Direct naar artikelinhoud

Vrouwtjesinsect ontdekt met penis en mannetjesinsect met vagina

Biologen hebben een insect ontdekt met een wel heel bijzonder seksleven: de vrouwtjes zijn in het bezit van een penis, de mannetjes hebben een vagina-achtige opening.

Braziliaans insect met vrouwelijke penis waarmee het sperma van het mannetje wordt opgezogen.Beeld Kazunori Yoshizawa

Het Braziliaanse luisachtige insect is de eerste soort waarbij omgekeerde geslachtskenmerken zijn ontdekt. Wanneer de dieren met elkaar paren, steekt het vrouwtje haar penisachtige orgaan in het mannetje en neemt op die manier sperma van hem over. Het zaad zit verpakt in een voedzaam pakketje.

Net als bij verwante soorten, zit het mannetje tijdens de paring onderop. Maar bij deze soort verankert het vrouwtje zich met haar penis ook nog eens stevig aan het mannetje, schrijven de onderzoekers in Current Biology. Daarvoor heeft ze een soort haakjes aan haar geslacht zitten.

Mannetjes met 'paringsgift'
Het seksuele systeem van deze soort is compleet tegenovergesteld aan de gebruikelijke situatie. 'De vraag is hoe dit heeft kunnen ontstaan,' zegt evolutiebioloog Eveline Verhulst van Wageningen Universiteit, zelf niet betrokken bij de ontdekking. De dieren leven in grotten, waar weinig voedsel voorhanden is.

Waarschijnlijk hebben mannetjes daarom een 'paringsgift', het voedselpakketje, ontwikkeld, zodat het aanlokkelijk voor het vrouwtje is om te paren.

Bij veel dieren zijn het de mannetjes die het meeste voordeel halen uit paring, want productie van sperma kost weinig energie en ze kunnen hun genetisch materiaal over verschillende vrouwtjes verspreiden. Bij dit dier is dat niet zo: de daad kost het mannetje voedselvoorraad en hij zit - letterlijk - lang aan hetzelfde vrouwtje vast. Zo'n vijftig uur.

Fascinerend, vindt evolutiebioloog Kate Lessells van het onderzoeksinstituut NIOO. 'Seks hoeft niet per se een coöperatieve bezigheid te zijn. Er is hier sprake van een seksueel conflict.' Het lijkt er volgens Lessells op dat het vrouwtje heeft gewonnen. 'Eigenlijk chanteert ze het mannetje. Ze blijft net zo lang aan hem hangen tot hij zijn sperma, met voedsel, afgeeft. Hij heeft geen keuze.'

Eigenlijk chanteert ze het mannetje. Ze blijft net zo lang aan hem hangen tot hij zijn sperma, met voedsel, afgeeft. Hij heeft geen keuze
Evolutiebioloog Kate Lessells