Uiteraard is het een goede zaak als we minder auto rijden, ons huis isoleren en minder vlees eten. Alleen wordt de indruk gewekt dat er geen doortastend klimaatbeleid nodig is als we maar een douche nemen in de plaats van een bad. De noodzakelijke ommezwaai kan alleen gemaakt worden als er moedige politici zijn die lastige maatregelen nemen.

Een koolstoftaks invoeren zou meteen alles met een grote klimaatimpact veel duurder maken. Maar als je ziet hoe onze ministers als knipmessen buigen voor de luchtvaartmaatschappijen om vliegreizen nog goedkoper te maken, dan weet je dat het uitzetten van je stand-by knop weinig zoden aan de dijk zal zetten.

Voorts wekken die tips de indruk dat we rustig voort kunnen blijven doen. We behouden onze levensstijl, maar proberen het op een minder vervuilende manier. Als we de uitdaging op een rechtvaardige manier willen aanpakken zullen wij (de in rijkdom levende westerlingen) een paar dingen moeten opgeven. Er zijn systemische veranderingen nodig; ons mobiliteitsmodel, ons voedsel- en energiesysteem zijn alle gebouwd op de beschikbaarheid van fossiele brandstoffen. Uiteindelijk zal ons economisch model, gebaseerd op groei en consumptie, moeten herdacht worden. Dat is natuurlijk moeilijker uit te voeren dan lokale groenten kopen.

Frank vertelt bij elke tip, met pretlichtjes in zijn ogen, dat ‘we daar heel veel geld kunnen mee besparen!’ Is ‘geld’ dan het ultieme doel? Er zijn genoeg voorbeelden van mensen die met de opbrengst van de zonnepanelen een extra citytrip maken. Frank gaat ervan uit dat mensen vooral consumenten zijn en hun gedrag enkel veranderen als ze er financieel wel bij varen. Zou het niet kunnen dat net deze manier van denken de oorzaak is van de huidige sociale en ecologische shit? Afstappen van ‘geld’ als grote drijfveer zal meer opbrengen dan met een herbruikbare tas gaan winkelen.

Andere en betere

Andermans tips afbreken is gemakkelijk, daarom bij deze enkele nieuwe.

1. Evalueer je eigen leven

Wat is echt belangrijk? Nog harder werken, meer verdienen en meer overbodige spullen kopen en je status verhogen? Als dit je ultieme doel is, veel succes, al bestaat de kans dat je nooit tevreden zal zijn. Maar misschien heb je andere ambities, wil je iets bijdragen aan de samenleving, hecht je veel belang aan vrienden en familie, kies je voor een rustiger en soberder leven? Hoe groot de maatschappelijke druk ook is, je kan zelf keuzes maken. Bijvoorbeeld om niet mee te doen in de ratrace naar meer.

2. Verander de economie

Ben je niet tevreden over hoe banken en multinationals de planeet regeren? Word aandeelhouder in de nieuwe economie gebaseerd op respect voor mens en milieu. Steeds meer burgers engageren zich in een coöperatief bedrijf rond energie, voedsel of geld. Bij elke aankoop heb je de kans de economie te beïnvloeden. Hoeveel reclame je dagelijks in de strot geramd krijgt, je kan altijd zelf kiezen om geen producten te kopen van vervuilende en uitbuitende bedrijven.

3. Doe aan politiek

Ik kan best begrijpen dat veel mensen het gehad hebben met ons huidige politiek bedrijf. Maar aan de kant blijven staan en zagen over politici levert bitter weinig op. Er zijn veel manieren om aan politiek te doen. Sluit je aan bij een van de vele actiegroepen, teken petities, stel vragen, wees kritisch, word actief in een partij, richt je eigen partij op, organiseer volksraadplegingen of schrijf opiniestukken. Hoe groot het wantrouwen ook is, je kan altijd kiezen om je stem te laten horen.

4. Doe het zelf, doe het samen

Zelf oesterzwammen kweken, een compostbak in elkaar timmeren, tandpasta maken, je eigen benen gebruiken voor verplaatsingen, gewoon nadenken, vegetarisch broodbeleg maken of het dak met eigen handen isoleren. Niks is beter voor je zelfvertrouwen en je ecologische voetafdruk dan concreet bezig zijn. Als je dit samen met anderen doet, wordt het nog leuker. Er is een groeiende beweging van groepen die zich organiseren om samen voedselteams op te zetten, een eigen lokale munt te runnen of auto’s te delen. Een speelstraat of buurtfeestje organiseren, met de wijk appelsap persen of een stukje natuurgebied beheren geeft meer goed gevoel dan drie dagen Disneyland.

5. Stop met klagen, start met dromen

Er zijn zoveel uitdagingen en bedreigingen, er zijn zoveel bedrijven, politici en burgers die schandalige dingen doen. Door daarover te klagen verandert er niks, hooguit zal je jezelf moreel een beetje beter voelen. Daarom ben ik grote fan van deze spreuk van Confucius: ‘Het is beter een kaars aan te steken dan te klagen over de duisternis.’ En bij het kaarslicht kunnen we dan dromen over een ander project, gebaseerd op andere uitgangspunten en waarden. Want er is wel een alternatief, zelfs al is het nog niet duidelijk hoe het er moet uitzien. De belangrijkste knop die we moeten omdraaien is niet die van de thermostaat, maar die in ons hoofd.