Michel I sukkelt nog altijd met dezelfde problemen als bij het begin van haar politieke bestaan

Michel I miste haar twee superministerraden en de symbolische sluitingsdatum van het politieke jaar (21 juli). Die gingen zonder Groot Akkoord voorbij. Werken in blessuretijd is evenwel niet uitzonderlijk. In 2015 en 2016 waren er nog belangrijke ministerraden op 23 juli. In verkiezingsjaren gaan formaties in de zomer door, in zekere zin is Michel I daar nu mee bezig. Deze gesprekken zijn bepalend voor de resterende jaren van deze bizarre coalitie.

Het idee dat voor de zomer alles klaar moet zijn is vooral een kwestie van psychologie. Als deze week een akkoord wordt gesloten, zal dat niet snel in regels en beleid gegoten worden. De administratie en parlementaire controle is grotendeels met vakantie. Zoals ook de pers in zomermodus draait. Voor de uitvoering is het niet per se nodig nu te landen.

Men wil deze klus klaren voor het verlof, zoals ook wij dat willen om met geruster gemoed van vakantie te genieten. Er zijn veel subjectieve, weinig objectieve redenen om nu niet te stoppen en midden augustus te hervatten. Onderhandelingen hebben een eigen opbouw en chemie. Als die nu stoppen, gaan die verloren en is later veel heropbouwtijd nodig. Bovendien is de zomerluwte vergelijkbaar met nachtelijke onderhandelingen.

Nu of nooit

Michel bouwt al weken aan de afsluiting, hij kan niet in vakantie zonder akkoord. Dat zou, na zijn uitgestelde beleidsverklaring, als een nieuwe vernedering aanvoelen. Er is ook geen reden om te denken dat over enkele weken lukt wat nu niet kan – het is dus nu of nooit.

Alles ligt klaar voor de landing. De Wever liet zijn budgettaire ambitie varen, waardoor de voorziene inspanning met miljarden slonk. Na het traditionele herberekeningsspel zakte de inspanning voor 2018 onder het miljard. Uiteraard moet nieuw beleid nog betaald worden, maar de begroting is daarmee niet langer het politieke zorgenkind. Weg zijn de oplopende discussies over grote besparingen in de sociale zekerheid.

Na de Kumbaya-verklaring van De Wever en Beke in april en het onderonsje van de heilige drievuldigheid op de Vlaamse feestdag is een zekere entente gesloten. Die is cruciaal. De analyse van Marc Eyskens over N-VA delen veel CD&V’ers. Maar ze besloten deze frustratie te laten passeren, op de onderhandelingstafel is momenteel te veel te verliezen. Beke was ooit snoeihard voor De Wever, toen die Merkel aanviel. Vandaag passeren de provocerende woorden van Francken, die een heel bijzondere invulling aan het concept regeringslid toevoegt, formeel in stilte. Achter de schermen is de walging even groot.

Een overladen kar

Beke liet verstaan dat hij niet per se vasthoudt aan de meerwaardebelasting en openstaat voor andere voorstellen voor meer fiscale rechtvaardigheid. De Wever toonde begrip. Over de nood aan arbeidsmarkt- en sociale hervormingen bestaat binnen de coalitie vrij grote eensgezindheid. Evenzeer dat het luid aangekondigde investeringspact nog wat vulling verdient, nu lijkt het (zeker na het dreigement van Proximus om investeringen uit te stellen) te veel lucht. Ook over Zaventem wil men graag landen, maar de kar is al overladen.

De laatste weken werd uitdrukkelijk vaak gesuggereerd dat de Arco-coöperanten, als dat juridisch rond te krijgen is, vergoed worden met de opbrengst van de gedeeltelijke privatisering van Belfius. Dat N-VA zich daar niet publiekelijk tegen verzet, doet vermoeden dat daarover binnen Michel I te praten valt. Nochtans is het Belfius-geld evenzeer overheidsgeld als reguliere begrotingsmiddelen. Het zijn de belastingbetalers die de bank moesten nationaliseren om haar te redden nadat andere politici haar naar de verdoemenis hadden geholpen. En voor N-VA mocht Arco niet met overheidsgeld geregeld worden. Arco is niet opgelost, maar dat N-VA al zo lang niet tegenspreekt dat Arco met Belfius-overheidsgeld geregeld kan worden is veelzeggend. We horen ze niet herhalen dat eerst de rekeningen van beweging.net leeggemaakt moeten worden. Een entente komt van vele kanten.

Dus, bijna alles ligt klaar om te landen. Maar, daarmee is de cirkel (niet) rond: Michel I sukkelt op het einde van het politieke jaar met dezelfde miserie als waarmee het jaar (later dan voorzien) begon. Kris Peeters ‘keerde niet terug’ naar de onderhandelingen in oktober 2016 omdat er voor CD&V toen geen vermogens(winst)belasting was die de rijken meer zou doen bijdragen, omdat de gewone man dat al genoeg deed. Die ‘sociale rechtvaardigheidsagenda’ heeft CD&V, het zelfverklaarde ‘sociaal geweten’, zich – en daarmee ook Michel I – al vanaf de eerste regeringsmaand opgelegd. 

De nieuwe vondst van Michel, een effectenrekeningtaks, wordt afgeschoten door Open Vld (en N-VA) omdat dit een vermogensbelasting voor de middenklasse is of kan worden. Open Vld houdt lijstjes bij van belastingen die zij vermeed en van bestaande taksen op vermogen. In een socialistenloze regering zullen ze dat nooit slikken. Nooit, al zeker niet als er voor hen te weinig in zit. Bij CD&V zien ze de uitgeklede en mislukte speculatietaks verschijnen, ze willen niet nog een keer door links uitgelachen worden met een schaamtaks.

Kortom, naast Arco sukkelt Michel I op dit kritieke moment in haar bestaan, op het einde van dit politieke jaar, met dezelfde problemen als bij het begin van dit politieke jaar. Dat zijn nog altijd dezelfde problemen als bij het begin van haar politieke bestaan.