Hoe de Ourthe jeugdbewegingen met buikgriep naar huis deed vluchten
In één week tijd velde een buikgriepplaag drie groepen jongeren die op kamp waren in de Ardennen. Eén factor verbond de Chiro, de scouts en de KSA: de Ourthe. De rivier staat erg laag, wat de kans op besmetting vergroot. "Wanneer er minder water in een rivier staat, is de concentratie micro-organismen veel intenser", zegt microbioloog Jan Verhaegen.
En toen trokken maag- en darmklachten een lelijke streep door de rekening. Van de negentig meisjes tussen zes en achttien jaar van de Chiro van Steenhuffel werden er vijftien ziek. De timing was zeer ongelukkig: een dag vóór het kampvuur, traditioneel de climax van het kamp. “Het ging vooral om jonge kinderen. De hele groep is toen naar huis vertrokken”, zegt Chirowoordvoerder Erwin Cools. “We weten nog niet wat precies de oorzak was, maar veel kinderen hadden last van diarree. Dan is er vlug sprake van een norovirus of buikgriep.”
Het kampterrein lag in Tenneville, in de provincie Luxemburg. Vier dagen later, op woensdag, kreeg een KSA-groep uit Westmalle af te rekenen met gelijkaardige symptomen. Ook die jongeren hadden hun tentenkamp opgeslagen in Tenneville. “We kregen ’s nachts rond een uur of vier telefoon: een tiental leden en leiders waren ziek”, zegt nationaal coördinator Brecht Goerlandt. “Toen we in Tenneville toekwamen, waren er al een stuk of twintig kinderen ziek.”
Keuken in orde
Een arts onderzocht alle kinderen, zes kinderen gingen ter observatie naar het ziekenhuis. “De omstandigheden daar zijn beter dan op een weide. ’s Avonds mochten ze het ziekenhuis weer verlaten”, zegt Goerlandt. “De burgemeester van Tenneville nam de beslissing om het kamp stop te zetten.”
Ook de KSA kreeg nog geen bevestiging van de oorzaak van de malaise. “Het Federaal Agentschap voor de Veiligheid van de Voedselketen (FAVV) stelde wel vast dat de keuken in orde was”, benadrukt Goerlandt.
Villers-Sainte-Gertrude, een dag later. Niet minder dan 22 leden van een scoutsgroep uit Sint-Truiden kregen last van maag en darmen. Ook daar kon het FAVV geen malversaties vinden in de keuken. Villers-Sainte-Gertrude ligt zo’n veertig kilometer van Tenneville, maar dezelfde rivier verbindt beide gemeenten: de Ourthe. De scouts hadden de dag tevoren zonder zorgen geravot in het water.
Een gelijkaardig verhaal bij de KSA. “Enkele leden hadden de dag voordien in het water van de Ourthe gespeeld, al werden ook kinderen ziek die niet in het water waren geweest. Mogelijk kregen zij de besmetting overgedragen door samen te leven”, zegt Goerlandt.
“Als algemene regel geldt dat je het best nooit rivierwater drinkt, tenzij het gekookt is”
“Blijkbaar ligt het aan de rivier”, vermoedt ook Erwin Cools. “Na de meisjes bivakkeerden de jongens van dezelfde Chirogroep op diezelfde locatie en toen gebeurde er niets. De jongens hadden niet in de Ourthe gezwommen. Door de droogte is het gevaar op besmetting groter dan in andere jaren.”
Virale partikels
Ook de gouverneur van Luxemburg wees nadrukkelijk naar de Ourthe, en dat blijkt niet zo gek. “Wanneer er minder water in een rivier staat, is er ook minder stroming en is de concentratie micro-organismen veel intenser”, zegt Jan Verhaegen, professor microbiologie in het UZ Leuven. “Van water met een hoge concentratie virale partikels hoef je minder te drinken om de infectie te pakken te krijgen.”
Dat het waterpeil van de Ourthe nu lager staat dan anders, betekent niet dat goedgevulde rivieren veilig zijn. “Als algemene regel geldt dat je het best nooit rivierwater drinkt, tenzij het gekookt is. Rivierwater is altijd een potentiële bron van infecties”, zegt Verhaegen. “Ook groenten wassen in rivierwater zonder ze te koken is niet aan te raden.”
Het is nog niet duidelijk of dezelfde microbe de jeugdbewegingen trof en of het om een virus dan wel een bacterie ging. Een norovirus is relatief onschuldig, het rotavirus is al ernstiger. Sinds 2006 worden kinderen er wel tegen ingeënt. “In een rivier zwemmen mag, zolang je niet van het water drinkt. Besmet water moet in de maag en de darmen terechtkomen om een infectie te veroorzaken”, stelt Verhaegen.