Direct naar artikelinhoud

In het Dieverse bos wordt al sinds 1946 Shakespeare gespeeld

In Drenthe wordt sinds 1946, en vanaf vrijdag weer, Shakespeare gespeeld in het bos.

Regisseur Jack Nieborg in het Dieverse bos in gesprek met hoofdrolspelers Inge Wijers en Tim van der MolenBeeld Marcel van den Bergh

'Hier hebben we eens een heel mooie stilte gehad. Bevreemdend lang mag het zijn. Wel even de souffleuse waarschuwen, anders ontploft ze straks daaronder.' Vanaf de zijkant van het toneel onderbreekt regisseur Jack Nieborg (58) de puntige zinnenwisseling tussen Petruchio en Katharina, ofwel de acteurs Inge Wijers (21) en Tim van der Molen (22). Onder de hoge eiken zijn de duizend zitplaatsen aan weerszijden van de speelvloer nog onbemand. Deze avond wacht de eerste try-out, vrijdag volgt de première van De Getemde Feeks - voor de zesde keer alweer.

Hier in het bos bij het Drentse Diever wordt al sinds 1946 Shakespeare gespeeld. Het begon met een bevrijdingsfeest op de verjaardag van koningin Wilhelmina. Met de plaatselijke huisarts, dokter Broekema, als drijvende kracht. Nieborg: 'Het verhaal wil dat hij tijdens zijn spreekuur figuranten castte.'

Midzomernachtdroom (A Midsummer Night's Dream) was de eerste keuze. Het verhaal waarin een groep amateuracteurs in een bos figureert, vroeg om een groen decor in de buitenlucht.

Eén keer was Diever Shakespeare ontrouw. In 1949, toen een stuk van Ibsen werd opgevoerd. Nieborg: 'Dat schijnt een ramp geweest te zijn, een heel gesleep met decorstukken.' Niet dat het nou typisch Drents is, Shakespeare spelen in het bos. Of het moet zijn dat Nieborg, die zelf vertaalt, De Getemde Feeks verrijkte met het woord 'grammieterig' (geërgerd) - vorig jaar verkozen tot Drents Woord van het Jaar. En voormalig commissaris van de koning Jacques Tichelaar figureerde nog eens als doodgraver in Hamlet.

Vanwege de betekenis voor de provincie kreeg Diever vorig jaar het Globetheater cadeau. Een intiem houten bouwwerk met plek voor 150 man. Naar Londens voorbeeld, maar wel met een doorzichtige koepel.

Nederland leidt in de zomer een heel ander leven; werk en school maken plaats voor serieuze ontspanning. De Volkskrant onderzoekt in elke provincie hoe dat verloopt. We marsjeren, naar een gedicht van de Vlaming Paul van Ostaijen, door het land en houden in elke provincie even halt.

Vandaag aflevering 9: in Drenthe wordt sinds 1946, en vanaf vrijdag weer, Shakespeare gespeeld in het bos.

In de beginjaren was Shakespeare in Diever nog echt dorpstoneel, met enkel lokale spelers en lokaal publiek. Eerst alleen de notabelen, laters ook stratenmakers. In dat opzicht is het schouwspel Diever ontgroeid. Dit jaar zijn er al 23 duizend kaarten verkocht - een record, en bijna tien keer zo veel als het dorp inwoners telt.

Maar het gezelschap heeft nog steeds een lokaal karakter. Tim van der Molen komt uit Diever. Als 8-jarig jongetje begon hij bij de jeugdafdeling van de toneelvereniging ('Ik was niet goed in sport en ik denk dat mijn ouders vonden dat ik toch een hobby moest'). Nu speelt hij zeventien avonden een van de hoofdrollen in zijn eigen dorp. Zijn tegenspeler Wijers komt uit Ruinen, iets verderop.

Dit jaar zijn er al 23 duizend kaarten verkocht - een record, en bijna tien keer zo veel als het dorp inwoners telt

En dan zijn er de vrijwilligers. Zo'n honderd stille krachten telde Nieborg ooit, van bestuursleden tot parkeerwachters. Voor de relatieve buitenstaander - de regisseur woont in het Groningse Winsum - niet benauwend. 'Je ziet ze het hele jaar niet, en bij de eerste repetitie staan ze er weer.' Toen het theater bij de vorige renovatie een nieuw toegangshek kreeg, werd dat zonder instructie bemand. 'Die man staat er nu nog steeds.'

In 72 jaar versleet het theater slechts drie regisseurs. Nieborg is aan zijn achttiende voorstelling toe. Niet dat hij binnenkwam als groot shakespeariaan. 'Tijdens mijn opleiding was Shakespeare een heilig huisje, daar schopte ik graag tegenaan. Ik ben hier pas liefhebber geworden. Shakespeare is veel volkser dan al die deftige interpretaties doen voorkomen. Het gaat gewoon over vreemdgaan en stelen.'

(hr)

Het verschil tussen zanddrenten en veendrenten

Provinciegenoot Harm Dijkstra (56) Cabaretier

Harm Dijkstra vertelt van zanddrenten en veendrenten. 'En nu moet ik oppassen.' De cabaretier karakteriseert Drenten van de zandgronden als behoedzaam. 'Je weet nooit of je elkaar nog nodig hebt.' De formulering doet zelfkennis vermoeden en dat klopt. Dijkstra is zelf op en top zanddrent.

Die lui van het veen, veelal uit armoede in Drenthe aangespoeld, zijn een stuk onstuimiger. Dat gezegd hebbende, voegt hij er snel aan toe: 'Maar we treden er net zo graag op, hoor. Het is gewoon een verschil in volksaard.'

Harm Dijkstra (rechts)Beeld Frank Schallmaier

Samen met Roelof Klinkhamer groeide Harm Dijkstra een halve eeuw geleden op in het dorpje Sleen. Nu vormen ze een cabaretduo waarvan de voornamen in eigen provincie volstaan. Harm en Roelof treden op in dialect, hoewel ze vaak te horen krijgen dat hun liedjes in het Nederlands een breed publiek zouden bereiken. Maar ja, zo is het begonnen en zo is het verdergegaan. 'We hebben ook allebei ons werk ernaast.'

 Harm Dijkstra vergelijkt de inwoners van zijn provincie met die van Groot-Brittannië: hetzelfde gevoel voor understatement. 'Als een Drent zegt dat meneer weleens gelijk kon hebben, dan kun je ervan uitgaan dat hij het totaal niet met je eens is.'

Hun werk is 'goedaardig spottend'. Zo steken ze als zanddrenten in elkaar en zo hebben ze Jacques Tichelaar, de commissaris van de koning, ook bejegend. Tichelaar moest opstappen wegens belangenverstrengeling. 'Maar het is ook gewoon een enthousiaste vent.'

 Hun voorstellingen gaan vooral over persoonlijke ervaringen. Heel soms dringt de boze buitenwereld erin door, zoals in het liedje over een Rwandese vrouw die zich in Sleen probeert te redden. De tekst is een boodschap voor onverdraagzame Drenten. 'Misschien dat je daarmee toch iets teweegbrengt.'

Als een Drent zegt dat meneer weleens gelijk kon hebben, dan kun je ervan uitgaan dat hij het totaal niet met je eens is
Harm Dijkstra