Bouwen we straks in Vlaanderen met CO2 in plaats van cement?

Volgens een onderzoek van de Vlaamse Instelling voor Technologisch Onderzoek en het departement Leefmilieu en Energie kan Vlaanderen 15 procent van zijn totale CO2-uitstoot opvangen en verwerken. De scheikundige nijverheid speelt daarbij een cruciale rol. Een aantal bedrijven heeft niet gewacht tot het klimaatverdrag van Parijs om verschillende technieken uit te dokteren die CO2 neutraliseren door het schadelijke gas te verwerken tot andere producten. Voor ondergrondse opslag is er in Vlaanderen nagenoeg geen potentieel wegens te duur en niet efficiënt.
AP2009

CO2 is een broeikasgas dat vrij komt bij verbranding. Het is een schadelijk gas, maar tegelijk is het ook nuttig bij heel wat industriële processen. Zo gebruiken waterzuiveringsstations CO2 om water te zuiveren, tuinders injecteren CO2 in hun serres om de groei van planten te bevorderen, scheikundige bedrijven maken zouten met het gas of droog ijs van -80 graden Celsius.

Gasproducent Messer zag jaren geleden al mogelijkheden in het opvangen van CO2 om het elders te gebruiken. Samen met een andere gasproducent, IJsfabriek Strombeek, vangt het CO2 op bij een scheikundig bedrijf in Zwijndrecht. Ook in de Gentse haven doen ze iets gelijkaardigs.

Goed voor om en bij de 180.000 ton CO2 per jaar. Nu is niet al die CO2 weg uit de atmosfeer. Een deel ervan krijgt een tweede leven en daarna verdwijnt het toch in de atmosfeer. “Dus die 180.000 ton is geen nettocijfer”, zegt Godfried De Vocht van Messer, “maar hoeveel echt hergebruik er is, zoals bij de tomatenteelt bijvoorbeeld, of bij de productie van zouten, hebben we niet berekend.”

CO2 letterlijk als bouwsteen

Een voorbeeld van duurzaam hergebruik waarbij de CO2 uiteindelijk niet verdwijnt in de atmosfeer, vinden we in de bouwsector. Carbstone Innovation is een bedrijf dat samen met de VITO een procedé uitwerkte om metaalslakken en CO2 om te zetten in stenen, klinkers of tegels.

De metaalslakken worden gezuiverd en gemalen tot poeder. Er wordt zand en water aan toegevoegd en CO2. Die CO2 gaat een chemische reactie aan en lijmt als het ware alle ingrediënten aan elkaar. CO2 is dus bindmiddel dat cement vervangt, een grondstof waar heel wat energie voor nodig is om ze te maken. De CO2 besparing bedraagt zo’n 5 ton per huis.

“Dit is een mooi voorbeeld van een gesloten kringloopeconomie”, zegt Brigitte Borgmans van het departement Leefmilieu, Natuur en Energie. “Vlaanderen heeft heel wat energie-intensieve industrie in de havens. Daar zijn heel wat toepassingen mogelijk
voor het hergebruik van CO2. Wij schatten het potentieel voor Vlaanderen op 12 megaton CO2, die kan je dus uit de atmosfeer houden. Het is een goede aanvulling van ons klimaatplan. Maar daarnaast zullen we inspanningen moeten blijven doen om onze woningen te isoleren en het transport schoner te maken.”

Toekomstmuziek?

De technologie om CO2 op te vangen en te hergebruiken kan nog verder worden doorgedreven. In de studie “De chemische weg naar een CO2-neutrale wereld” stelt professor scheikunde Johan Marten van de KU Leuven, dat je van CO2 ook brandstoffen kan maken.

“Je kan het een synthetische biobrandstof noemen die schoner is dan gewone brandstof en die wordt geproduceerd met energie uit zon, wind of water. Dat kan ethanol zijn of zelfs aardgas of benzine.” Maar dan zit je weer met een verbranding en dus met broeikasgassen. Toch denkt Martens dat er altijd wel verbrandingsmotoren zullen zijn.

“Denk maar aan vliegtuigen, vrachtwagens en schepen, daar is nog geen oplossing voor gevonden. Maar wat je wel kan doen is op grote schaal met speciale filters CO2 uit de lucht halen en hergebruiken. Die installaties bestaan al en zijn veel sneller en efficiënter dan de natuur."

"Een belangrijke hefboom om deze technologie verder te ontwikkelen, is een CO2-taks. In ieder geval, in Vlaanderen komt er een strategisch onderzoekscentrum. Daar zullen universiteiten, bedrijven en instellingen als de VITO verder onderzoek doen naar de nieuwe technologieën om broeikasgassen af te vangen en te verwerken. En dat is veelbelovend.”

Parijs als hefboom

Het klimaatverdrag van Parijs bepaalt dat de stijging van de temperatuur deze eeuw zo ver mogelijk onder de 2 graden Celsius moet blijven. Dat is een zeer ambitieuze doelstelling als je bedenkt dat de temperatuur sinds de industriële revolutie met meer dan een graad is gestegen.

Om dat te bereiken, zal de wereldeconomie een drastische omschakeling moeten maken. In de tweede helft van deze eeuw zullen we goederen zo moeten produceren en vervoeren dat er quasi geen broeikasgassen meer vrijkomen.

Maar het gaat nog verder. Om zo dicht mogelijk bij die stijging van 1,5 graden Celsius te blijven, zullen we volgens wetenschappers naar een “negatieve uitstoot” moeten gaan. Dat wil zeggen dat mens en natuur meer CO2 uit de atmosfeer moeten halen dan dat er bijkomt.

Het lijkt sciencefiction, maar wetenschappers maken zich sterk dat het kan. Europa heeft zich verbonden tot een CO2-vermindering van 20 procent tegen 2020 ten opzichte van 1990. Het echte werk begint daarna. Tegen 2030 wil de Unie de inspanning verdubbelen naar min 40 procent. De bijdrage van ons land hierin is 35 procent. Milieuverenigingen vinden dit nog veel te weinig om op koers te blijven voor Parijs.

Nuluitstoot is relatief

In teksten en gesprekken over klimaatverandering duiken vaak termen op als “klimaatneutraal” en “nuluitstoot”. Dat wil niet zeggen dat we de CO2 naar nul moeten terugbrengen. De aarde stockeert zelf ook al heel wat CO2.

De oceaan is het grootste reservoir. Ongeveer de helft van de koolstofdioxide die de mens produceert, belandt in de oceaan. Maar die capaciteit is niet eindeloos. Op termijn zullen oceanen steeds minder CO2 opnemen. Momenteel worden de zeeën ook
alsmaar zuurder als gevolg van die opname. Die verzuring vormt dan weer een bedreiging voor de voedselketens in zee. Andere natuurlijke CO2-reservoirs zijn bossen en bodems.
 

Meest gelezen