Muzikanten Sarah en Gert Bettens in vluchtelingenkamp Duinkerke: "We willen België wakker schudden"

Vlakbij Duinkerke, in de gemeente Grande-Synthe op 20 kilometer van België, ligt het vluchtelingenkamp La Linière. De Franse overheid wil ermee de schande uitwissen van de Jungle van Calais en een gelijkaardig kamp in Grande-Synthe. Ze hebben er in het voorjaar van 2016 een driehonderdtal chalets geplaatst. Dat klinkt als een prettig vakantieverblijf, maar de Vlaamse hulporganisatie VZW Humain heeft het liever over 'shelters'. De houten hutjes bieden niet meer dan bescherming tegen regen en wind.

Patrick Legein van VZW Humain loopt ertussen met drie boodschappentassen vol eten, luiers en speelgoed. Hij zoekt een Koerdische vrouw. We treffen haar met tranen in de ogen, naast haar echtgenoot en twee kinderen. “Ze is negen maanden zwanger en beklaagt zich al lang dat ze naar Europa zijn gevlucht. Ze zal waarschijnlijk hier bevallen.” De ogen van haar dochtertje, een jaar of vier, fonkelen als ze het speelgoed ziet.

Toen Sarah Bettens vorige week in Van Gils & gasten de schrijnende verhalen uit La Linière hoorde, besloot de zangeres van K's Choice de handen uit de mouwen te steken. Samen met haar broer Gert wou ze ter plekke gaan.

“Nu ik dit met mijn eigen ogen zie, wil ik de rest van België wakker schudden”, zegt Sarah Bettens. “De kinderen hier hebben waarschijnlijk nooit iets anders gekend dan kampen zoals dit. Hier is geen school voor hen, hier is niets. Of toch, deze speeltuin, gebouwd door vrijwilligersorganisaties zoals VZW Humain.”

Voor wie in de Jungle van Calais is geweest, of in het oude kamp van Duinkerke, is La Linière een hele verbetering. Maar het blijft een schending van verschillende mensenrechten, zoals het recht op onderwijs.

La Linière is dan wel een officieel kamp van de Franse overheid, maar in de praktijk zijn het hulporganisaties die overal voor zorgen. Van kledij en eten tot informatie in verband met asiel. “De Fransen zeggen nogal snel dat al deze mensen naar Engeland willen, terwijl velen gewoon slecht geïnformeerd zijn”, zegt Legein.

Zelfs de administratie in het kamp hebben de Fransen amper nog in handen, die is volgens Legein overgenomen door mensensmokkelaars. De Fransen verdeelden maar 500 toegangsbandjes, terwijl er dubbel zo veel vluchtelingen willen wonen. Daarop is er een zwarte handel in de bandjes ontstaan. “De smokkelaars zijn zo alomtegenwoordig dat ook ik al voor een ben aanzien”, vertelt Legein. “Nadat ik warme kleren had afgegeven aan een vluchteling, bood hij me de diensten van zijn zus aan. Ik was totaal onthutst.”

Syrië – Sint-Niklaas – Duinkerke

Terwijl Sarah en Gert met open mond staan te luisteren, sluit er een vluchteling aan. “Spreken jullie Nederlands?”, vraagt hij in vlot Engels. Sam blijkt ooit nog drie maanden in Sint-Niklaas te hebben gewoond en herkent ons taaltje. Of we zijn shelter willen zien?

De ruimte waar Sam met vijf anderen moet slapen en leven, meet 2 bij 2 meter. Aanvankelijk waren het 378 hutten, die 500 migranten moesten huisvesten. Ondertussen zijn het nog 291 hutten, terwijl het aantal bewoners meer dan verdubbeld is.

Sam en zijn medebewoners hebben elkaar in Duinkerke leren kennen, maar ze komen alle zes uit Syrië. Uit zwaar getroffen steden zoals Daraa, Aleppo en het totaal vernielde Quneitra.

De overheid heeft in elke hut een petroleumkacheltje voorzien. Sam heeft dat van hen omgebouwd zodat er een waterketel op kan warmen. In het plafond is een gat gemaakt tegen CO-vergiftiging. Enkele dagen geleden belandden 25 bewoners nog in het ziekenhuis nadat ze bevangen geraakten.

Sam vertelt honderduit over de oorlog en zijn leven als leerkracht robotica aan een universiteit in Aleppo. Hij heeft geen goed woord voor de manier waarop het Westen de revolutie in zijn land heeft gesteund, maar hen vervolgens liet stikken. Daarna was er alleen nog de strijd tegen IS.

Sam en zijn vrienden willen naar Engeland. Omdat ze er familie hebben, of al een woordje Engels kennen. “Kun je ons niet in je auto tot in de haven van Zeebrugge brengen?”, vraagt Sam aan Gert. Er volgt een ongemakkelijke verontschuldiging.

“We mogen hier niet immuun voor zijn”, zegt hij. “De schrijnende situatie waarin deze mensen zich bevinden, mogen we niet normaliseren. Ik kan me niet inbeelden dat ik mijn vrouw en kinderen zou moeten achterlaten in oorlogsgebied, om voor hen op zoek te gaan naar een betere toekomst.”

Niet meer aan de zijlijn

In het meer dan twintigjarige bestaan van K's Choice is het de eerste keer dat ze hun schouders onder een goed doel zetten. Voor Sarah, die recent van Tennessee naar Californië is verhuisd, is het ook een signaal naar de Trumps van deze wereld.

“Ik heb altijd gezegd dat Trump nooit verkozen zou geraken. Nu hij effectief de eed heeft afgelegd, wil ik niet meer aan de zijlijn staan zeuren. Ik wil actief naar oplossingen zoeken. En ik ben duidelijk niet de enige. Kijk naar al die mensen die dit weekend op straat kwamen in de VS.”

Als VZW Humain de laatste pannenkoek heeft gebakken en uitgedeeld, moeten Gert en Sarah zich naar Roeselare haasten voor een optreden uit hun nieuwe tournee.

“Dat is voor ons een fameuze spreidstand”, zegt Gert Bettens. “Ik ga voor de show toch even in een zetel crashen en alle indrukken laten bezinken. Maar we gaan zeker niet klagen. Wij stappen meteen in een warme auto.”