Direct naar artikelinhoud
Ruimtekolonisatie

"Leven op Mars wordt niet erg romantisch"

Ruimtekolonisatie: straling dwingt tot binnenblijven
Beeld Jan Straetmans

Leven op Mars is niet zo onrealistisch als het twintig jaar geleden leek. Exobioloog Wieger Wamelink onderzoekt of groenten verbouwen op de rode planeet mogelijk is. Op muziek- en cultuurfestival Lowlands, dat vrijdag begint, presenteert hij een paklijst voor toekomstige Mars-bewoners.

Wat moeten de eerste Mars-bewoners meenemen om groenten te verbouwen?

Wamelink: "De eerste bewoners moeten een heel ecosysteem bouwen en hebben aan zaadjes alleen niet genoeg. Er moeten ook hommels mee voor kruisbestuiving van de planten. Daarnaast zijn nutriënten schaars in de bodem, dus zijn schimmels nodig die planten helpen meer voedingsstoffen op te nemen. Momenteel onderzoek ik of wormen in Mars-grond kunnen overleven. Die moeten samen met bacteriën organisch materiaal omzetten in voedingsstoffen voor de gewassen.

'In mijn onderzoek ga ik ervan uit dat we zo veel mogelijk beschikbare bronnen van Mars gaan gebruiken'
Exobioloog Wieger Wamelink

"In feite kun je alles meenemen: vruchtbare grond, water, zuurstof, bacteriën, zaadjes en planten. Maar in mijn onderzoek ga ik ervan uit dat we zo veel mogelijk beschikbare bronnen van Mars gaan gebruiken. En we willen alleen bacteriën en schimmels introduceren die nuttig zijn voor het gloednieuwe ecosysteem. Ziekteverwekkers moeten thuisblijven."

Lijkt Mars-grond op de bodem van onze aarde?

"Deels, Mars-grond bestaat ook voor de helft uit siliciumoxide. Maar het bevat veel meer zware metalen dan de aarde, waaronder ijzeroxide. Je komt vergelijkbare grond tegen bij vulkanen. Wat ontbreekt is stikstof, maar dat zit in lage concentratie in de ruimte om Mars heen. Er zijn planten die met behulp van bacteriën stikstof uit lucht halen. Klaver bijvoorbeeld. Die klavers schoffel je vervolgens de bodem in, waar wormen en bacteriën het afbreken. Daardoor wordt de stikstof bruikbaar voor het gewas."

Waarin verschilt landbouw op Mars met aardse landbouw?

"Landbouw op Mars zal lijken op kasteelt. Het klinkt mooi, maar zo romantisch is het niet. Leven op Mars zal altijd binnen zijn. Je kunt er niet naar buiten zonder speciaal pak en als je naar buiten gaat, mag het niet te lang vanwege de straling. Ook groenten moeten binnen worden verbouwd, omdat er geen atmosfeer is waarin leven mogelijk is. Ik stel het me voor als een grote koepel bedekt met grond, die bescherming biedt tegen kosmische straling en waarin de luchtdruk veel groter is dan daarbuiten."

Hoe krijgen de planten dan zonlicht?

"Direct zonlicht is niet geschikt omdat er te veel kosmische straling meekomt. Een oplossing is om met zonnepanelen energie op te wekken waarmee ledlampjes zonlicht in de koepel nabootsen, net zoals op aarde in moderne kassen. Daarnaast hebben de planten water nodig, maar er is ijs op Mars, dus dat zal niet het grootste probleem zijn."

Kan Mars ooit zo worden als de aarde?

"Nee, dat kan niet. Mars heeft geen atmosfeer meer zoals de aarde, geen dampkring. Waarschijnlijk is dat een gevolg van het verdwijnen van een elektromagnetisch veld. Dat houdt namelijk ioniserende straling tegen en beschermt de atmosfeer. Er zijn theorieën dat algen kunnen zorgen voor atmosfeer en dat zou best kunnen werken voor een korte periode. Maar zonder elektromagnetisch veld raak je die lucht gewoon weer kwijt."

'Het kan best zijn dat er pas na 2050 een permanente basis op Mars staat. Het gaat gebeuren, maar de vraag is wanneer'
Exobioloog Wieger Wamelink

Waarom willen mensen naar Mars?

"Ik denk vooral uit nieuwsgierigheid en gewoon omdat het er is. Mensen willen grenzen verleggen. Waarschijnlijk gaat er eerst een kleine kolonie wetenschappers heen om onderzoek te doen, ook naar verdere planeten die misschien beter bewoonbaar zijn. De eerste missie gaat om hooguit acht mensen, verwacht ik. Zij moeten veel voedsel meenemen om de beginfase te overleven, totdat zij zelfvoorzienend zijn. Het mooie is dat ze al onbemand benodigdheden vooruit kunnen sturen; een module om in te wonen, werktuigen, robots, een 3D-printer. Het kan best zijn dat er pas na 2050 een permanente basis op Mars staat. Het gaat gebeuren, maar de vraag is wanneer."

Wanneer gaan de eerste kolonisten naar Mars?

"Op zijn vroegst in 2030, maar het ligt aan hoeveel geld beschikbaar is. Datzelfde geldt voor een maankolonie. Ik ben vrijwel zeker dat wij meemaken dat mensen langere tijd op de maan wonen en dat lijkt me overigens een verstandiger optie dan meteen naar Mars gaan. In plaats van een halfjaar ben je hooguit drie dagen onderweg, dus als er iets fout gaat, ben je makkelijker te bereiken of ben je sneller terug op de aarde. Net als Mars heeft de maan ook veel mineralen die we zouden kunnen gebruiken."

Zou u zelf naar Mars willen?

"Nee, een enkeltje naar Mars zie ik niet zitten en dan doe je er ook nog eens een halfjaar over. Dat is hartstikke saai, ik vind een vliegtuigvlucht al te lang. Naar de maan zou ik wel willen. Het lijkt me interessant om daar onderzoek te doen, maar voordat dát kan, denk ik dat ik te oud ben om mee te mogen." (Didi de Vries)

'Ik ben vrijwel zeker dat wij meemaken dat mensen langere tijd op de maan wonen en dat lijkt me overigens een verstandiger optie dan meteen naar Mars gaan'
Exobioloog Wieger Wamelink