Wie alles door elkaar leest, ziet soms vreemde verbanden

Dahl zou dit jaar 100 zijn geworden en Kiss Kiss behoeft geen uitleg: het is een van Dahls beste verhalenbundels, met die dominee en die antieke commode, die overspelige dame met die dure bontjas, die vrouw die doodsbang is om ergens te laat te komen, en die man die zelfs na zijn dood vervelend blijft; ach, hoe zijn eindelijk bevrijde weduwe die rook dat oog inblaast!

Het Hitlerboek is gezellige nazipropaganda uit 1942 voor de allerkleinsten. 'Toe Moeder, vertel ons eens een verhaaltje', bedelde kleine Truusje. En Frits zei dadelijk: 'maar één dat heusch gebeurd is, Moeder, niet zoomaar een verhaaltje van reuzen en heksen en dwergen en zoo, die toch niet heusch bestaan!'

Nu, dat laat Moeder zich geen twee keer zeggen. Driehonderd bladzijden lang wijdt ze uit over eer, trouw, bloed, bodem, heldenmoed, opoffering, de hele nazi-reutemeteut; en de joden natuurlijk, met hun 'onverzadigbaren dorst naar goud en naar alle schatten der wereld (...) met hun zwarte oogen, kroezige haren en kromme neuzen liepen ze vuil en lelijk door de straten van Weenen. Kruiperig vriendelijk waren ze en erg opdringerig, bovendien spraken ze geen goed Duitsch, maar een leelijk koeterwaalsch. Waren dat ook Duitschers? (...) Dat was toch niet mogelijk. Wat renden ze drukgebarend heen en weer...' et cetera.

Plaatjes zijn er ook bij, met hakenkruizen en groezelige 'vodden-Jacobs' en al. Je schrikt er toch nog van - al viel het te verwachten - wat voor vuiligheid die arme kindertjes met dat 'heusch gebeurde' verhaaltje de reine hersenpannetjes binnengeschept kregen. En Hitler maar stralen, met zijn 'goedmoedigen glimlach'.

Tussendoor pakte ik weer even een stukje Dahl. Daar stuitte ik op 'Genesis and catastrophe', dat beroemde verhaal over die vrouw die al een hele reeks jonggestorven kinderen ten grave heeft gedragen (eind 19de eeuw, dus dat was schering en inslag) en in het kraambed ligt bij te komen van de bevalling van een zoveelste zieltogende baby. Ze bidt wanhopig dat dit jongetje nu eens blijft leven, en daar houdt het verhaal op, maar wij weten genoeg, want ze noemt de boreling Adolf, en de dokter spreekt haar aan met 'Frau Hitler'.

De namen, jaartallen en gestorven baby's kloppen, maar de rest van het verhaal heeft Dahl uit zijn duim gezogen. Dat kon hij beter dan wie dan ook. Hij kon zelfs volstrekte onzin volkomen realistisch laten lijken, zoals pratende vossen, een perzik ter grootte van een huis, een brein dat voortleeft zonder lichaam, en de reïncarnatie van Franz Liszt als geagiteerde kat.

Toen bladerde ik nog even naar het eind van Moeder, vertel eens wat van Adolf Hitler, want je wilt toch weten hoe het afloopt. 'Laten we God alle dagen danken dat hij ons dezen man heeft gezonden', zegt Moeder, 'en dat wij in dezelfde dagen als hij mogen leven, wij hem mogen zien en zijn stem mogen hooren. De hele wereld benijdt ons om dien man. Laten we daarom hopen dat hij gezond en sterk moge blijven.'

Dat dééd hij, min of meer. Tot hij zelfmoord pleegde, maar toen waren die miljoenen mensen al vergast.

'Verdomd, de hele holocaust is eigenlijk de schuld van Roald Dahl', schoot er door mijn hoofd.
 
Nee, boeken door elkaar lezen is leuk, maar een beetje vreemd word je er soms wel van.

s.witteman@volkskrant.nl