"Gravitatiegolven zijn trillingen in het ruimteweefsel", aldus Decin. "De ruimte is geen leegte waarin planeten rondzwerven, maar een weefsel dat vervormd kan worden. Vergelijk het met een trampoline waar een zware bal op ligt. Door het gewicht van de bal zakt de trampoline in. Dat is in de ruimte net zo. Elk object dat zich in de ruimte beweegt, vervormt die ruimte. En hoe zwaarder het object, hoe meer vervorming."

Hoe ontstaan ze?

Als wij ons bewegen, zijn die trillingen zo miniem dat ze geen invloed hebben en niet waar te nemen zijn. "Echte gravitatiegolven ontstaan alleen bij heel spectaculaire, explosieve gebeurtenissen", vervolgt de professor. "Bij een explosie van een supernova, de samensmelting van twee zwarte gaten of het ontstaan van het universum, bijvoorbeeld."

Hoe gemeten?

Maar zelfs bij zulke gebeurtenissen is zo'n golf nauwelijks waar te nemen: we kunnen ze niet zien of horen. Er werd dan ook een zeer speciaal meetinstrument voor ontworpen: de Laser Interferometer Gravitational-Wave Observatory, kortweg LIGO genoemd. Het gaat om twee tunnels van elk vier kilometer lang waarin voortdurend laserstralen worden afgevuurd. Die meten de afstand. Als er een gravitatiegolf passeert, dan zou die afstand in principe een beetje moeten afwijken. "Maar die verschillen zijn minuscuul", zegt Decin. "Een fractie van een atoom, ofwel tien tot de min achttiende meter."

De door Ligo gespotte zwaartekrachtsgolf is volgens de onderzoekers verwekt door de fusie van twee zwarte gaten van elk ongeveer 30 zonnen zwaar. De waarneming gebeurde al op 14 september 2015, maar werd nu pas bekendgemaakt op een persconferentie.

Terug naar het begin der tijden

Omdat de trillingen zo minuscuul zijn, duurde het honderd jaar om ze waar te nemen. Maar nu zijn het Amerikaanse Ligo-observatorium, het Europese deeltjeslab Cern en de Italiaanse Virgo-detector er toch in geslaagd. Een zeer belangrijke ontdekking, luidt het bij experts. "Nobelprijs-waardig in mijn ogen", aldus Decin. "We krijgen hierdoor een totaal nieuw venster om naar de ruimte te kijken. Dit zal ons in staat stellen om een aantal fenomenen te ontrafelen die we vroeger gewoon niet konden zien. Met het licht konden we maar beperkt terugkijken in de tijd, met de gravitatiegolven kunnen we terug naar de eerste seconde van het ontstaan van het heelal. Want in tegenstelling tot licht worden gravitatiegolven door niets tegengehouden."

Toch is het heel moeilijk om nu al concrete toepassingen te koppelen aan de ontdekking. "Maar dat is vaak zo in de wetenschap. Toen Faraday zijn inductiewet voorstelde, wist hij ook niet dat er honderden jaren later fornuizen op dat principe zouden werken. Deze ontdekking stelt ons gewoon in staat om op een heel nieuwe manier naar de ruimte te kijken en dingen te zien die we vroeger gewoonweg niet konden zien."