Die vele festivalgangers zijn echt niet zo roekeloos als Den Haag doet voorkomen

Elk jaar weer die onrust, rond het derde weekend van augustus. Een onrust die zich op twee manieren kan manifesteren. Of ik ren op donderdagochtend maniakaal door de Kalverstraat - blinde paniek veroorzaakt door de moedwillige misvatting dat er geen festivalkleding in mijn kast hangt. Of er is die andere onrust, een combinatie van verlangen en spijt die ook nu een beetje somber stemt: ik ben er dit jaar niet bij.

Vrijdag begint Lowlands. Nou ja, donderdagavond is het festival officieus begonnen, met zelf meegebrachte blikjes bier en literflessen gin-tonic bij de 24-uurstent. Lowlands viert dit jaar het 25-jarig jubileum en wordt door media terecht geprezen als 'het belangrijkste popfestival van Nederland'(+) (de Volkskrant) en 'een baanbrekend popfestival dat de festivalcultuur grondig veranderde' (NRC). Die festivalisering van Nederland waarover u de laatste tijd zo veel hoort? Geef Lowlands maar de schuld, want daar is het goede voorbeeld gesteld.

Er werden deze week veel verklaringen gegeven voor het succes. In 1993 was het idee om een meerdaags festival te beginnen zonder dagkaarten vernieuwend. De bezoekers vormen zo een weekend lang een hechte gemeenschap, allemaal even katerig, bemodderd of zongebruind. De gedurfde en gevarieerde programmering is een belangrijke factor. De eettentjes. Goede sanitaire voorzieningen. Allemaal waar natuurlijk, maar niet het hele verhaal.

Er miste wat in de Lowlands-hagiografieën, iets wat bijna altijd ontbreekt in vooruitblikken op of beschrijvingen van festivals, behalve als er incidenten gebeuren. Het woord alleen al klinkt grimmig en gevaarlijk, een groot contrast met de goede sfeer op festivals. Durf ik het te zeggen? Vooruit, komt-ie: drugs.

In een interview met NRC spreekt directeur Eric van Eerdenburg van een 'unaniem geluksgevoel' op Lowlands, waar iedereen 'heel aardig voor elkaar is'. Er komen vast alleen maar aardige mensen op af, maar mogelijk wordt het geluksgevoel ook een synthetisch handje geholpen - net als op andere festivals. Bezoeker en 'nachtdier' Tom vertelt tegen NRC dat hij elke nacht 'doorgaat' tot de ochtend, maar niet waar hij die energie vandaan haalt.

Over het wijdverbreide drugsgebruik op festivals wordt voornamelijk in codes bericht. Neem de beschrijving van een zonsopgang bij Wildeburg, op de muzieksite 3voor12. 'Ochtenddauw en euforie hangen in de lucht, terwijl de vele kleurrijke nachtvlinders met de sterren in de ogen dansen.' Dat klinkt, het moet gezegd, een stuk creatiever dan het d-woord.

Het is een wonderlijke status quo. Aan de ene kant staan politici en bestuurders die alle drugs afwijzen, festivals die wel moeten doen alsof hun neus bloedt ('zero tolerance') en media die vooral over incidenten berichten. Aan de andere kant staat een festivalgeneratie voor wie middelengebruik, vooral xtc, heel normaal is. De roes is een belangrijk onderdeel van hun feest.

Die vele duizenden festivalgangers zijn echt niet zo roekeloos als Den Haag vaak doet voorkomen. Ze nemen een 'gecalculeerd risico', zei een hoogleraar verslavingszorg van het AMC begin dit jaar in Humo. 'Zoals wintersport: leuk, maar niet helemaal zonder gevaren.' Het debat over festivals en drugs is gebaat bij zo'n open, nuchtere blik. Die leert ons dat pillen steeds sterker worden en dat het daarom oppassen is met hoeveelheden. Maar die erkent ook dat dit jaar weer veel 'nachtvlinders' de zomer van hun leven beleven.

_{Lees meer onder de video.}