Herexamen voor Europese banken

Wat houdt de stresstest in?

Het is het grootste bankenexamen tot nu toe in Europa en geldt als de eerste krachtige daad van de Europese Centrale Bank (ECB) in de aanloop naar de nieuwe bankenunie. Vanaf 4 november verschuift de toezichtmacht van nationale overheden en toezichthouders naar de ECB in Frankfurt. De bewaker van de euro krijgt er dan een extra taak bij door het bankentoezicht in de eurozone onder zijn hoede te nemen. Voortaan gaat de ECB hard ingrijpen als Europese banken uit de bocht dreigen te vliegen. Dat heeft als doel om een financiële crisis zoals die 2008 te voorkomen. Toen moesten banken met veel geld van de belastingbetaler worden gered en dat mag niet opnieuw gebeuren. De ECB neemt haar rol heel serieus en wil er met het onderzoek zeker van zijn dat alle zogeheten systeembanken bij de start van het nieuwe financiële stelsel sterk genoeg zijn.

Er zijn toch al onderzoeken geweest?

Dat klopt. De grote banken hebben sinds de financiële crisis al twee keer eerder zo'n examen afgelegd. Achteraf stelden die weinig voor. Overheden moesten namelijk alsnog reddingsacties uitvoeren bij eerder met vlag en wimpel geslaagde organisaties. De grote fout was toen dat finan- ciële instellingen zelf een inschatting mochten maken van de waarde van hun slechte leningen en hypotheken. De rooskleurige inschattingen van de banken dienden toen als uitgangspunt van de stresstest. Daarbij kijkt de Europese Centrale Bank vooral of het eigen vermogen van een bankbedrijf bestand is tegen grote verliezen tijdens een nieuwe recessie. Dit keer hebben de autoriteiten het anders aangepakt: ze zijn zelf negen maanden lang met hun rekenmachines en waarderingsmodellen op bezoek gegaan bij de banken. Door de instellingen niet op hun blauwe ogen te geloven, zijn de uitkomsten van de onderzoeken veel betrouwbaarder geworden.

Zullen er veel banken zakken?

Naar verwachting zijn 25 van de 130 gezakt, meldde persbureau Bloomberg vrijdag. Dat er banken zakken, is niet bijzonder spannend. De vraag is zondag vooral hoeveel extra kapitaal ze moeten ophalen om hun financiële buffer alsnog sterk genoeg te maken. Ze krijgen daarvoor zes tot negen maanden de tijd. De verwachting is dat vooral kleinere banken hun kapitaal moeten versterken. Onder meer de Ierse bank Permanent TSB en de Italiaanse Banca Monte dei Paschi worden genoemd als kandidaten. Andere analisten zien de grootste risico's bij middelgrote banken in Italië, Cyprus, Portugal en Duitsland. De zeven Nederlandse banken, waaronder ING, Rabobank, ABN Amro en SNS zouden zonder veel moeite door de test moeten komen.  De Nederlandsche Bank houdt morgen een aparte bijeenkomst over de uitslagen van de Nederlandse banken.

Hoe politiek gevoelig liggen de uitslagen?

Het is een heel ander spel dan bij de begrotingsregels, waar overheden de macht van Brussel soms publiekelijk niet serieus nemen. Zondag zal niet opeens een Franse minister van Economische Zaken te zien zijn die de uitslag naast zich neer legt voor zijn mogelijk niet geslaagde Franse banken. Ook zullen regeringsleiders niet met de vinger naar elkaar wijzen. De stresstest is zo opgezet dat banken achter de schermen al een voorschot konden nemen op de uitslag en genoeg kapitaal hebben opgehaald om ook met een negatieve score toch positief nieuws te melden. Ook eventuele reddingsacties zijn voorgekookt zodat landen en hun banken niet al te veel gezichtverlies hoeven te lijden.

Zullen de beurzen dan niet heftig reageren?

Die kans bestaat wel. De resultaten hadden op geen slechter moment kunnen komen. De afgelopen weken zijn de aandelenbeurzen hard gedaald vanwege zorgen over de afremmende economische groei in Europa. Het IMF ziet de kans op een recessie toenemen en er zijn zorgen over het stilvallen van de Duitse groeimotor. Slechte rapportcijfers van banken zijn dus koren op de molen van de doemdenkers op de beurs.