet alle regio's hebben nu de infrastructuur om op grote schaal te recycleren, maar de geesten rijpen. Ik ben optimistisch gestemd."